چرا از شب اول محرم عزاداری شروع می‌شود؟

به گزارش خبرنگار معارف گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما، اینکه چرا مراسم عزاداری برای اباعبدالله (ع) از اول دهۀ محرم آغاز می‌شود، دلائل مختلفی آمده است:

شاید به اعتبار فرمایش امام رضا (ع) است که می‌فرماید از اول دهۀ محرم حزن و اندوه در چهرۀ پدرم دیده می‌شد و حالت عزادار به خود می‌گرفتند. در روایت آمده است که امام رضا (ع) فرمودند: هنگامی که ماه محرم شروع می‌شد، دیگر کسی پدرم را خندان نمی‌دید و هر روز ناراحتی او بیشتر می‌شد تا روز دهم محرم. پس وقتی روز دهم می‌رسید، آن روز روز مصیبت و اندوه و گریۀ او بود. (کَانَ أَبِی ع إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ... امالی صدوق/۱۲۸) در روایت مشهور دیگری وقتی پسر شبیب در اول محرم بر امام رضا (ع) وارد شد، حضرت برای او ذکر مصیبت شهادت و اسارت اهل بیت (ع) را کردند. (دَخَلْتُ عَلَی الرِّضَا ع فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنَ الْمُحَرَّمِ.. امالی صدوق/۱۳۰)

شاید به این دلیل باشد که عزاداران قبل از عاشورا با ده شب عزاداری بتوانند خود را برای حضور در غم بزرگ عاشورا آماده کنند. چرا که پس از یک هفته عزاداری، حضور در ذکر مصیبت هولناک عاشورا قابل تحمل‌تر خواهد بود. تمام عزاداران می‌دانند که اگر عزاداری از روز عاشورا شروع می‌شد چقدر ذکر مصیبت‌ها در عاشورا دردناک‌تر و غیرقابل تحمل‌تر می‌شد. اینکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً» (مستدرک الوسائل/۱۰/۳۱۸) این حرارت را هر کسی حس کرده باشد، می‌داند بی‌مقدمه وارد روز عاشورا شدن بسیار دشوار است.

از طرف دیگر ممکن است یک دهه عزاداری قبل از عاشورا برای بعضی‌ها کسب توجه و آمادگی برای ایجاد سوز در روز دهم باشد. کسانی که دل غافلی دارند یا در اثر توجه به تعلقات دنیا احساس محبتشان به امام حسین (ع) کم شده باشد ده روز فرصت دارند تا در محافل عزاداری با شنیدن مواعظ و معارف دینی آمادگی لازم را کسب نمایند تا مبادا در روز مصیبت بزرگ اباعبدالله الحسین (ع) بی‌احساس و بی‌توجه حضور پیدا کنند؛ و شاید حکمت آن این باشد که در واقع این عزاداری دهۀ اول محرم یک نوع اعلام آمادگی برای نصرت است تا صرف سوگواری، و گویی عزاداران به قصد یاری اباعبدالله الحسین (ع) از همان ابتدای محرم به خیمۀ اباعبدالله الحسین (ع) می‌روند که مولایشان را غریب نگذارند. به همین دلیل عزاداری دهۀ عاشورا رنگ و بوی حماسی دارد و دسته‌های عزا با علائم دسته‌های رزمی در میادین دیده می‌شوند. در حالی که عزاداری از عصر عاشورا و شام غریبان به بعد تنها رنگ و بوی غم به خود می‌گیرد و حتی رسم شده است از ظهر عاشورا به بعد بیرق‌ها را به علامت شهادت اباعبدالله الحسین (ع) می‌خوابانند و دیگر برافراشته نگه نمی‌دارند.

به امام صادق علیه السلام عرض شد: آقای من به فدایتان شوم!
وقتی کسی می‌میرد یا کشته می‌شود مجلس نوحه‌ای برای او می‌گیرند. ومن مشاهده می‌کنم که شما و شیعیانتان از اول ماه محرم اقامه جلسه عزا می‌کنید!

حضرت فرمودند: این چه حرفی است!

هنگامی که هلال ماه محرم دمیده می‌شود ملائکه پیراهن امام حسین علیه السلام را آویزان می‌کنند در حالیکه پاره پاره شده از ضربه‌های شمشیر و آغشته به خون است.

ما و شیعیانمان این پیراهن را با چشم بصیرت (و نه با چشم بصر) می‌بینیم.
پس اشک‌های ما سرازیر می‌شود.