سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران درخصوص برجام

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: برآیند بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب درباره موضوع هسته‌ای از آذر ۹۹ تا فروردین ۱۴۰۰، شش نکته کلیدی و مهم است که در این یادداشت به آن‌ها می‌پردازیم.

۱- سیاست قطعی و نکته‌های تبیینی و استدلالی آن:
سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران درخصوص برجام، نخستین بار در تاریخ نوزدهم بهمن ۱۳۹۹ در دیدار فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش با فرمانده کل قوا مطرح شد:" اگر می‌خواهند ایران به تعهّدات برجامی -که چند تعهّد آن را لغو کرده- برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را کلّاً لغو بکند؛ آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم؛ نه، بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن وقت ما هم به این تعهّدات برجامی برمی گردیم؛ این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است و مورد اتّفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست بر نخواهیم گشت".

رهبر معظم انقلاب در این تاریخ، سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران را با تاکید بر دو محور بیان کردند:
۱- "لغو کامل تحریم‌ها توسط آمریکا، درعمل و نه با زبان و یا روی کاغذ"
۲- " بازگشت جمهوری اسلامی به تعهدات برجامی خود پس از راستی‌آزماییِ صحت لغو تحریم‌ها"

رهبر معظم انقلاب، اول فروردین ۱۴۰۰ نیز در سخنرانی نوروزی خطاب به ملت، بار دیگر سیاست اعلامی ایران را درباره برجام و تعامل با طرف‌های برجامی تخطی ناپذیر دانستند و بر اجرای دقیق آن تاکید کردند: "آن سیاست هم عبارت از این است که آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستی آزمایی خواهیم کرد؛ اگر چنانچه به معنای واقعی کلمه لغو شده بود، آن وقت ما به تعهّدات برجامی‌مان برمی گردیم، یعنی بدون هیچ مشکلی به تعهّدات برخواهیم گشت؛ این سیاستِ قطعی است".

مهم‌ترین نکته استدلالی در بیانات رهبر معظم انقلاب درخصوص تاکید بر این سیاست نیز همچون اصل سیاست، حول دو محور استوار است:
۱- "عمل کردن جمهوری اسلامی از ابتدا به همه تعهدات برجامی خود"
۲- "روی کاغذ ماندن تعهداتِ طرف مقابل در موضوع برجام"

نکته استدلالی بسیار مهم دیگر در باره سیاست قطعی که مقام معظم رهبری به آن اشاره می‌کنند، دستور قرآن مبنی بر رها کردن تعهد درصورت متعهد نبودن طرف مقابل است. " جمهوری اسلامی تا مدّت طولانی‌ای به همه‌ی آنچه تعهّد کرده بود، بر اساس تعلیم اسلام که باید به تعهّدات عمل کرد، عمل کرد؛ بعد وقتی دید که آن‌ها این جوری عمل می‌کنند، آن یکی که خارج شد، دیگران هم با او همراهی کردند، «فَانبِذ اِلَیهم عَلی سَواء»؛ این هم قرآن است، [می گوید]خب تو هم رها کن".

۲- عجله نداشتن ایران برای اجرای راه‌حل ارائه شده:
نکته حائز اهمیت در این میان، تصریح رهبر معظم انقلاب درخصوص "عجله نداشتن ایران برای اجرای راه‌حل ارائه شده" است. ایشان در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری در چهارم اسفند ۱۳۹۹ با اشاره به بیشتر بودن ضرر عجله از فرصت‌سوزی، بر زیاد بودن صبر و حوصله ایران تاکید می‌کنند و از ادامه همین وضع درصورت پذیرفته نشدن سیاست اعلامی سخن می‌گویند.

۳- پیشقدمی برای عمل به تعهدات:
"پیشقدمی برای عمل به تعهدات"، نکته دیگری است که رهبر انقلاب تکلیف آن را نیز مشخص کرده اند؛ ایشان در این باره با استناد به سابقه بد آمریکایی‌ها در عمل به تعهداتشان، اظهارات برخی سیاسیون را مبنی بر "تفاوت نداشتن پیشقدمی برای عمل به تعهدات" را رد می‌کنند.

۴- جنایت بودن تحریم‌ها و راه‌های مواجهه با آن‌ها (تمرکز بر خنثی سازی):
براساس بیانات رهبر معظم انقلاب و تاکید ایشان بر جنایت بودن محاصره اقتصادی و تحریم ملت‌ها و مانع تراشی در دستیابی آن‌ها به دارو و مواد غذایی، دو راه ممکن برای مواجهه با تحریم‌ها وجود دارد:

۱- راه ذلت و انحطاط و عقب‌ماندگی یعنی خواهش از تحریم‌کننده برای کاهش یا برداشتن تحریم‌ها و پذیرش خواسته‌های استکباری او
۲- استفاده از ظرفیت‌ها و نیرو‌های داخلی و تولید کالا‌های تحریمی و کاهش دادن و بی‌اثر کردن تحریم‌ها

البته مقام معظم رهبری همواره ضرورت تمرکز بر خنثی سازی تحریم‌ها را بیش از تمرکز بر رفع آنها، گوشزد می‌کنند.

۵- غنی سازی ۶۰ درصدی و نکته‌های استدلالی در این باره:
رهبر معظم انقلاب به منظور نشان دادن استواری جمهوری اسلامی ایران در سیاست اعلامی اش و عقب نشینی نکردن در قضیه هسته‌ای، یک گام فراتر می‌روند و از محدود نبودن غنی‌سازی ایران به ۲۰ درصد سخن می‌گویند و بر غنی سازی ۶۰ درصدی برای پیشران هسته‌ای یا کار‌های دیگر در صورت لزوم تاکید می-کنند. نکته تبیینی رهبر انقلاب درباره غنی سازی ۶۰ درصد نیز، "لزوم غنی سازی از اکنون برای تامین نیاز آینده" است؛ زیرا نیروگاه‌های هسته‌ای با تأمین انرژی سالم‌تر و ارزان‌تر، از مهم‌ترین منابع انرژی در آینده نه چندان دور هستند. رهبر انقلاب همچنین درباره وسیله قراردادن نیاز آینده جمهوری اسلامی به غنی سازی، برای تحمیل، زورگویی و باج‌خواهی هشدار می‌دهند.

۶- دستیابی ایران به سلاح هسته ای:
موضوع مهم دیگری که در بیانات رهبر معظم انقلاب به آن اشاره شده است، هیاهوی دشمن درخصوص دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و هدفمند بودن آن است. بهانه بودن موضوع سلاح هسته‌ای و مخالف بودن دشمن حتی با دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح‌های متعارف با هدف گرفتن مؤلفه‌های قدرت از ایران، در این راستا ارزیابی می‌شود. رهبر انقلاب ضمن اشاره به کوچک بودن دلقک صهیونیست بین‌المللی و بزرگ تران او درخصوص ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، بر اقدام نکردن ایران به این کار براساس مبانی اسلامی تاکید و بر آگاهی غربی‌ها از به‌دنبال سلاح هسته‌ای نبودن ِجمهوری اسلامی تصریح می‌کنند.

پژوهشگر: امید جلوداریان