گزارش مکتوب ......بوشهر با سوغاتی های شیرین

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز بوشهر، در این شرایط مسئولان بهداشت بارها توصیه کرده اند که سفر نکنیم.البته استان ها در این شرایط پذیرای هیچ مسافری نیستند استان بوشهر هم یکی از استان ها در جنوب کشوراست که  در حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است و مردمانی خونگرم و مهمان نواز دارد که دل در گرو سریر آبی دریا سپرده اند. پس فرصت را غنیمت شمردیم  تا اطلاعاتی در مورد استانمان بوشهر به هموطنان ارائه بدهیم .

درست است که در شرایط کنونی از پذیرش مهمان معذوریم اما این اطلاعات کمک می کند تا پس از ریشه کنی این ویروس ، درصورتی که قصد سفر به سرزمین لیان (نام قدیم بوشهر) را داشتید سوغاتی های بوشهر را بشناسید.و با توجه به این شناخت خرید بهتری داشته باشید.

سوغاتی های مشهور

استان بوشهر در جنوب کشور ایران واقع شده است و با اولین نگاه می توانیم حدس بزنیم که صنایع دستی بافتنی یکی از مشهورترین سوغاتی های آن باشد.  استان بوشهر هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است و مرکز آن بندر بوشهر است که از مناطق کهن سرزمین ایران به شمار می رود.

سابقه ی سکونت گاه های تاریخی آن به تمدن بین النهرین و حکومت ایلامیان بر می گردد. استان بوشهر از استان های بسیار گرم کشور است که دمای آن در ماه های گرم سال از مرز 50 درجه هم می گذرد و میانگین دمای سالانه ی آن در حدود 26 درجه است. این استان به دلیل وجود ذخایر بزرگ نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی) و نیروگاه هسته ای، به پایتخت انرژی ایران مشهور است.

 استان بوشهر به واسطه ی قرار گرفتن در ساحل خلیج فارس، موقعیت مطلوبی برای صنعت صیادی و جایگاه ویژه ای در زمینه صادرات و واردات دارد. همین امتیازات صنعتی و اقتصادی سبب شده است تا علاوه بر مهاجرت جمعیت روستایی استان به شهرها، نیروی انسانی از استان های مجاور نیز به شهرهای استان بوشهر مهاجرت کنند.

سبحانی از کارشناسان جاد کشاورزی استان  می گوید: استان بوشهر در زمینه ی کشاورزی و دامداری هم از استان های صاحب امتیاز است. این استان علاوه بر اینکه از مراکز کشت انبوه خرما در کشور است، مهمترین مرکز کشت گوجه فرنگی خارج از فصل به شمار می رود و در زمینه ی پرورش شتر، و صنعت عبا بافی جایگاه ویژه ای دارد.

روستاییان استان بوشهر که شغل بیشتر آنها کشاورزی است در زمینه ی صنایع دستی هم فعالیت گسترده ای دارند. به نحوی که صنایع دستی نقش مهمی در معیشت خانوارهای روستایی دارد. محصولات تولید شده توسط این روستاییان، ازسوغاتی های مشهور استان بوشهر است.

 وجود نخلستان های فراوان در استان و هم جواری استان با خلیج فارس، باعث شده تا بیشتر سوغاتی های استان بوشهر، به خرما و دریا مربوط باشد.

 ره آوردهای خوراکی
معاون بهبود تولیدات گیاهی  سازمان جهاد کشاورزی می گوید:تولید خرما و فرآورده های آن از مشاغل اصلی مردم بوشهر است و سابقه ی کشت خرما در این استان به دوره هخامنشیان بر می گردد. مرغوب ترین نوع خرما که در استان بوشهر کشت می شود، «کبکاب» نام دارد و جزو انواع خرمای صادراتی ایران است. در میان فرآورده هایی که از خرما تولید می شوند، استان بوشهر به داشتن شیره ی مرغوب خرما شهرت دارد وتولید خرما و فرآورده های آن از مشاغل اصلی مردم بوشهر است.

پنیر نخل
خسرو عمرانی اضافه می کند: مپنیر نخل ،مغز سفیدرنگ تاج درخت خرما است که در اصطلاح محلی به آن «غاپ» می گویند. پنیر نخل طعمی شیرین دارد و بسیار مقوی است. این مغز در واقع ماده ی اولیه ی تشکیل تنه ی نخل است قبل از اینکه حالت چوبی پیدا کند. نخل داران، آن دسته از نخل هایی را که زمان ثمردهی آنها تمام شده است، انتخاب کرده، قسمت فوقانی تنه ی آنها را قطع می کنند و بخش میانی آن یعنی پنیر نخل را بیرون می آورند.

 خارک پخته
وی عنوان می کند: در اصطلاح محلی به خرمای نارس، خارک می گویند. خارک را پس از چیدن به همراه شکر با روش مخصوصی می پزند و پس از پختن روی حصیر پهن می کنند تا خشک شود. خارک پخته پس از خشک شدن، خوش خوراک است و به عنوان شیرینی محلی مصرف می شود.

 حلوای راشی
بصری از اهالی شهر آبپخش از توابع شهرستان دشتستان هم می گوید: حلوای راشی نوعی حلوای محلی است که مواد اصلی تشکیل دهنده ی آن شیره ی خرما و عصاره ی کنجد است. پس از اینکه شیره ی خرما را به قدری حرارت دادند که تغییر رنگ داد و سفید شد، عصاره ی کنجد بوداده را به آن اضافه می کنند سپس مخلوط شیره و عصاره را روی حرارت کم در مدت زمان زیادی هم می زنند تا حلوا آماده شود.

 حلوا سنگک
موسوی یکی دیگر از اهالی آبپخش هم از حلوا سنگک به عنوان یک سوغات نام می برد و می گوید: پختن این نوع حلوا در بسیاری از مناطق استان رواج دارد. در این نوع حلوا، شیره ی خرمایی را که با حرارت دادن سفید کرده اند، با ضخامت کم در ظروفی شبیه به سینی می ریزند و قبل از اینکه سرد شود، کنجد بوداده ی فراوانی بر آن می پاشند. حلوا پس از سرد شدن، سفت شده و آماده ی مصرف می شود.

 حلوا پسکی
مریم آموزگار از اهالی شهر سعدآباد هم عنوان می کند : حلوای پسکی نوعی حلوای محلی است که در برخی از مناطق استان مانند برازجان، مرسوم است. برای پختن این حلوا ابتدا خرمای کاملا رسیده را همراه با آرد در روغن کم سرخ می کنند و سپس با اضافه کردن مقداری ماست، ورز می دهند تا حلوا آماده شود.

رنگینک

حسینی هم یکی دیگر هم استانی های ساکن در شهر برازجان می گوید: رنگینک یکی از خوشمزه‌ترین دسر یا شیرینی‌های جنوبی است که با خرما تهیه می‌شود و با توجه به سلیقه افراد در انواع مختلفی آماده می‌شود. رنگینک شیرینی تهیه شده از خرما و حلوا یا همان آرد گندم، روغن یا کره است که در عین سادگی بسیار لذیذ می‌باشد.

وی اضافه می کند: ابتدا خرمای تازه را شسته، کلاهک آن‌ها را کنده و هسته را آن خارج کنید. سپس گردوی خرده شده را بجای هسته‌ی خرما در خرما قرار دهید. ظرفی مناسب و گود انتخاب کنید و خرماها را کنار هم بصورت ایستاده یا خوابیده کنار هم بچینید بطوری که تمام ظرف را پر کند اما حدود ۱ سانتی‌متر از لبه ظرف فاصله داشته باشد برای سرریز بقیه مواد.

این بانوی برازجانی بیان می کند: روغن را درون تابه بریزد و بگذارید کمی داغ شود. سپس آرد الک شده را کم کم به روغن اضافه کنید و اجازه دهید تا طلایی رنگ شود و بوی خامی آن از بین برود. در آخر آرد و روغن به آن اضافه می کنند و روی خرماهای چیده شده در ظرف به همراه پودر قند، دارچین و هل کوبیده می ریزند.

 ماهی و میگو
کارشناس شیلات استان هم می گوید:آبزیان خوراکی خلیج فارس در میان علاقمندان به غذاهای دریایی، طرفداران زیادی دارد؛ ماهی هایی مانند شیر، شوریده، هامور، کفال قرمز، راشکو و میگوی خلیج فارس ، که مرداد ماه فصل صید این آبزی مغذی و لذیذ است  از جمله آنهاست.

یاراحمدی اضافه می کند: استان بوشهر از جهت حجم صید و تنوع صید، صاحب هم امتیاز است. به عنوان نمونه، 40 درصد از میگوی کشور در استان بوشهر صید می شود.

 وی می افزاید: در سفر به استان بوشهر، مسافران می توانند علاوه بر مراجعه به مراکز عرضه ی این آبزیان، از صیادانی که در اسکله ها اقدام به فروش می کنند آبزیان را به صورت تازه خریداری کنند.  

 صنایع دستی
گبه
معاون صنایع دستی ، اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان هم می گوید: رایج ترین صنایع دستی در استان بوشهر، گبه بافی است که در بیشتر مناطق روستایی و حتی برخی از شهرها رواج دارد. گبه بافی، شغل اول یا حرفه ی دوم تعداد زیادی از روستاییان استان است. گبه یا قالیچه خرسک، زیرانداز کوچکی است که پرزهای بلندی دارد. گبه ی استان بوشهر مشهورترین سوغاتی آن است که به کشورهای دیگر نیز صادر می شود.

گلیم
لیلا رحیمی اضافه می کند: زمستان فصل بافت گلیم در استان بوشهر است و بسیاری از روستاییان در این فصل به گلیم بافی مشغول هستند. اوایل پاییز، پشم گوسفندان چیده می شود و به تدریج پشم های چیده شده پس از شست و شو، ریسیده و رنگ می شوند تا در اوایل دی ماه، برای کار بافت آماده باشند.

وی عنوان می کند:  گلیم ها در استان بوشهر از نوع تخت هستند و به روش پودگذاری بافته می شوند. تار گلیم را از موی بز که استحکام بیشتری دارد و پود آن را از پشم تهیه می کنند. گلیم های بافته شده در استان بوشهر در داخل و خارج از کشور، علاقه مندان زیادی دارد.

 عبای پشمی
کارشناس میراث فرهنگی استان هم می گوید: مهم ترین شتری که در استان بوشهر پرورش می دهند، شتر از نژاد دشتی است. شتر دشتی از نظر پشم بهترین نژاد است. بافت عبا از پشم این نوع شتر در استان بوشهر، سابقه ای دیرینه دارد و امروزه هم البته محدودتر از گذشته، در گوشه و کنار استان به چشم می خورد. این عباهای پشمی در کشورهای حاشیه ی خلیج فارس، طرفداران زیادی دارد.

  حصیر
حامد آبزن عنوان می کند: کشت وسیع خرما باعث رونق حصیربافی در استان شده است. برگ درخت خرما(در اصطلاح محلی پیش) به عنوان مواد اولیه در تهیه ی الیاف حصیر مورد استفاده ی حصیربافان قرار می گیرد. اکثر روستاییان استان، در دوران فراغت از فعالیت های کشاورزی، به حصیربافی مشغول هستند. در گذشته، محصولات حصیری کاربرد گسترده ای داشته اند.

وی بیان می کند:  علاوه بر اینکه استفاده از آنها در بسیاری از مناطق کشور رواج داشته ، در بازار کشورهای دیگر نیز به فروش می رسیده است. امروزه گرچه استفاده از محصولات حصیری بسیار محدود شده است ولی هنوز برای مصرف داخلی روستاییان تولید می شود. مسافران در سفر به استان بوشهر می توانند زیراندازها و ظروف حصیری، کلاه، بادبزن و سایر اقلام تزیینی حصیری را به عنوان سوغاتی خریداری کنند.  

 صنایع دستی دریایی
یکی از فعالان صنایع دستی دریایی استان هم می گوید: امواج دریا، پوسته ی سخت جانوران نرم تن دریایی که پس از مرگ در آب شناور شده اند، به همراه آبزیانی مانند ستاره ی دریایی که در دریا مرده اند را به ساحل می آورد. اهالی مناطق ساحلی از این پوسته های سخت و خشک شده ی آبزیان مرده، برای ساخت اشیای تزیینی یا تزیین کالاها استفاده می کنند.

فاطمه صفادوست بیان می کند:  تولید این محصولات که به صنایع دستی دریایی مشهور است، در برخی از شهرهای حاشیه ی خلیج فارس بسیار رواج دارد و مراکز عرضه ی ویژه ای برای این کالاها در نظر گرفته شده است که مورد استقبال مسافران قرار دارد.

هنرمندان بوشهری در صدر فروش آنلاین صنایع دستی

معاون صنایع دستی بوشهر می گوید : به عنوان مثال حصیر بافی ازگذشته تا کنون در بین مردمان جنوب جایگاه ویژه داشته ولی در سال های دورتر تولید این محصولات فقط برای انجام امورات نخلداری و یا در محیط خانه های روستایی مورد استفاده قرار می گرفت و در تولید چند محصول چون کلاه ، تک (فرش حصیری) ، سبد و زنبیل ، ظرف نگهداری نان و سینی حصیری خلاصه می شد.

لیلا رحیمی اضافه می کند: زمانی که این محصول در زیست بوم  خود قرار می گیرد می تواند با طراحی خلاقانه و ابداعی در جایگاه بالاتر باشد و از بومی صرف فاصله بگیرد که در سال های اخیربوشهر در این زمینه  با یک جهش بسیار خوب همراه بوده است.

معاون صنایع دستی بوشهر عرضه نمایشگاهی را در معرفی این صنایع دستی مهم ارزیابی کرده و خاطر نشان می کند : حصیر در بوشهر با پیشرفت چشم گیر خود قابلیت پیدا کرده که با عنوان تک محصول در گالری ها به نمایش گذاشته شود .

رحیمی اظهار داشت: بیش از یک هزار هنرمند در حوزه صنایع دستی و هنر سنتی در بوشهر فعالیت می کنند و  به دلیل آشنایی عمومی مردم و آموزش هنرمندان در زمینه بهره برداری از فضای مجازی و  اینترنت، سال 98 استان بوشهر از نظر ثبت سفارش و فروش اینترنتی محصولات هنری، در جایگاه نخست کشور قرار گرفت.

تاثیر منفی شیوع ویروس کرونا بر روند تداوم فعالیت کارگاه

صدیقه شادکام مسئول یکی از کارگاه های خانگی صنایع دستی از  تاثیر منفی شیوع ویروس کرونا بر روند تداوم فعالیت کارگاه خود می گوید و اضافه می کند : درسال های اخیر میزان استقبال مردم از صنایع دستی افزایش یافته و خوشبختانه با توجه به این موضوع ، توانسته ایم تولیدات خود را به دیگر استانها نیز ارسال نموده و حتی محصولات ما از طریق خریداران به خارج از کشور  نیز ارسال شده است

وی با تشکر از حمایت های صورت گرفته جهت راه اندازی کارگاه های خانگی می افزاید : در طی سالیان اخیر میراث فرهنگی و گردشگری باهدف آغاز فعالیت این کارگاه های خانگی  تسهیلات مناسبی را در اختیار ما قرار داده است و امیدواریم که در جهت ایجاد اشتغال پایدار و توسعه کارآفرینی در سطح استان این حمایت ها از همه تولیدکنندگان تداوم داشته باشد.

به گفته کارشناسان حوزه گردشگری ، مسافران سراسر کشور علاقه خاصی به سوغاتی های خوراکی استان دارند و از صنایع دستی مانند گلیم ، گبه ، حصیر و صنایع دستی دریایی هم استقبال خوبی می شود.

بیش تر صنایع دستی به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود هرچند صادرات آن به صورت چمدانی انجام می شود.

نگارش: سیده فردوس رضوی