پخش زنده
امروز: -
شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک
باران‌های تابستانه آبی بر آتش شن‌های روان در منطقه جاسک ریخته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خلیج فارس؛ هاشمی کارشناس هواشناسی هرمزگان می‌گوید: هفته گذشته ۴ و چهار دهم میلیمتر باران در منطقه جاسک باریده است.
همین باران اندک توانسته کمی از ورود شن‌های روان، مهمان ناخوانده به خانه‌های مردم این منطقه بکاهد.
این مهمان‌های ناخوانده شب و روز، تابستان و زمستان با هر وزش بادی رقصان در هوا وارد خانه‌های مردم شده و زندگی آن‌ها را مختل می‌کنند.
به گفته کارشناس بیابان زدایی اداره منابع طبیعی شهرستان جاسک باران که می‌بارد بسته به میزان بارندگی تا چند روز مشکل شن‌های روان در این شهرستان حل می‌شود.
حل مشکلی که البته موقتی است.
یوسف دادی زاده می‌افزاید: اگر بارش‌ها زیاد باشد ماسه‌های روان براثر سیلاب‌ها وارد خلیج فارس و دریای عمان می‌شوند، اما با موج دوباره به ساحل باز می‌گردند و با هر وزش باد به حرکت در می‌آیند.
بیشتر بخوانید: خسارت ۳۸ میلیارد تومانی بارندگی و طوفان در هرمزگان
عبدالرحمن یکی از اهالی روستای بیاهی جاسک نیز می‌گوید: شن‌های روان زندگی ما را مختل کرده، شن در خانه، بر سر سفره و در کتاب و دفتر بچه‌های ما هم هست.
ماسه‌های روان یا شن‌های روان اکنون تبدیل به همنشین همیشگی مردم جنوب کشور بویژه روستانشینان هرمزگانی شده است.
موسوی مدیر کل منابع طبیعی هرمزگان می‌گوید: بیش از یک میلیون و پانصد هزار هکتار از مساحت ۷ میلیون هکتاری استان هرمزگان را بیابان‌ها تشکیل می‌دهند که ۵۰ درصد از این بیایان‌ها در شهرستان جاسک قرار دارد.
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان، ۲۸ کانون بحران فرسایشی به وسعت ۳۱۸ هزار هکتار در هرمزگان شناسایی شده است.
جاسک کانون بحران شن‌های روان در هرمزگان
رئیس منابع طبیعی شهرستان جاسک می‌گوید: ۱۰۵ هزار هکتار از ۷۵۰ هزار هکتار زمین جاسک کانون بحرانی فرسایش بادی است.
اسلام بهرامی می‌افزاید: ۲۶۶ هزار هکتار از مساحت شهرستان جاسک نیز تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد.
ارتفاع تپه‌های شنی در شهرستان جاسک تا ۱۵ متر هم می‌رسد.
به گفته وی از بین رفتن خانه ها، جاده‌ها، زمین‌های کشاورزی، تاسیسات آب، برق، مخابرات واسکله‌های صیادی ازنتایج هجوم ماسه‌های روان است.
روستای بیاهی محاصره در شن‌های روان
دهیار بیاهی می‌گوید: تپه‌های شنی در خانه‌های مردم هم وجود دارد و نمی‌دانیم با این مشکل چه کنیم.
کریم گلبازی می‌افزاید: حجم شن‌های روان درون روستا خیلی زیاد است که با هر تند باد به منازل مردم حمله ور می‌شوند.
به گفته وی با وزش باد جاده‌های مواصلاتی روستا نیز با شن پوشانده می‌شود و تا آمدن خودرو‌های کمکی راهداری و بازگشایی مجدد، ما چند روزی در روستا حبس می‌شویم.
گلبازی می‌افزاید: مردم روستا هم به علت وجود شن هر چند وقت یکبار باید به چشم پزشک مراجعه کنند.
مردم روستای بیاهی با بیماری‌هایی همچون آسم، مشکلات ریوی، کلیوی و چشمی دست و پنجه نرم می‌کنند.
تحقیقات نیز نشان می‌دهد بیشتر مردم این منطقه به علت محاصره در شن‌های روان افسرده شده و به مشکلات پوستی و عفونت‌های گوش و چشمی دچارشده اند.
یکی دو کیلومتر که از روستای بیاهی فاصله می‌گیریم به روستا‌های لیرک و توگَنجَک می‌رسیم. مردم آن روستا‌ها هم با همین مشکلات روبرو هستند.
۴ روستا خالی از سکنه بر اثر شن‌های روان در جاسک
با جوانی برومند از روستای قندهار شهرستان جاسک صحبت می‌کنم.
احمد که حالا جوانی برومند است سال‌ها پیش همراه با خانواده روستایشان را برای فرار از هجوم شن‌های روان رها کرده است.
وی می‌گوید: یادم می‌آید وقتی خیلی بچه بودم هر روز سرفه می‌کردم و دکتر علت را وجود گرد و خاک اعلام می‌کرد تا اینکه یک روز آنقدر شن‌ها به خانه هایمان هجوم آورد که مجبور به ترک خانه و روستایمان شدیم.
وی حالا نگران فرزندانش است و می‌گوید: حالا که خودم صاحب زندگی و فرزند شده ام همان ماجرا برای فرزندانم در حال تکرار است و اینطور که پیش می‌رود تا چند سال آینده مجبور به ترک این روستا نیز خواهیم شد.
این مشکل تنها برای ساکنان روستا‌های بیاهی و قندهار نیست. با رئیس منابع طبیعی شهرستان جاسک که صحبت می‌کنم، می‌گوید: تاکنون ۴ روستای پراهو، قندهار، چنالی قدیم و کیدر قدیم بر اثر فرسایش بادی خالی از سکنه شده و ۱۰ روستای براک، ریگ مصطفی، شهر نو، گروک پائین، نِگَر، گَزی، سورگر، جَهلا، کُنتَکی و داربست نیز در معرض خطر قرار دارند.
شن‌های روان همه چیز را درو می‌کنند
در چند دهه گذشته بسیاری از نخلستان‌های شهرستان جاسک زیر شن‌های روان مدفون شده اند.
به گفته کارشناس بیابان زدایی اداره منابع طبیعی شهرستان جاسک تاکنون ۳۰ هکتار نخلستان در روستا‌های پراهو و چنالو قدیم زیر خاک مدفون شده اند.
دادی زاده می‌افزاید: ۱۲۰ هکتار از نخلستان‌های این منطقه هم در خطر فرسایش‌های بادی قرار دارند که اگر اقدامی صورت نگیرد آن‌ها هم از بین می‌روند.
به گفته کارشناس بیابان زدایی اداره منابع طبیعی شهرستان جاسک علاوه بر نخلستان ها، زمین‌های کشاورزی، لوله‌های آب و جاده‌های مواصلاتی هم از این بلای طبیعی در امان نبوده اند.
دادی زاده می‌گوید: ۲۵ کیلومتر از جاده‌های مواصلانی شهرستان هم تحت تاثیر ماسه‌های روان هستند و راهداران با وزش باد‌های تابستانه برای پاکسازی ماسه‌های روان از جاده‌های این شهرستان باید دست به کار شوند.
راهکار‌ها برای مهار شن‌های روان چیست؟
برای جلوگیری از خطرات حرکت شن‌های رودان در حال حاضر دو روش در استان هرمزگان اجرا می‌شود:
مالچ پاشی راهی برای جلوگیری از شن‌های روان
کارشناسان و صاحبنظران یکی از راه‌های تثبیت حرکت شن‌های روان را مالچ پاشی می‌دانند.
در حال حاضر از مالچ پاشی که در بیابان‌های کشور از جمله شهرستان جاسک استفاده می‌شود.
به گفته بهرامی رئیس منابع طبیعی شهرستان جاسک برای جلوگیری از خطر شن‌های روان از سال ۷۰ تاکنون در ۷ هزار هکتار از مساحت شهرستان مالچ پاشی شده است.
مالچ یکی از فرآورد‌های نفتی است که با افزودن قیر به نفت کوره بدست می‌آید و حالت چسبندگی دارد.
این ماده نفتی مانع از تبخیر آب و حرکت ماسه‌های روان می‌شود.
هدف از این عمل قرار دادن یک لایه محافظ روی خاک و ماسه برای جلوگیری از حرکت ماسه‌ها و خاک است.
ماسه‌ها با وزیدن باد با سرعت ۲۷ کیلومتر در ساعت، حرکت می‌کنند در حالی که ماسه‌هایی که در آن‌ها عمل مالچ پاشی انجام شده اسـت در مقابل سرعت ۱۱۰ کیلومتر بر سـاعتی باد مقاوم اند.
به گفته کارشناس بیابان زدایی اداره منابع طبیعی شهرستان جاسک بهترین زمان برای مالچ پاشی فصل پائیز است و منتظر رسیدن فصل مناسب هستیم.
دادی زاده می‌گوید: برای هر هکتار بیابان ۱۰ تا ۱۱ تن مالچ نیاز است که پیش بینی می‌شود با میزان مالچ موجود بتوانیم ۷۰ هکتار از بیایان‌های شهرستان جاسک را پوشش دهیم.
وی می‌افزاید: البته کار مالچ پاشی در زمین‌هایی انجام می‌شود که حرکت شن‌های روان زیاد بوده، نتوان نهال کاشت و واقعاً خانه‌های مردم در معرض خطر باشد.
معایب مالچ پاشی:
مالچ، فرآورده شیمیایی است و بعد از پاشیده شدن در منطقه مورد نظر، محیط را کاملا سیاه می‌کند و این موجب بالا رفتن درجه حرارت در آن منطقه می‌شود.
همچنین مواد شیمیایی ماده مالچ دارای بو است و به علت سیاه بودن مثل این است که آن بخش از زمین آتش گرفته است در نتیجه به مرور محیط زیست منطقه از بین می‌رود.
کاشت نهال‌های مقاوم در برابر کم آبی:
به گفته مدیر کل منابع طبیعی هرمزگان منشاء بیشتر فرسایش‌های بادی سواحل و دریاست که ماسه‌ها همراه با بادی که از سمت دریا می‌وزد، جابجا می‌شوند.
موسوی می‌گوید: برای جلوگیری از این کار در استان ۵۱ هزار هکتار جنگل‌های دست کاشت ایجاد شده است.
وی می‌افزاید: از سال ۸۰ تاکنون نیز مساحت جنگل‌های مانگرو که سازگار با آب شور و کاشت در ساحل و دریا هستند به ۲۵ هزار هکتار افزایش یافته است.
این در حالی است که قبلاً کمتر از ۲۰ هزار هکتار جنگل مانگرو در استان وجود داشت.
دادی زاده کارشناس بیابان زدایی اداره منابع طبیعی شهرستان جاسک می‌گوید: بیشتر تلاش ما برای جلوگیری از شن‌های روان کاشت نهال و ایجاد پوشش گیاهی مقاوم است که راه حلی دائمی است.
وی می‌گوید: از سال ۷۰ همچنین ۱۰ هزار هکتار نهالکاری در این منطقه صورت گرفته است.
این کارشناس می‌افزاید: در این مدت درخت‌هایی مانند کهور پاکستانی، کرت محلی، استبرق و کنار برای جلوگیری از فرسایش بادی در شهرستان کاشته شده است، اما اقدامات بیشتری نیاز است.
پوشش گیاهی مؤثر‌ترین راه برای جلوگیری از فرسایش بادی با تثبیت شن‌های روان است.
یکی از روش‌های جلوگیری از حرکت شن‌های روان در مناطق بیابانی و شن زار کاشت بوته‌های سازگار با کم آبی و شن هاست.
در این روش گیاهان سازگار با آب و هوای منطقه را مستقیماً و بدون کاربرد مالچ یا احداث دیواره باد شکن روی تپه‌های شنی می‌کارند.
پس از چند سال با تکرار عملیات کاشت، تپه‌های شنی تدریجاً تثبیت شده و جامعه گیاهی مناسبی روی تپه‌های شنی ایجاد می‌شود.
این روش را می‌توان برای تپههایی مورد استفاده قرار داد که زیاد فعال نبوده و ارتفاع آن‌ها از۲تا۳ متر تجاوز ننماید.
در این روش با ایجاد موانع یا وسائل بازدارنده می‌توان از حرکت ذرات شن در مناطقی که نهال کاشته شده است جلوگیری کرد.
بیشتر بخوانید: جاسک در مسیر توسعه اقتصادی و بین المللی شدن
نتیجه گیری:
به رغم اینکه در سال‌های گذشته کار مالچ پاشی و نهالکاری در این مناطق انجام شده، اما بدلیل کمبود امکانات، طبیعت همچنان کار خود را می‌کند و هر چند کمتر، اما می‌تازد.
در سال‌های اخیر برنامه‌های مهمی برای توسعه سواحل مکران در کشور تصویب شده است.
هفته گذشته طرح انتقال نفت از گوره به جاسک با دستور رئیس جمهور در جاسک اجرایی شد.
طرح‌های مختلف و بزرگ اقتصادی دیگری برای توسعه این منطقه اعلام و جرای آن‌ها آغاز شده است.
در این میان توجه به ابتدایی‌ترین نیاز‌های مردم این منطقه نباید از چشم تیزبین مسئولان مغفول بماند.
تامین نیاز‌هایی که می‌تواند از خالی شدن روستا‌ها جلوگیری و توسعه را متوازن کند.
مبارزه با شن‌های روان و مهار آن‌ها عزم جزم مسئولان را برای اختصاص بودجه مناسب برای این کار می‌طلبد.
با تزریق قطره چکانی بودجه نمی‌توان به جنگ شن‌های روان رفت.
شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک شن‌های روان، همنشین ناخوانده مردم جاسک
نویسنده: رباب عامری
نظر شما