واترگیت‌ها و تفکر اومانیستی در تاریخ سیاسی آمریکا

تقویم سیاسی کشور‌ها نشان میدهد که استیضاح رؤسای جمهور و مقامات ارشد در کشور‌های مختلف جهان دارای تشریفات قانونی مشخص و اغلب دشواری است.

در ایالات‌متحده آمریکا نیز روند استیضاح رئیس‌جمهور تاکنون ۳ بار اتفاق افتاده است. هرچند طرح استیضاح "دونالد ترامپ"، رئیس‌جمهور پیشین این کشور نیز به‌عنوان چهارمین مورد به مجلس نمایندگان داده شد، اما در عمل رخ نداد.

از ۳ بار استیضاح رؤسای جمهور در تاریخ ایالات‌متحده آمریکا، تنها در یک مورد در دوره ریاست جمهوری "ریچارد نیکسون" از حزب جمهوری‌خواه، روند استیضاح به حدی جدی شد که نهایتاً نیکسون از مقام خود کناره‌گیری کرد. از دو مورد دیگر استیضاح‌های انجام‌شده، یکی به اندرو جانسون بازمی‌گردد که همزمان با سلطنت ناصرالدین‌شاه در ایران به ریاست جمهوری رسیده بود. استیضاح جانسون در سال ۱۸۶۸ به دلیل مخالفت‌های حزب جمهوری‌خواه با او بود در نتیجه فشار‌ها و کارشکنی‌ها جانسون، وزیر جنگ را برکنار کرد، در مقابل نیز جمهوری‌خواهان تصمیم گرفتند او را به دلیل سوء استفاده از قدرت استیضاح کنند که استیضاح رای نیاورد. مورد کلینتون نیز در سال ۱۹۹۶ به دلیل رسوایی اخلاقی و آزار جنسی «مونیکا لیونسکی»، دبیر کاخ سفید صورت گرفت، اما این استیضاح تنها یک رای برای برکناری کلینتون کم آورد.

مقاله "باب وودوارد" و "کارل برنشتاین" خبرنگاران روزنامه واشینگتن پست که بنابر اطلاعات مارک فلت عضو پلیس فدرال ایالات متحده آمریکا نوشته شده بود نشان داد تلاش برای ورود غیرقانونی به مجمتع واترگیت (مرکز انتخاباتی دموکراتها)، تنها بخشی از طرحی گسترده برای کاهش اعتبار مخالفان سیاسی رئیس جمهوری و کوشش برای کمک به انتخاب دوبارۀ وی بوده است. با این اوصاف بازتاب این رخداد برای افکار عمومی آمریکا غیرقابل‌پذیرش بود و طی آن جنجال بزرگی آمریکا را فراگرفت. در تحقیقات کنگره آمریکا مشخص شد، فعالیت جاسوسی غیرقانونی اف. بی. آی در آن مقطع بسیار بیش از مورد واترگیت بوده است؛ اگرچه استعفای نیکسون، روند استیضاح را متوقف کرد، اما در عین حال به پیگیری‌های قضایی پایان نداد.

سپس روشن شد که چنین اقداماتی پیش‌تر پیوسته انجام گرفته بوده‌است و تحقیقات پسین نشان داد که عمق این‌گونه فعالیت‌های جاسوسی بسیار گسترده بوده‌است به دنبال این رویداد، ریچارد نیکسون در ۸ اوت ۱۹۷۴ از سمت خود کناره‌گیری کرد تا توسط کنگره استیضاح نشود. نیکسون در قبال قضیه واترگیت متهم به اختفای مدارک جرم و دروغگویی به بازپرس هم شده بود. این فاجعه بزرگترین رسوایی سیاسی تاریخ آمریکا محسوب می‌شود. هر چند ماجرای واترگیت باعث شهرت وودوارد و برنستاین شد. در سال ۱۹۷۶ و در فیلم "همه‌ی مردان رییس جمهور و " جاودانه، در عین حال اقدام این دو روزنامه نگار روزنامه واشنگتن پست بعدا به ترویج سبک روزنامه نگاری تحقیقی منجر شد. کتاب باب وودوارد، روزنامه‌نگار سرشناس آمریکایی، با عنوان "خشم" نیز درباره ترامپ در این سبک نگارش شده است.

نگاهی اجمالی به رقابتهای انتخاباتی روسای جمهور در آمریکا در دوهه اخیر نشان از واترگیتهای مختلفی دارد که البته بخشی از آن‌ها همیشه در جدال قدرت و رقابتها برای افکار عمومی افشا شده و بخش عمده آن در تاریکخانه تقویم و تحولات سیاسی پنهان مانده است؛ بنابراین تامل در این زمینه که زیربنای این فساد‌ها و رسوایی‌ها در مکاتب فکری‌یی - نیکولو ماکیاولی، توماس هابز، جان لاک، ژان بدن و ژان ژاک روسو - است که سیاست غرب و خصوصا آمریکا از این مکاتب تغذیه می‌کند. مکاتب غربی پس از رنسانس انسان را محور هستی قرار دادند و نقش خدا و معنویت در زندگی دنیوی بشر به حداقل ممکن رسید. در واقع اومانیسم غربی باعث شد که معنویت و اخلاق از سیاست انسان غربی حذف شود و از آن پس سیاست غرب مبتنی بر این شعار شد که هدف وسیله را توجیه می‌کند.

روسای جمهور ایالات متحده آمریکا نیز به مثابه مظهری از سیاستمداران در جهان غرب براساس دیدگاه‌های این مکاتب برای نیل به اهداف و نیات خود از هر وسیله‌یی استفاده می‌کنند. تغذیه از این مکاتب در عرصه عمل سیاسی تاکنون رسوایی‌های سیاسی‌یی همچون واترگیت گیت، ایران -کنترا، رسوایی اخلاقی کلینتون، عراق‌گیت و همچنین اوکراین گیت در دوران ترامپ را رقم زده است.

پژوهشگر: محمد نیک ملکی