شورای نگهبان مرجع تعریف معیارهای تشخیص شرایط ریاست جمهوری است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای سیامک ره پیک با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری دوشنبه شب شبکه دو سیما، با اشاره به اینکه شورای نگهبان در سال 1392 نسبت به تعریف و معیارها و برخی از شاخص های شرایط ریاست جمهوری بیان شده در اصل 115 قانون اساسی مانند رجل سیاسی و مذهبی، مدیر و مدبر و دیگر شرایط؛ مصوبه ای را تصویب کرد, افزود: همیشه شورای نگهبان از مجلس درخواست می کرد برای ایجاد شفافیت و همچنین جلوگیری از نام نویسی های بی رویه انتخابات ریاست جمهوری اقداماتی را انجام دهد زیرا شرایط ثبت نام, خیلی ساده بوده است و فقط نیاز به تصویر شناسنامه و چند قطعه عکس داشت و این موضوع موجب شده بود در ادوار مختلف، افرادی با سنی بسیار پایین یا بسیار بالا و بدون مدرک تحصیلی، نام نویسی کنند.
وی اضافه کرد: در دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری, حدود 1630 نفر برای نامزدی نام نویسی کردند که از این تعداد حدود 1200 نفر زیر فوق لیسانس بودند و حتی برخی ها بی سواد بودند و حدود 300 نفر سوء پیشینه کیفری داشتند.

آقای ره پیک ادامه داد: تعدادی هم زیر 20 سال بودند و تعدادی هم بالای 80 سال داشتند و افرادی نام نویسی کردند که هیچ سابقه مدیریتی و اجرایی نداشتند .
وی با اشاره به اینکه این مشکل را برای مجلس هم تا حدی داریم، گفت: باید برای ثبت نام, شرایط حداقلی گذاشته شود.
عضو حقوقدان و قائم مقام دبیر شورای نگهبان افزود: در انتخابات شورای های اسلامی شهر و روستا و مجلس شورای اسلامی شرایطی مانند داشتن مدرک تحصیلی و حداقل و حداکثر سنی برای ثبت نام نامزدی، تعیین شده است.
آقای ره پیک با اشاره به اینکه کشورهای دیگر هم شرایط متنوعی را برای نامزدی انتخابات تعیین کرده اند، گفت: در کشورمان مبنای اصلی برای شرایط ریاست جمهوری, اصل 115 قانون اساسی است که رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن را از جمله شرایط بیان کرده است.
او تاکید کرد: در سیستم حقوقی ما، کسی که می خواهد داوطلب ریاست جمهوری شود کسی باید باشد که رجل سیاسی، مذهبی و شناخته شده باشد.
عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: در دوره اخیر، مجلس خبرگان تصویب کرد که حداقل سن داوطلبان این مجلس باید 40 سال و حداقل مدرک تحصیلی آنان, سطح 4 حوزه باشد که معادل دکتری است و این شرایط را به وزارت کشور ابلاغ کرد و در همین دوره اجراء شد.
آقای ره پیک افزود: شورای نگهبان از سال 1392 پیگیر این بحث بود و در سال 1395، مقام معظم رهبری، سیاست های کلی انتخابات را ابلاغ فرمودند که بندهای مختلفی دارد.
وی اضافه کرد: بند 10 این سیاست ها چند جزء دارد که برخی از آن ها به شورای نگهبان مربوط است از جمله اینکه شورای نگهبان در مورد تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر, چند کار را انجام دهد؛ اینکه آن ها را تعریف و معیارها و شرایط لازم را برای تشخیص این موارد, اعلام کند.
آقای ره پیک با تاکید بر اینکه سیاست های کلی انتخابات باید اجراء شود، گفت: شورای نگهبان پس از این ابلاغ، مصوبه ای را در سال 1396 تصویب کرد که بر اساس آن رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر را تعریف و معیار و شاخص هایی را ارائه کرد.
وی اضافه کرد: وظیفه شورای نگهبان است تا این کار را انجام دهد زیرا بر اساس بند 9 اصل 110 قانون اساسی، تائید صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایط قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است.
آقای ره پیک گفت: شواری نگهبان در سال 1396 به همین حد بسنده و سن و سوابق کافی و قابل ارزیابی مدیریتی در سطح کلان و مدارک متناسب و نداشتن محکومیت های مختلف کیفری را بیان کرد.
وی با بیان اینکه در مجلس گذشته, اقدامی برای این منظور انجام نشد, افزود: نمایندگان مجلس دوره یازدهم، برخی از مواد قانون انتخابات ریاست جمهوری از جمله شرایط ثبت نام را اصلاح کردند.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان با اشاره به اینکه مجلس برای تعیین حداقل سن برای نام نویسی داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری, 40 سال و مدرک کارشناسی ارشد را مناسب، اعلام کرد, گفت: این مصوبه, چند بار بین شواری نگهبان و مجلس، رفت و آمد کرد تا این که از نظر ماهوی، نظر شورای نگهبان را تامین کردند.
آقای ره پیک با بیان اینکه هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بر این مصوبه اشکال گرفت, افزود: نظر این هیئت این بود که بر اساس سیاست های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، وظیفه شورای نگهبان است که شرایط داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری را تعیین کند بنابراین مصوبه مجلس، تقریباً ناتمام ماند.
وی ادامه داد: این بحث در شورای نگهبان مطرح شد و این شورا با توجه به کارشناسی های انجام شده، سن مناسب ریاست جمهوری را 40 سال و شرط مدرک تحصیلی را قرار داد.

آقای ره پیک در پاسخ به این پرسش که برخی ها عنوان می کنند مصوبه اخیر مجلس برای حذف نامزدهای جریان خاص، انجام شده است، گفت: این بحث مربوط به الان نیست و از پیش از سال 1392 درباره این موضوع، بحث بوده است. وی افزود: محدودیت های این مصوبه برای همه است و ناظر به شخص یا اشخاص خاصی نیست.

شورای نگهبان, مرجع رسمی تفسیر قانون اساسی است

حقوقدان و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به این که شورای نگهبان به صراحت اصل 98 قانون اساسی, مرجع رسمی تفسیر همه اصول قانون اساسی است، گفت: همچنین این شورا مانند هر نهاد دیگری چنانچه مخاطب برخی از احکام مندرج در قانون اساسی باشد, صلاحیت دارد که تفسیر و برداشت اجرایی خاص خود از آن اصول را هم در مقام اجرا و پیاده کردن اصول، اعمال کند.
آقای محمد بهادری جهرمی با تاکید بر اینکه صلاحیت تفسیری شورای نگهبان به تعداد خاصی از اصول قانون اساسی محدود نیست, افزود: مصوبه اخیر شورای نگهبان در مورد شرایط داوطلبان نامزدی ریاست جمهوری, عنوان قانون ندارد و ماهیت آن, قانون مصوب مجلس نیست.

وی با اشاره به اینکه در نظام حقوقی ما نهادهایی که قواعد لازم الاجرا در حیطه های خاص خود وضع می کنند منحصر به مجلس نیستند, اضافه کرد: بیش از 300 نهاد قاعده گذاری داریم.
آقای بهادری جهرمی ادامه داد: همه آیین نامه های مصوب هیأت وزیران, آیین نامه های اجرایی قوانین نیستند بلکه بسیاری از آن ها، آئین نامه های مستقلی هستند که در حوزه های مختلف, قاعده گذاری می کنند.
این حقوقدان افزود: بسیاری از شوراها از جمله شوراهای اسلامی شهر و روستا و شوراهای دولتی و خارج از قوه مجریه, مصوبات لازم الاجرا را وضع می کنند.
آقای بهادری جهرمی گفت: در سیاست های کلی انتخابات, تکلیف قانونی به شورای نگهبان داده است و در بند 11 این سیاست ها هم گفته شده است که نظارت این شورا بر فرایندها و ابعاد انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی از طرقی از جمله تعیین ساز و کارهای شفاف، زمان بندی شده و اطمینان بخش, تأمین شود.
وی افزود: کشور ما از جمله کشورهایی است که تعدد نهادهای قاعده گذار را پذیرفته است و وضع مصوبات لازم الاجرا به مجلس شورای اسلامی منحصر نیست.
آقای بهادری جهرمی گفت: تکلیفی که در سیاست های کلی انتخابات, متوجه شورای نگهبان شده است, تکلیف منجّز است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه گفت: عمل به قانون اساسی توسط شورای نگهبان, شیوه قانونی است و در بند 3 سیاست های کلی انتخابات گفته شده است ”بررسی دقیق و احراز شرایط لازم و پیش بینی زمان کافی در چارچوب قانون هر انتخابات“.
آقای بهادری جهرمی افزود: همان گونه که اعتبار مصوبات مجلس شورای اسلامی را از قانون اساسی برداشت می کنیم و به آن ملتزم هستیم؛ اعتبار سیاست های کلی نظام را هم از قانون اساسی برداشت می کنیم.
وی اضافه کرد: در جزء 5 بند 10 سیاست های کلی انتخابات؛ این وظیفه بر عهده شورای نگهبان قرار داده شده و منجّز است و مناقشه برانگیز نیست مگر این که بخواهیم رویکردها و بحث های سیاسی را داشته باشیم و مؤید سیاسی بودن این انتقادات هم این است که این مصوبه شورای نگهبان در سال 1396 تصویب و ابلاغ شد چرا در آن زمان هیچ بحث و انتقادی نشد؟
آقای بهادری جهرمی گفت: شورای نگهبان, محتوایی را از جهت عینی بودن اعلام کرده است که هر چند می تواند مورد نقد و بررسی قرار گیرد اما این همان چیزی است که مجلس ها در ادوار مختلف، پیشنهاد کرده بودند.
وی افزود: انتقادی به شورای نگهبان یا قانون اساسی می شد که شرایط ریاست جمهوری, بسیار کلی و تفسیر پذیر است و ضابطه مند نیست و تشخیص آن فردمحور و مصداق محور است.
این حقوقدان اضافه کرد: شورای نگهبان با تصویب این معیارهای جزئی و عینی تر, شفافیت عملکرد خود را بالا برده است تا هم پیش بینی پذیری اقداماتش برای گروه های سیاسی، احزاب و نامزدها؛ دقیق تر باشد و هم اگر خارج از این چارچوب عمل کرد؛ قابل نقد باشد.

آقای بهادری جهرمی با بیان اینکه شورای نگهبان با این مصوبه, خود را محدود کرده و شفافیت و پاسخگویی خود را افزایش داده است, افزود: حقوقدانان و سیاسیون می توانند بر خروجی عملکرد شورای نگهبان با وجود چنین معیارهای عینی, رصد و نظارت دقیق تری داشته باشند.

مصوبه شورای نگهبان باید اجرا شود

قائم مقام دبیر شورای نگهبان گفت: بر اساس سیاست های کلی انتخابات و قانون اساسی، مصوبه اخیر شورای نگهبان, قانونی است و باید اجرا شود.
آقای سیامک ره پیک با اشاره به سیاست های کلی انتخابات افزود: بین قانون و شیوه قانونی، تفاوت وجود دارد؛ قانون را مجلس تصویب می کند اما شیوه قانونی یعنی طریقی را استفاده کنیم که مستند مشروع و قانونی دارد.
وی اضافه کرد: شورای نگهبان وضع قانون نکرده بلکه شیوه قانونی را بیان کرده است.
آقای ره پیک گفت: ده ها هنجار الزام آور در کشور داریم که قانون نیست از جمله اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام، مصوباتی دارد که همه باید تبعیت کنند.
وی افزود: مهم است که این هنجارها، مستند قانونی داشته و مشروع باشد.
آقای ره پیک گفت: شورای نگهبان, دلایل و امارات نوعی حقوقی و قانونی را برای تشخیص شرایط ریاست جمهوری از جمله مدیر و مدبر بودن و مانند آن ذکر کرده است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره قید «جایگاه سرلشکری» در مصوبه اخیر شورای نگهبان گفت: این مدارک و شرایط عینی و مادی مانند سن، مدرک تحصیلی و سوابق, دلالت بر صلاحیت نهایی داوطلب نامزدی انتخابات ریاست جمهوری نمی کند بلکه حداقل شرایط لازم برای ثبت نام است.
وی ادامه داد: پیش از این هم نظامیان می توانستند برای انتخابات ثبت نام کنند.
آقای ره پیک با اشاره به اینکه این مصوبه شواری نگهبان, قاعده عمومی است و ربطی به شخص یا اشخاص خاصی ندارد, گفت: بر اساس قانون اساسی, تشخیص رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر با شورای نگهبان است.
وی افزود: برخی این مسئله را مطرح می کردند که اگر این شرایط مطرح شود آیا دست شورای نگهبان بسته می شود؟ اگر مستنداتی موجود باشد که داوطلب نامزدی ریاست جمهوری می تواند همه شروط اصلی را احراز کند اما شامل اماره اخیر مصوبه شورای نگهبان نباشد این داوطلب می تواند اعتراض خود را مستند, به شورای نگهبان اعلام کند و این شورا آن را بررسی می کند و در صورت تشخیص این شورا، می تواند ثبت نام کند.
آقای ره پیک گفت: شورای نگهبان اعلام کرد که بر اساس سیاست های کلی انتخابات و قانون اساسی، مصوبه اش قانونی است و باید اجرا شود.
او با بیان اینکه پرونده ها، اظهار نظرها و ثبت نام ها به هر شکلی که انجام شود در نهایت باید در شورای نگهبان بررسی شود, ادامه داد: مذاکرات و جلساتی با مسئولان وزارت کشور داشتیم و گفتند نظر شورای نگهبان را تامین خواهند کرد.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان گفت: اگر کسی ثبت نام کند اما شرایط لازم را نداشته باشد از نظر این شورا، ثبت نام او، درست نیست و لو اینکه ظاهرا ثبت نام هم انجام شده باشد.
آقای ره پیک افزود: از نظر شورای نگهبان اگر کسی شرایط لازم برای ثبت نام را نداشته باشد ثبت نام او قانونی و معتبر نیست بنابراین این مصوبه اجراء شود.

وی اضافه کرد: مهلت ثبت نام 5 روز است؛ سپس شورای نگهبان 5 روز مهلت دارد تا به صلاحیت ثبت نام کنندگان رسیدگی کند. بر اساس قانون در مواردی که شورای نگهبان لازم بداند 5 روز دیگر به این مهلت اضافه می شود.
آقای ره پیک درباره اینکه گفته شده است گفته ها و سخنان نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری نیز توسط شورای نگهبان رصد می شود و ملاک قرار می گیرد و شورا می تواند صلاحیت او را پس از تایید صلاحیت هم رد کند، گفت: وظیفه شورای نگهبان, تشخیص صلاحیت است؛ اگر در فرآیند انتخابات و در زمانی که هنوز انتخابات برگزار نشده و کسی رئیس جمهور نشده است, شورای نگهبان برای مثال دید کسی داوطلب و تایید صلاحیت شد اما بعداً و پیش از انتخابات ریاست جمهوری, معلوم شد با بیگانگان ارتباط دارد, وظیفه نظارتی شورای نگهبان این اجازه را می دهد که اظهار نظر کند ضمن اینکه در قانون انتخابات ریاست جمهوری، این موارد پیش بینی شده است.