دامداران نگران و سبد های خرید خالی از گوشت

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گلستان ، دامداری همواره در کنار کشاورزی برای انسان‌ها غذا تامین می‌کرده و این همراهی تمدن بشری را ایجاد کرده.
در کشور ماهم این دو اگرچه به صورت سنتی ونیمه صنعتی تامین کننده بخش زیادی از نیاز جامعه هستند اما در چند ماه ابتدای سال ۱۴۰۰ خبر‌هایی تازه از افزایش هزینه‌های تولید و به صرفه نبودن دامداری به رسانه‌ها رسید که البته سال‌های گذشته شنیده می‌شد، ولی چندان جدی نبود.
تا اینکه با خبر کشتار دام‌های مولد و شیر ده و حتی آبستن در استان‌های جنوبی اوائل خرداد جدی‌تر شد و این سونامی اوخر خرداد به گلستان هم رسید که یاد آور خبر تلخ جوجه کُشی ابتدای سال ۱۳۹۹ بود . بحرانی که به تشکیل ستاد مرغ در هیات دولت به دستور رئیس جمهور  منجر شد و تا اوئل امسال هم ادامه داشت.
در پی افزایش فشار بحران اقتصادی و گرانی و تغییر روزانه قیمت لبنیات از سوی کارخانه‌ها از یک طرف و ثابت ماندن قیمت شیر که هر کیلو گرم ۵ هزار تومان بود از طرف دیگر به حدی به دامداران فشار آورد که اواخر خرداد و اواسط تیر دست به تجمع و اعتراض زدند . در حالی که قرار بود قیمت خرید شیر از دامداران افزایش یابد با مخالفت ناگهانی رئیس جمهور افزایش  نیافت و موجب شد دامداران دراعتراض به این تصمیم تجمع کرده و شیر‌های تولید را به کف جوی بریزند.
مجتبی عالی، مدیر عامل اتحادیه سراسری دامداران کشور ۵ مرداد در گفتگو با خبرگزاری مهر با اشاره به گشتار بره‌ها و دام‌های مولد در کشور گفت: خشکسالی منجر به فقر شدید مراتع و کمبود علوفه شده و این مسئله در کنار گرانی نهاده‌های دامی تامین خوراک دام را بسیار دشوار کرده است.

مجتبی عالی قیمت تمام شده تولید گوشت گوسفند زنده را برای دامدار ۸۰ هزار تومان اعلام کرد و افزود در حال حاضر حداکثر قیمتی که گوسفند زنده را از دامدار می‌خرند ۵۰ هزار تومان است.
وی افزود: اگرچه به علت کشتار بره وضعیت عرضه دام مناسب است، اما در سه تا شش ماه آینده با کمبود شدید مواجه خواهیم شد.

پوریان رئیس شورای تامین دام کشور در گفتگو با باشگاه خبر نگاران تهران در تاریخ ۲۰ مرداد از انباشت ۶ میلیون راس دام سبک در واحد‌های دامداری کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: کمبود آب و علوفه در پی خشکسالی سلامت دام‌ها را با مشکل مواجه کرده به نحوی که قصابان از جگر سوراخ شده دام‌ها بر اثر تشنگی و گرسنگی خبر می‌دهند.

علی صفر ماکنعلی، رئیس دامپزشکی کشور در واکنش به خبر کشتار دام‌های مولد ۸ تیر امسال به دامپزشکی استانها دستور داد : کشتار دام‌های مولد و آبستن ممنوع است.

غلامعلی هلاکو کارشناس ارشد امور دام جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: برای ادامه تولید باید هزینه‌ها با در آمد همخوانی داشته باشد، وقتی هزینه تامین خوراک دام بیشتر از درآمد دامدار باشد و دولت نتواند با یارانه‌های پرداختی و واردات خوراک دام این تعادل را برقرار کند دامدار مجبور است که با کشتار دام‌های مولد هزینه‌ای دامداری را تامین کرده و هزینه خوراک دام را کمتر کند تا هزینه‌های زندگی خودش را متعادل نگهدارد و ورشکست نشود.
هلاکو می‌گوید:یکی از علت‌های این به صرفه نبودن، کاهش شدید بارندگی و کاهش تولید علوفه و از طرفی افزایش هزینه‌های تولید علوفه است.
وی می گوید:امسال قیمت کاه گندم به قیمت خود گندم رسید و یک عدد بسته ۲۰ کیلو گرمی کاه حدود ۵۰ هزار تومان خرید و فروش شد.
استان گلستان در بخش دام سنگین  حدود ۳۰۰ هزار راس گاو دارد که حدود هزار تن شیر و حدود ۱۰ هزار تن گوشت تولید می‌کنند.

بحران در گلستان:
آقای کبیری دامدار پیشرو شهرستان کردکوی که از ۱۰ سال قبل دامداری ۵۰۰ راسی گاو شیرده را ایجاد کرده هم، امسال مجبور شد گاو‌های مولد خود را راهی کشتار گاه کند تا این دام‌ها از گرسنگی نمیرند و با پول آن بخشی از هزینه‌های دامداری را تامین کند.
آقای کبیری که یک گاوداری شیری ۵۰۰ راسی  مولد دارد می‌گوید:در سال‌های گذشته مجبور بودیم پول سه ماه شیر تولیدی سالانه خود را برای تامین علوفه و کنسانتره هزینه کنیم، ولی امسال به علت گران شدن و کمیاب شدن علوفه مجبوریم پول شیر شش ماه از سال را برای تامین علوفه هزینه کنیم که البته از بقیه پول شیر هم باید سایر هزینه‌های کارگری، دامپزشکی، آب و برق وگاز و بیمه و قسط وام را پرداخت کنیم و عملا چیزی برای ما نمی‌ماند و مجبوریم برای تلف نشدن سرمایه خود دام‌های مولد را کشتار کنیم.
وی می‌گوید: اگر برای تامین علوفه تسهیلات ۱۸ درصدی بگیریم به علت افزایش هزینه‌ها هزینه تولید از سود ما بیشتر خواهد شد و توان پرداخت اقساط را نخواهیم داشت.
البته درد کشتار دام‌های مولد به این جا ختم نمی‌شود، زیرا آقای کبیری دامداری بود که به علت آگاهی از نژاد‌های مناسب در سال‌های گذشته به سراغ  تکثیر نژاد شیری گوشتی گاو بنام سمینتال رفته بود که هم شیر مناسب تولید می‌کند و هم گوشت گوساله‌های آن بیشتر از است وهم بسیاری از بیماری‌ها و هزینه‌های نگهداری و تغذیه دام‌های دو رگه و هولشتاین را ندارد و دامداری او بانک ژن نژاد سمینتال در استان گلستان و حتی کشور شده است.
او سیاست‌های معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی گلستان را از ده سال پیش اجرا کرده است ولی کشتار گاو‌های مولد سمینتال درحقیقت به باد رفتن تلاش‌های جهاد کشاورزی محسوب می‌شود که تلاش کرده نژاد‌های دو منظوره شیری گوشتی و مقاوم مونت بیلیارد و سمینتال را بجای نژاد‌های دو رگه و بومی استان جایگزین کند.
سمیعی معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: با ترویج جهاد کشاورزی و تبلیغ رسانه‌ها از جمله صدا و سیما تعداد دام‌های سمینتال و مونت بیلیارد گلستان از ۳۰۰ راس در ده سال گذشته به حدود ۴۰ هزار راس در سال اخیر افزایش یافته که این گام بزرگی برای درآمد زایی دامداری‌های کوچک و بزرگ استان و تامین امنیت غذایی کشور بود.
سمیعی می افزاید:در بخش دام سبک استان گلستان حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار راس گوسفند و بز دارد که بیشتر آن‌ها از مراتع تغذیه و جرا می‌کنند.
وی  می گوید :سیاست‌های جهاد کشاورزی در ده سال گذشته معرفی روش‌های دو قلو زای گوسفندان و معرفی نژاد‌های جدید با ترکیب نژاد خارجی چند قلو زا رومانوف و نژاد گوشتی برتر دنیا با نژاد بومی دالاق و زل گلستان بود که به افزایش در آمد دامداران منجر شود که به علت افزایش سر سام آور هزینه‌های تولید، انگیزه فروش گوسفندان در دامداران و حتی عشایر استان به شدت افزایش یافته و به علت کمبود تقاضا قیمت هر کیلو گرم دام زنده به ۴۵ هزار تومان کاهش یافت و در آستانه عید قربان امسال که اوج تقاضا در سال است چندان تغییری نکرد.
دامدارانی که امسال خشکسالی را به عنوان علت افزایش هزینه‌ها معرفی می‌کنند در سال‌های گذشته هم همین خشکسالی‌ها را تجربه کردند، اما این بار علت را در جای دیگر باید جست که همان افزایش هزینه‌های خانوار و خط فقر در جامعه است که کشاورز یا دامدار به عنوان قشر تولید کننده نمی‌تواند از پس آن بر بیاید در حالی که در سال‌های گذشته این هزینه‌ها نصف یا یک سوم امسال بودو خشکسالی امسال تنها مزید بر علت شده است.

دکتر غلامرضا محرابی، مدیر کل دامپزشکی گلستان می گوید: با توجه به اینکه خشکسالی امسال گلستان و کاهش علوفه در ۵۰ سال گذشته کم نظیر بود و دامداران وعشایر به فروش دامهای خود روی آوردند و حتی دامهای مولد را به فروش گذاشتند، این دامها به سوی کشتار گاه ها سرازیر شد .

دکتر محرابی می افزاید : اداره کل دامپزشکی همیشه  از کشتار دامهای مولد  به عنوان سرمایه های کشور جلوگیری کرده  اما با دستور سازمان دامپزشکی کشور مبنی بر جلوگیری از کشتار دامهای مولد که از اوائل تیر صادر شد این کار با تاکید بیشتری در کشتار گاه ها اجرا می شود.

وی با اشاره به سه مرحله معاینه دامها برای کشتار می گوید: دکتر دامپزشک نماینده دامپزشکی در کنار  مسول فنی کشتار گاه یک مرحله شب قبل از کشتار ،یک مرحله حین کشتار و یک مرحله بعد از کشتار دامها را معاینه  می کنند و از هر گونه کشتار  دامهای مولید به علت آبستنی یا مولد بودن جلوگیری می کنند.

میری ،مسول کشتار گاه  مکانیزه اینچه برون گلستان می گوید: گاهی گله آماده کشتار که به کشتار گاه آورده می شود تعداد اندکی دام مولد هم دارد زیرا  واسطه ها و قصابان دامها را یکجا و درهم از عشایر خریداری کرده و به کشتار گاه می آورند و  نماینده دامپزشکی  از کشتار دام مولد جلوگیری می کند که این امر موجب اعتراض مشتریان کشتارگاه می شود.

محرابی ،مدیر کل دامپزشکی می گوید : دامپزشکی استان برای رفع این مشکل و جلوگیری از دامهای مولد به مسولان کشتار گاه های استان  راه کار داد که با جدا کردن ،خریداری و نگهداری دامهای مولد از کشتار آنها جلوگیری کنند.

محمد رضا جامی مدیر کل پشتیبانی امور دام گلستان می گوید :برای جبران ضرر و زیان دامداران و عشایر استان طرح خرید ۵۰ هزار راس دام غیر مولدطرح خشکسالی عشایر را از طریق اتحادیه تعاونی عشایری شروع کردیم که علاوه بر پرداخت پول دام ، برای تغذیه و جلوگیری از فروش دامهای مولد به ازای هر کیلو گرم دام زنده خریداری شده  سه کیلو گرم جو  به عنوان مشوق با قیمت مصوب به دامداران می دهیم.

وضعیت بارندگی:
امسال به علت کاهش شدید بارندگی در کشور در استان گلستان هم حدود ۳۰ درصد کمتر از مدت مشابه سال آبی گذشته باران بارید.

نور بخش داداشی مدیر کل هواشناسی گلستان می‌گوید:در شش ماه ابتدای سال آبی ۱۳۹۹ -۱۴۰۰ تنها حدود ۲۵۰ میلی متر بارندگی در گلستان داشتیم.

این در حالیست که متوسط بارندگی سال آبی قبل بیش از ۵۰۰ میلی متر بود.
 این کاهش بارندگی البته بر روی تولید محصولات ۴۰۰ هزار هکتار اراضی دیم و ۸۳۰ هزار هکتار مراتع گلستان تاثیر گذار خواهد بود، اما سیاست‌های پارسال دولت برای حذف یارانه واردت خوراک مرغ که موجب جوجه کُشی و بحران مرغ شد، امسال هم برای حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی خوراک دام از ابتدای مهر به عنوان قانون بودجه سال ۱۴۰۰ ادامه می‌یابد.
البته مشکلات واردات خوراک دام ناشی از نبود برنامه ریزی صحیح برای تامین ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی و ترخیص به موقع آن از گمرکات باعث کمبود مصنوعی آن شد  اما  خرداد امسال دولت ارز  یارانه ای  ۱۰ هزار تن خوراک دام وارداتی را پرداخت و از گمرک ترخیص کرد.

مهدی میقانی ،مدیر کل راهداری و حمل ونقل جاده ای گلستان می گوید :برای  حمل این نهاد ها از بندر عباس به استان گلستان به رانندگان کامیون‌ها فراخوان دادیم تا بخشی از مشکل حل شود.

سمیعی معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید:  کشتار دام استان گلستان  درسال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار راس است وبرای کاهش هزینه‌های تولید گوشت وشیر وعبور از این بحران سه راه حل فوری وجود دارد که شامل اولی، تامین نهاده‌های مورد نیاز دامداری‌ها که بهتر است به نرخ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان یارانه‌ای باشد و از طریق سازمان پشتیبانی امور دام بین دامداران توزیع شود.
البته این روند تا کنون با توزیع ۲۵ هزار تن از ۱۰۰ هزار تن خوراک دام مورد نیاز ماهانه گلستان اجرا می‌شد، اما مشکلات توزیع همچنان بر دوش دامداران سنگینی داشت.
سمیعی در پیشنهاد راه حل دوم می‌گوید: استمهال بدهی اقساط تسهیلات بانکی می‌تواند فشار اقتصادی دامداران را که یکی از عوامل کشتار دام‌های مولد است کمتر کند.
البته این پیشنهاد و پیشنهاد بعدی وی ناظر بر افزایش هزینه‌های زندگی دامداران ناشی از فشار‌های اقتصادی بحران اقتصادی جامعه در سال‌های اخیر است
او در پیشنهاد راه حل سوم می‌گوید:تخصیص تسهیلات ارزان قیمت به دام داران برای تامین خوراک دام ضروریست.

خبر خوب اینکه مجتبی عالی، مدیر عامل اتحادیه سراسری دامداران کشور می گوید: با همکاری صندوق توسعه ملی کشور قرار است واردات  ۶۰هزار تن یونجه اول مهر از کشور روسیه آغاز شود که این  واردت قیمت خوراک دام را هزار تومان کاهش خواهد داد.
نتیجه:
این  طرح ها البته به شرطی که بودجه تسهیلات یارانه دار به سرعت تامین و پرداخت شود و از طریق جهاد کشاورزی و سازمان پشتیبانی امور دام به خوراک دام تبدیل و توزیع عادلانه شود می‌تواند به مشکل تغذیه دام‌ها کمک کند، زیرا اگر به صورت نقدی پرداخت شود موجب افزایش قیمت خوراک دام و تورم  خواهد شد.
البته تا زمانی که هزینه‌های تولید دام از در آمد آن بیشتر باشد دامدار چاره‌ای جز کشتار دام ندارد.
از طرفی افزایش کشتار دام مولد و بره‌ها چشم انداز قیمت سال آینده شیر و گوشت در کشور را قیمت بیش از ۳۰۰ هزار تومانی گوشت و ۲۰ هزار تومانی شیر را پیش بینی می‌کند که سرانه پایین مصرف کنونی را به شدت کاهش خواهد داد.
اگر چه در آن زمان دولت مجبور به واردات گوشت گاو معروف به گوشت برزیلی با ارز یارانه دار خواهد شد، اما صنعت دامداری کشور که می‌توانست به سوی خودکفایی پیش رود رو به نابودی می‌رود.
در صورتی که هم اکنون با تامین همان ارز یارانه دار واردات علوفه و نهاده‌های دیگر می‌توان هم صنعت دامداری را کمک کرد و هم با تامین زندگی دامداران و جلو گیری از کشتار دام‌های مولد، امنیت غذایی کشور را از خطر نجات داد.

سردبیر: سید حسین حسینی