پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب...؛
وقتی بی برنامگی در کشاورزی خوزستان، بحران می‌آفریند
موسم خرمن که برسد سراسر دشت خوزستان پر است از مزارع رنگارنگی که محصول هر کدام پس از برداشت روی هم انباشته میشود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان؛ طرح ۵۵۰ هزار هکتاری هدیه رهبر انقلاب پس از سفر به خوزستان در دهه ۷۰ خورشیدی است که قرار بود کشاورزی خوزستان را متحول نماید، این طرح موجب شد تا قشر کثیری از شهروندان این استان با زراعت به اشتغال دائم دست یابند، اما به نظر می‌رسد اجرای آن از سوی مسئولان با دقت و به صورت برنامه ریزی شده بر اساس منابع و اقلیم پیش نمی‌رود.
از شمال تا جنوب این جلگه پهناور را خاکی غنی تشکیل می‌دهد که مدیون وجود رودخانه‌های خروشان است؛ کارون، زهره، مارون، دز و کرخه که هر از گاهی با سیلابی شدن، دشت‌های خوزستان را سرشار از مواد آلی می‌کنند.
هر چند خوزستان رتبه نخست تولید محصولات کشاورزی را در کشور دارد، اما به اعتقاد برخی از کارشناسان، زراعت در این استان بدون برنامه ریزی و رعایت نشدن الگوی کشت در حال پیشروی به سمت ازدیاد تولیدات است.
تولیداتی که هر از گاهی اشک کشاورزان را در غم از دست رفتن سرمایه شان جاری و دل آن‌ها را به درد می‌آورد؛ فرقی ندارد که نبود بازار صادراتی برای پیاز و سیب زمینی دزفولی‌ها باشد یا خام فروشی خرمای ارزشمند مردم در شادگان و کوت عبدالله.
همین بی برنامه بودن و آشفتگی در حوزه کشاورزی خوزستان است که حالا موجب گشته تا این استان با اعتراضات کشاورزی روبرو شود.
بی برنامگی در حوزه کشاورزی خوزستان
امیر آینه‌بند، استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به سهم بالای کشاورزی در مصرف آب گفت: مدیران حوزه زراعت حتی مسئولان استانی و مدیران ارشد خوزستان هیچ تاثیری در مدیریت آب کشاورزی ندارند، بلکه مسئولان وزارت نیرو تعیین کننده هستند.
او در ادامه با تاکید بر اینکه سازمان جهاد کشاورزی هیچ برنامه‌ای در زمینه الگوی کشت ندارد، افزود: در این حوزه ضعیف عمل شده و نتیجه آن نیز توسعه ناپایدار و کشت محصولاتی بود که خساراتی را به محیط زیست و طبیعت وارد کرد، حال آنکه الگوی کشت به معنای طرح ریزی علمی و درست بر مبنای کشاورزی پایدار است و، چون این اصول در زراعت ما نیست، کشاورزی نیز به شدت آسیب دیده است.
آینه بند در ادامه بیان کرد: هم اکنون ضعفی بزرگ در حوزه کشاورزی خوزستان وجود دارد و کشت محصولات در زمین‌های حاصلخیز، نامرغوب و متوسط به یک شکل انجام میشود، اما لازم است تا دیدگاهی دانش بنیان به کشاورزی داشت و کارگروهی متشکل از دانشگاه، استانداری و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل که برای این صنعت با اهمیت برنامه ریزی گردد سپس با مجموعه اقداماتی از خسارت کشاورزان جلوگیری کرد.
نقش مدیران سابق خوزستان در بحران‌های کنونی چیست؟
استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار داشت: امسال ۱۶ هزار هکتار از اراضی حوزه کرخه که یکی از پر تنش‌ترین حوزه‌ها در خوزستان بوده، به زیر کشت رفتند که نیاز آبی آن‌ها ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب است، حال آنکه بر اساس آخرین اطلاعات، ۷۰ درصد از حجم ۳ تا ۴ میلیارد متر مکعبی دریاچه سد کرخه تهی است و حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب در مخزن این بند وجود دارد.
امیر آینه‌بند ادامه داد: در سیلاب‌های سال ۱۳۹۸ استاندار وقت تصمیم گرفت تا با توجه به آورد رودخانه کرخه و سرریز شدن آن از سد، نیاز آبی ۲۰۰ هزار هکتار شلتوک کاری را در این بخش تامین نماید.
از آنجایی که قیمت فروش برنج بیشتر از گندم است، کشاورزان ترجیح می‌دهند همچنان شلتوک بکارند و سود بیشتری ببرند، اما برنج در طول دوره رشد خود بطور میانگین به ۱۵ هزار متر مکعب آب نیاز دارد، بنابراین؛ تصمیمات مدیران سابق در بحران آفرینی‌های کنونی نقش دارد.
او همچنین ممنوعیت کشت را راهی نادرست خواند و گفت: این مسئله موجب نارضایتی مردم منطقه میشود و باید کشت جایگزین برای آن ارائه شود.
آینه‌بند تصریح کرد: در خوزستان یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار زمین زیر کشت وجود دارد در حالی که امسال میزان آب ورودی به خوزستان ۲۵ میلیارد مکعب رسیده و این اعداد و ارقام اگر صنعت و آب شرب را هم در نظر بگیریم همخوانی ندارند و جوابگوی کشاورزی استان نیست.
طومار شیخ بهایی؛ طرحی قدیمی که تنها طراحی جدید می‌خواهد
می‌گویند تمدن‌ها در گذشته بر اساس کشاورزی بنیان نهاده می‌شدند، هر دولتی که می‌توانست بیشترین بهره را از زراعت ببرد، کامیاب و پیروز بود تا از آب و خاک خود پاسداری نماید.
در ایران نیز آورده اند که شیخ بهایی، دانشمند عصر صفویه با سندی مدون توانست طومار جنگ و نزاع اهالی اصفهان را بر سر حقابه زاینده رود در هم بپیچد و با محاسبه دقیق و به دست آوردن آمار بارندگی مناطق مختلف اصفهان، حومه و کوهستان‌های اطراف و همچنین سرچشمه زاینده رود، طرح دقیق نهر‌ها و شیب و مقطع آن‌ها و سهم استفاده آب هر باغ و محله و منزل، به مشکل و اختلاف چندین ساله این منطقه پایان دهد.
در خوزستان، اما به دلیل رودخانه‌های فراوان، خبری از مشکلات بر سر آب نبود و طی چند سال گذشته به عقیده برخی کارشناسان، انتقال آب موجب وقوع چنین مشکلاتی شده است، اگرچه خشکسالی و سایر عوامل نیز در به وجود آمدن مسائل کنونی بی تاثیر نیستند.
در هر حال لُب کلام آن است که اگر در صد‌ها سال پیش یک اندیشمند توانست با بررسی دقیق به مسائل و مشکلات بی آبی در حوزه کشاورزی پایان دهد، حالا چرا نشود اقدامی مشابه آن انجام گردد؟ پرسشی ایجاد میشود که آیا نسل ایرانی با آن گذشته خود حالا در حل مسائل عاجر مانده است؟
پروژه‌ها در اتاق مسئولین بایگانی می‌شوند
عطااله سیادت عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی منابع طبیعی خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید که توان علمی اساتید و کارشناسان استان برای سامان دادن وضع کشاورزی و رونق و افزایش تولید و خروج از این وضعیت نامطلوب وجود دارد، اما به نظر می‌رسد مسئولین تمایلی برای رفع مشکلات نداشته باشند!
او افزود: گروهی از کارشناسان و اساتید خبره استان ماه‌ها مطالعه و بحث و کار کارشناسی را بدون هیچ چشم داشتی تحویل مراجع ذیربط دادند، اما مانند سایر مطالعات علمی در کتابخانه‌ها و اتاق مسولین بایگانی میشود و خاک می‌خورد.
سیادت بیان کرد: حدود ۲ سال پیش پروژه‌ای بزرگ و با بررسی تمام جوانب آن برای طرح الگوی کشت، ارائه شد و تعدادی از کارشناسان و صاحب نظران حوزه کشت و کشاورزی نیز در این زمینه مشارکت کردند و حتی سازمان آب و برق خوزستان نیز آن را تایید کرد، اما پیگیری برای اجرای آن انجام نشد.
طرحی که می‌تواند کشاورزی خوزستان را از بی برنامگی خارج سازد
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی منابع طبیعی خوزستان اظهار داشت: الگوی کشت یعنی آب و خاک و اقلیم ما مناسب چه نوع گیاهی است و اگر این گیاه کشت شود با توجه به این مولفه‌ها می‌تواند در برخی مناطق رشد و بازدهی بهتری داشته باشد، علاوه بر آن طرح ما بر اساس حقابه، جنس خاک، میزان بارندگی، نیاز گیاهان و سایر عوامل برنامه ریزی شده است.
عطااله سیادت اضافه کرد: این پروژه عظیم بر اساس شرایط اقلیم و کسب و کار، میزان دانایی کشاورز، امکانات و حتی به لحاظ فرهنگی نیز مورد بررسی قرار گرفته است و می‌تواند در صورت اجرا حداقل استان را از این بی برنامگی خارج کند، اما به نظر می‌رسد عزمی برای این کار وجود ندارد!
بیشتر بخوانید : تجمع نخل داران مقابل سازمان جهاد کشاورزی خوزستان + فیلم
خشکه کاری یکی از روش‌های مهم در کاهش آب مصرفی کشاورزی
عبدالعلی گیلانی رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه روش خشکه کاری مصرف آب برنج به ٢۰ تا ٢٢ هزار متر مکعب کاهش می‌یابد و این یعنی در مقایسه با روش کشت نشایی که ٣٧ هزار و ۵۰۰ متر مکعب آب مصرف می‌کند بسیار پایین است.
او افزود: در الگو خشکه کاری که کشت روی پشته هم نام دارد، فقط در روز اول کانال‌ها را پر از آب کرده و پس از آن هر ٣ یا ۴ روز یک بار و در حد ٣ تا ۴ سانت ارتفاع آب بالا می‌آید که بذر خشک در تماس مستقیم با آب نیست و تنها آب نشت میشود که باعث توسعه سیستم ریشه گیاهچه می‌گردد.
آتشی که آب تدبیر آن را خاموش می‌کند
علاوه بر آن روش‌های گوناگونی وجود دارد که می‌تواند مصرف آب را کاهش یا راهکار بلند مدت برای رفع تنش‌های آبی خوزستان باشد.
توسعه صنایع جانبی و فراوری محصولات به جای ساخت صنایع عظیم پتروشیمی و فولاد که توسعه نا متوازن را رقم می‌زند، بعلاوه توجه ویژه به کشت‌های گلخانه ای، پیش گیری از تلفات آب، بهره گیری از آب‌های لب شور و رهکش‌ها و انتقال کشت‌های تابستانه به تاریخ‌های جدید از جمله راه حل‌ها هستند.
اگرچه راهکار‌های این مسئله را باید جهاد کشاورزی خوزستان عنوان می‌کرد، اما علی رغم درخواست‌های مکرر و همچنین پیام‌ها و تماس‌های متعدد ما با این دستگاه به منظور پاسخگویی در خصوص برنامه‌های ایجاد شده در حوزه کشاورزی استان، تا لحظه انتشار این گزارش هیچ پاسخی به مطالبات ما ندادند.
به نظر می‌رسد حالا که خشکسالی، تحریم، کرونا و ناکارآمدی مدیریتی باعث ایجاد مشکلات در حوزه کشاورزی و دمیدن در آتش دشواری‌های خوزستان شده است، لزوم دارد تا چاره‌ای برای مهار حریق اندیشیده شود و با آب آن را خاموش کرد، اما این مسئولان هستند که با اقدامات و پیش بینی‌های خود تصمیم خواهند گرفت، این آب سرد، گرم یا ولرم باشد.
گزارش از ساسان ناصری زاده
انتشار یافته: ۱
خوزستان نیاز به مدیری متخصص داره که بتونه کاری کنه واسه مردم وگرنه اینایی ک اومدن و میان بواسطه حزبی بودن سرکار اومدن و دردی ک دوا نکردن هیچ، هزار درد دیگه هم اضافه کردن، اصلا خودشون دردن نظر شما