درخت پالونیا راه حل مشکل مبل و منبت کاران ملایر

گوشه گوشه این خاک ثروت، هنر و برکت است که هم توانسته اشتغال خوبی برای مردمش ایجاد کند و هم سود سرشاری را روانه جیب کارآفرینانش کند؛ نمونه اش را می‌توان در صنایع مبل و منبت استان دید.

ملایر شهر جهانی مبل و منبت
شهرستان ملایر با ۸ هزار و ۴۰۰ منبت کار مستقیم و حدود ۲۵ هزار نفر غیر مستقیم عنوان شهر جهانی مبل و منبت را از آن خود کرده و ۶۵ درصد مبلمان ایران را تامین می‌کند.
"یدالله کریمی"، "رئیس هیئت مدیره بازار مبل ملایر" با بیان اینکه " این شهر عنوان شهر جهانی را از آن خود کرده است " می‌گوید:" دست سازه‌های هنر این شهرستان با چوب‌های راش، گردو و چنار در سه نوع مصری، کلاسیک و مدرن و با سبک‌های گل درشت، گل ریز، انگلیسی، پشت بیضی، خرچنگی، متکایی، دسته چوبی، نیلوفری، سوزنی، سه بعدی، کلاسیک، استیل و راحتی تولید و به بازار عرضه می‌شود. "
او با اشاره به اینکه " ۳۱ درصد اشتغال شهرستان در حوزه مبل منبت است"ادامه می‌دهد:" سالانه بیش از ۶۰ هزار دست مبل و منبت در این شهر تولید می‌شود. "

پای صحبت‌های هنرمندان ملایری می‌نشینم.
"سعید پورحسینی" که کارگاه تولیدی اش در همان ابتدای شهر ملایر است می‌گوید:" علاقه به این هنر ذاتی است و از آبا و اجدادمان به ما ارث رسیده است. "
او در حالی که چوب‌ها را برش می‌زند ادامه می‌دهد: " ما تا جایی که بتوانیم این هنر را زنده نگه می‌داریم، اما امروزه به دلیل نبود چوب؛ منبت کاران ملایری با سختی کار می‌کنند. "
شهرستان تویسرکان هم با ۴ هزار کارگاه و اشتغال ۱۰ هزار نفری در این بخش سرآمدی بین اهالی هنر چوب دارد تا جایی که روستای کوچکی مانند اشترمل با ۴۹۰ کارگاه؛ طرح گلریز خود را به ثبت ملی رسانده و حالا به جهانی شدن می‌اندیشد.

اشترمل روستای ملی طرح گلریز
به روستای اشترمل در ۵ کیلومتری تویسرکان می‌روم، از همان ابتدای روستا صدای مغار دستان هنرمندان به گوش می‌رسید، صدایی که نبض اشتغال و اقتصاد روستا را در دست گرفته است.
در کارگاه‌های تولیدی جوانان بسیاری مشغول به کار بودند و این کار را آنچنان با ذوق و شوق انجام می‌دادند که گویی هنر با جانشان عجین شده است.
کارگاه اولی که می‌روم " سعید ترکاشوند " مشغول به کار است جوان دهه شصتی است که همان طور که در حال طراحی گل‌ها بر روی چوب است می‌گوید:" پدر و عموهایم همگی در کار منبت هستند، من هم از سن ۱۲ سالگی وارد این کار شدم. "
" این جوان هنرمند" که ماهانه بین ۱۵ تا ۲۰ دست مبل طرح گلریز می‌سازد ادامه می‌دهد:" استان همدان به خاطر ذوق هنرمندانش، وجود مواد اولیه‌ای مانند چوب وکیفیت بالای تولیداتش توانسته در صنایع چوبی در کشور و خاورمیانه سرآمد باشد. "

گرانی چوب پوست منبت کاران را کنده است
به کارگاه دیگری می‌روم که حاج ناصر و پسرانش مشغول به کار منبت هستند در حالی که پیرمرد برایمان چای می‌ریزد می‌گوید:" در گذشته کیفیت کارمان بالا بود، ولی حالا افت پیدا کرده است. "
وقتی علتش را می‌پرسم یک میز را نشانم می‌دهد و می‌گوید:" پایه‌های میز چوب هستند، اما طرح‌ها بر روی ام دی اف کار شده است، چون چوب کم پیدا می‌شود. "
" مجید ترکاشوند" که کارگاه تولیدی اش در حیاط خانه قرار دارد می‌گوید:" چوب‌هایی که در حیاط هستند را زمستان پارسال از روستای ابرو و سیمین همدان آن هم با دو تا سه برابر افزایش قیمت نسبت به سال گذشته تهیه کرده ام. "

برداشت چوب شمال تا ۱۰ سال ممنوع است
علت این نبود چوب را "مصطفی فیروزروز "، کارشناس جنگل و مرتع اداره منابع طبیعی رزن برایم بازگو کرد:" دولت برای حفظ منابع جنگلی اقدام به ممنوعیت ۱۰ ساله برداشت چوب در شمال کرده است. "
با بروز این رویه بسیاری از منبت کاران اقدام به واردات چوب از کشور‌های همسایه کردند که با بالا رفتن قیمت دلار و همچنین نوسانات ارزی مشکلاتی برایش به وجود آمد.
"یداله کریمی "، رییس هیات مدیره بازار مبل ملایر هم می‌گوید:" بیشترین چوب‌های وارداتی از کشور‌های گرجستان، ترکیه و روسیه است.
سال ۹۸، فعالان صنعت مبل و منبت هر مترمکعب چوب را بین ۶ تا ۷ میلیون تومان خریداری می‌کردند که در سال ۹۹ این رقم به ۱۴ میلیون تومان افزایش یافته است. همین موضوع باعث بیکار شدن افراد و تعدیل نیروی بسیاری از کارگاه‌های تولیدی شده است مثلا کارگاه تولیدی " اسداله عباسی" در شهرستان ملایر که ۶۰ درصد نیروهایش را تعدیل کرده است.

دامن زدن معضل بیکاری با نبود چوب
" اسداله عباسی" منبت کاران ۵۷ ساله که مویی سپید کرده است می‌گوید:" تا یکی دو سال پیش ۱۵ نفر نیرو داشتم، اما حالا تعداد ۶ نفر برایم کار می‌کنند. " او ادامه می‌دهد:" با نبود و گران شدن چوب نمی‌توانستم به خوبی کار کنم پس به ناچار تعداد کارگرانم را کاهش دادم. "

"ایرج توکلی"، رئیس اتحادیه صنف درودگران همدان میزان مصرف چوب صنایع چوب استان را ماهانه بین دو هزار تا سه هزار مترمربع اعلام می‌کند و می‌گوید:" ما چاره‌ای جز واردات چوب نداریم، زیرا جنگل‌های داخل کشور جوابگوی نیاز این صنایع نیستند. "
"اسکندر زند "، دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور هم با بیان اینکه میزان مصرف چوب در کشور بیش از دو برابر میزانی است که از طریق زراعت چوب و باغ‌های تامین می‌شود عنوان می‌کند:" مصرف چوب در ایران ۱۳ میلیون متر مکعب است و این در حالیست که تنها ۶ میلیون مترمکعب چوب از طریق بخش کشاورزی تامین می‌شود. "

راهکار‌هایی برای افزایش زراعت چوب
" سمانه عبداللهی"، استاد کشاورزی دانشگاه پیام نورهمدان می‌گوید:" از جمله راهکار‌هایی که می‌تواند مشکلات چوب را حل کند توسعه زراعت چوب و خرید چوب موردنیاز صنایع چوبی از خارج از کشور است. "
"امیرحسین ناصری" دیگر استاد دانشگاه پیام نور استان هم اختصاص اهدا نهال‌های رایگان به مردم، کاشتن درخت در کنار جاده‌های روستایی و شهری را از راهکار‌های توسعه زراعت چوب در کشور عنوان می‌کند. "
برای کمک به حل مشکلات منبت کاران و کمبود چوب در استان همدان در ۲ سال گذشته کار‌هایی انجام شده است مثل کاشت نهالستان ملایر.
" اسفندیار خزایی"، "مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان" با بیان اینکه یک نهالستان ۵۰۰ هکتاری در شهرستان ملایر ایجاد شده است می‌گوید:" این کار با هدف زراعت چوب صورت گرفته و همچنین در سال گذشته هم یک میلیون نهال صنوبر و درسال ۹۸؛ ۴۰ هزار نهال صنوبر تولید شده در این نهالستان بین باغداران شهرستان ملایر توزیع شده است. "
طرح توسعه زراعت چوب کاری اقتصادی و محیط زیستی است که علاوه بر تأمین بخش زیادی از چوب مورد نیاز جامعه، یک نوع توسعه جنگل و فضای سبز هم در کشور محسوب می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر به سراغ یک استاد دانشگاه رفتم که بدانم برای حل مشکل کمبود چوب دیگر چه کار‌هایی می‌شود انجام داد.

کاشت درخت پالونیا در ملایر
"علی حسینی"، استاد کشاورزی دانشگاه پیام نور همدان " معتقد است کاشت گونه‌های گیاهی که سریع الرشد و با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران کم آب بر هستند می‌تواند راهگشای موثری باشد.
این کارشناس حوزه کشاورزی از درخت پالونیا نام می‌برد و می‌گوید:" این درخت مناسب آب و هوای ایران است و با توجه به اینکه چوب آن سفید است در صنایع چوبی هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، چنانچه یک کشاورز ملایری اقدام به کاشت این درخت پولساز در روستای " ورچق" نموده است. "
"پورساجدی" یک کشاورز و سرمایه گذار ملایری اسست که این درخت‌ها را در مزرعه اش در روستای "ورچق" کاشته است.
او که اقدام به کاشت ۵۰۰ درخت نموده است می‌گوید:" گونه پالونیا گیاهی غیر بومی، نورپسند، سریع الرشد، کم آب بر و دارای برگ‌های پهن است ".
"پور ساجدی" در حالی که درختانش را نشان می‌دهد عنوان می‌کند:" این درختان دارای مقاومت بالا، تنه سفید و نرم و اینکه می‌توانند در مدت ۵ سال به بیش از ۱۶ متر با قطر ۳۵ تا ۴۰ سانتی متری برسند. "
"جواد بهرامی" گیاه شناسی همدانی می‌گوید:" درخت پالونیا از درختان بومی کشور چین است که به درخت امپراطور شهرت دارد. ".
اما در این بین افرادی هستند که معتقدند اگرچه کاشت این درخت غیربومی مزایای اقتصادی بالایی برای کشور دارد، اما ابعاد زیست محیطی و اثرات مخرب مختلفی هم به دنبال دارد.

پالونیا یک گونه مهاجم است
"هادی کیا دلیری"، "مشاور کنوانسیون تنوع زیستی" می‌گوید:"سریع الرشد بودن این درختان باعث شده است افراد بسیاری اقدام به کاشت و یا تبلیغ این درختان کنند، زیرا در مدت کمی نسبت به سایر درختان می‌توان به درآمد زایی رسید. "
او می‌افزاید:"، اما این درخت به خاطر همین سریع الرشد بودن می‌تواند به دیگر گونه‌ها آسیب برسانند و همچنین بیشتر از سایر درختان هم مستعد آفات و بیماری‌ها هستند. "
"حسین خانی"، " استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران" هم با تاکید بر اینکه " هیچ کشوری اجازه ورود گونه خارجی گیاهی و جانوری را به سرزمینش نمی‌دهد" می‌گوید:" آمریکا زمانی خود از وارد‌کنندگان گونه‌های درختان خارجی بود؛ اما حالا همین کشور سالانه میلیارد‌ها دلار خسارت بابت کاشت این گونه‌ها می‌پردازد. "
"مجید جلیلی" هم از "کارشناسان گیاه شناسی دانشگاه کشاورزی همدان " هم کاشت این درخت پالونیا را برای کشور سودمند نمی‌داند و معتقد است: کیفیت چوب این درخت پایین و سبک است و مناسب صنایع نیست.
اما کاشت درخت پالونیا موافقانی نیز دارند که می‌گویند درخت پالونیا ۵۰۰ گونه دارد و دو گونه پالونیا فورتون و پالونیا تومنتوساکه در کشور کاشته می‌شوند آسیبی به درختان و پوشش گیاهی وارد نمی‌کنند.

از پالونیا می‌شود در صنایع چوبی استفاده کرد
" جعفر سبزواری"یک کارشناس دیگر حوزه کشاورزی درباره درخت پالونیا می‌گوید:" چوب و تنه درخت پالونیا در صنعت مبلمان، کبریت، کاغذ، کارتن، هواپیما، گلایدر و ادوات موسیقی قابل استفاده است و برگ‌های آن هم در تولید کمپوست و تغذیه دام مصرف می‌شود. "
وی ادامه می‌دهد:" سریع الرشد‌ترین درختان ایران، صنوبر، تبریزی و سپیدار است که در مدت ۷ سال به قطر ۲۰ سانتی متری می‌رسند، اما پالونیا طی ۵ سال ۳۰ الی ۳۵ سانتی متر قطر می‌گیرد. "
" امید سبزواری"، از کارشناسان چوب استان هم می‌گوید:" پالونیا جزو سریع الرشد‌ترین درختان جهان محسوب می‌شود که وزن اش تقریبا متوسط به پایین است، اما مقاومت خوبی دارد. "
او ادامه می‌دهد:" تحقیقاتی در کشور چین درباره این درخت انجام شده و با وجود اینکه آنان جنگل‌های سوزنی برگ و پهن برگ هم دارند، اما این درخت پالونیا را هم کشت می‌کنند که این به معنا خطرناک نبودن این گونه است. "
همچنین می‌توان گفت با کشت این نوع درختان به صورت مدام و پیوسته در نقاط کوهستانی و دشت‌های استان زنجیره تولید مبل و منبت اعم از تولید چوب، طراحی، مشبک کاری، منبت‌کاری، برجسته سازی نقوش، مونتاژ کلاف مبل، رنگ و رویه کوبی تکمیل می‌شود.
درخت پالونیا به جز همدان در استان‌های شمالی کشور، کرمان، کرمانشاه، شیراز و لرستان کاشته شده است و بخش مناسبی از چوب مورد نیاز کشور را تامین می‌کنند و در دنیا نیز در بیش از ۳۰ کشور این درخت کاشته شده است.

با پالونیا ۱۰ درصد نیاز کشور تامین می‌شود
با آقای "رفیقی"، "مدیر گروه تکنولوژی و مهندسی چوب و کاغذ دانشکده چوب و کاغذ دانشگاه گرگان " هم صحبتی می‌کنم که می‌گوید:" اگر بتوانیم بخشی از عرصه‌های طبیعت را به صورت برنامه ریزی شده به کشت درخت پالونیا اختصاص دهیم می‌توانیم ۱۰ درصد از چوب مورد نیاز صنایع کشور را تامین کنیم. "

قرار است کشت پالونیا بیشتر شود
"باقری "، "رئیس جهاد کشاورزی شهرستان ملایر" هم می‌گوید:"قرار است ۲۰۰ هکتار از اراضی ملی این شهرستان به کشت درخت پالونیا اختصاص یابد که امسال به صورت جدی این موضوع را پیگیری می‌کنیم. "
"یداله کریمی "، " رییس هیات مدیره بازار مبل ملایر "هم می‌گوید:" کاشت این نوع درخت با توجه به رشد سریع آن می‌تواند تا حدود زیادی نیاز منبت کاران استان به چوب را رفع کند. "

حمایت خانه ملت از کاشت درخت پالونیا
"حجت الاسلام آزادیخواه " نماینده مردم ملایر هم می‌گوید:" درختانی مانند پالونیا مدل‌های جدید صنعت کشت و کار هستند که در کمیسیون کشاورزی مجلس از کشت این گونه درختان حمایت می‌شود. "
او ادامه می‌دهد:" همچنین در مجلس در حال رایزنی برای اختصاص ارز دولتی به صنایع چوبی هستیم که با انجام این کار این صنایع می‌توانند چوب مورد نیاز خود را با قیمت کمتری از خارج کشور وارد کنند. "

کلام پایانی
در پایان باید بگویم اگر بخواهیم مقایسه‌ای را انجام دهیم کشور ما نسبت به سرانه جهانی ۲ میلیون مترمکعب کمبود جنگل و درخت دارد که این موضوع سبب شده کشور در سال‌های اخیر رو به خشک‌سالی پیش برود تا جایی که هم اکنون نمی‌تواند پاسخگوی نیاز صنایع چوبی خود باشد.
بر طبق آن چه در گزارش عنوان شد اگر بخواهیم چوب را از خارج وارد کشور کنیم هزینه‌های بسیاری می‌خواهد پس تنها راه افزایش کاشت درختان و توسعه زراعت چوبی است.
به نظر می‌رسد کاشت گونه‌های جدید درخت که سریع رشد، مناسب با آب و هوای کشور و همچنین به درختان بومی آسیب نمی‌زند می‌تواند به کمبود چوب کشور کمک کند.
حال سوالی که اینجا مطرح می‌شود آنست که آیا درخت پالونیا می‌تواند برای ایران راهگشا باشد یا نه؟!
با توجه به آن چه مخالفان مبنی بر اینکه این درخت مهاجم است و می‌تواند به گونه‌های دیگر آسیب وارد کند می‌توان پالونیا را در مناطقی که خالی از جنگل است کاشت تا دیگر آسیبی به درختان و گونه‌های دیگر وارد نشود و همیشه توسعه جنگل هم داشته باشیم.
باید توجه داشت برای معرفی و ترویج یک گونه باید به خواستگاه اکولوژیک و نیاز‌های محیطی آن گونه و همچنین سایر گونه‌های بومی هم توجه شود که در این راستا نقش سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و وزارت جهاد کشاورزی بسیار پر رنگ است.