چند نکته درباره بیماری اسکلروز چندگانه «ام اس»

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،  بیماری «اسکلروز چندگانه» که با نام اختصاری «ام اس» شناخته می‌شود، یک بیماری «خود ایمنی» مادام‌العمر است که بر مغز و ستون فقرات تاثیر می‌گذارد. این بیماری بسته به میزان وخامت، می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و مشکلاتی در بینایی، حفظ تعادل و حرکت فرد ایجاد کند.

گرچه اسکلروز چندگانه در برخی موارد علائم ظاهری مشخص ندارد، اما مکانیزم اصلی این بیماری، آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکننده غلاف میلین است.

به گفته دانشمندان این نوع از بیماری خودایمنی هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه حمله به خود بدن را آغاز می‌کند و باعث می‌شود اختلالاتی در دستگاه عصبی ایجاد شود و جلوی ارسال پیام‌های آن به سایر اعضای بدن گرفته می‌شود.

براساس گفته‌های جامعه مبتلایان ام‌اس، این موضوع می‌تواند منجر به آسیب جدی به دستگاه عصبی شود که طی زمان، ممکن است به معلولیتی جدی بینجامد.

از دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها می‌توان به عوامل ژنتیکی (وراثت)، عوامل محیطی (عفونت)، نژاد و عوامل جغرافیایی و سایر بیماری‌ها اشاره کرد.

ماکوتو اینوئه، استاد علوم زیستی تطبیقی در ایلینوی، معتقد است افرادی که در دوران کودکی استرس بیشتری را متحمل می‌شوند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های خودایمنی هم‌چون مالتیپل اسکلروزیس یا MS قرار دارند.

علائم ام‌اس در هر فرد متفاوت است و به طور کلی این علائم بستگی به آن دارد که کدام بخش از دستگاه عصبی فرد، تحت تاثیر قرار گرفته باشد.

براساس فهرستی که سرویس سلامت همگانی انگلیس از علائم رایج ایمن بیماری جمع آوری کرده است، علائم رایج آن شامل خستگی، مشکلات بینایی، بی‌حسی، مشکلات حرکتی، درد، افسردگی، مشکلات مثانه یا روده، اختلال عملکرد جنسی، تغییرات احساسی، دشواری در صحبت کردن، گرفتگی عضلانی و دشواری در یادگیری است.  

البته ممکن است این علائم مشابه چندین بیماری دیگر باشد که تشخیص آن را سخت‌تر می‌کند.

درمورد آزمایش و تشخیص پزشکان نیز باید یادآور شد که هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص بیماری ام اس، وجود ندارد. به طور معمول پس از وقوع دو بار حمله با علائم ام‌اس در فرد مبتلا، مانند زمین خوردن بدون دلیل یا از دست دادن ناگهانی قوه بینایی، پزشکان می‌توانند بیماری فرد را تایید کنند.

همچنین پزشکان آزمایشات عصبی را هم برای وضعیت فرد و واکنش عصبی بیمار انجام می‌دهند. البته تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام‌آرآی) هم روشی دیگر برای بررسی ضایعات وارده احتمالی پیرامون مغز و ستون فقرات است.

برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد، اما نظام سلامت همگانی معتقد است که با پشتیبانی و مراقبت مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند

بااین حال برای درمان برخی علایم مانند تار شدن بینایی، قرص استروئید توسط پزشک تجویز می‌شود. علایم جسمی مانند گرفتگی عضلانی هم به فیزیوتراپی متناوب احتیاج دارند.

براساس گفته‌های متخصصان افرادی که سابقه بیماری فلج چندگانه (مولتیپل اسکلروز/MS) را دارند بیشتر در معرض مبتلا به کرونا هستند.  

در گزارشی که پایگاه خبری ساینس‌دیلی منتشر کرده است، عفونت کووید- ۱۹ در افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری‌ها تحت درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی هستند، شدیدتر است.  

این پایگاه خبری نوشته است: «بیماری ام اس، عامل خطر کووید ۱۹ نیست و حتی این بیماری تاثیری بر میزان مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ ندارد، ولی محققان احتمال می‌دهند میزان عفونت در این بیماران شدیدتر باشد.»

همچنین نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که راه یافتن ویروس کرونا به مغز، باعث ابتلا به نوع شدید این بیماری می‌شود.

پژوهشگران می‌گویند: «زمانی که ویروس کرونا مغز را آلوده می‌کند می‌تواند بر تمام قسمت‌های بدن مانند ریه‌ها، قلب و دیگر اعضای بدن تاثیر بگذارد، زیرا مغز یک عضو حساس است و فرآیند‌های دیگر اعضای بدن را کنترل می‌کند. ممکن است بهبود یافتگان بیماری کرونا که عفونت به مغز آن‌ها راه پیدا کرده است در معرض بیماری‌های جدی دیگر مانند پارکینسون، زوال عقلی، بیماری‌های خودایمنی و اسکلروز چندگانه قرار بگیرند.»

 از همین رو متخصصان بیماری ام اس هشدار داده اند که ممکن است برخی درمان‌های این بیماری از جمله درمان با آنتی بادی‌های ضد CD ۲۰ محافظت واکسن‌های کووید-۱۹ را از بین ببرد و خطر ابتلا به نوع شدید این بیماری را افزایش دهد.

ژان پلتیه، متخصص مغز و اعصاب از بنیاد فرانسوی کمک به تحقیق درباره اسکلروز چندگانه در این باره گفته است: «بیمارانی که تحت درمان آنتی CD ۲۰ قرار دارند، هم در معرض ابتلا به نوع حاد کووید-۱۹ قرار دارند و هم اینکه ممکن است پاسخ ایمنی مناسب به واکسیناسیون نشان ندهند.»

البته او گفته که حدود بیست درصد بیماران مبتلا به ام اس یا از همان ابتدای بیماری یا به این دلیل که درمان‌های دیگر روی آن‌ها جواب نداده است، با آنتی بادی‌های ضد CD ۲۰ یعنی دو داروی ریتوکسی‌مَب (Rituximab‎) و اوکرلیزومب (Ocrelizumab‎) تحت درمان قرار دارند.

این متخصص مغز و اعصاب فرانسوی می‌گوید که این دارو‌ها که به شکل تزریق هر شش ماه یکبار تجویز می‌شوند، در درمان اساسی ام اس بسیار موثر هستند، اما در برابر بیماری کووید-۱۹ شرایط بسیار دشوار است.

به گفته این متخصص، طی چند ماه اخیر چندین مطالعه در فرانسه، ایتالیا و آمریکا خطر ابتلا به نوع حاد کووید-۱۹ را در مورد این بیماران نشان داده است. از سوی دیگر، مطالعات جدیدتر نگرانی‌هایی در مورد تاثیر این دارو‌ها بر واکسن‌های کووید-۱۹ ایجاد کرده است.

پروفسور پلتیه می‌گوید این دارو‌ها روی لنفوسیت‌های بی -سلول‌هایی که آنتی بادی تولید می‌کنند- عمل می‌کنند. در مقابل، در مورد درمان‌های دیگر ام اس از قبیل اینترفرون ها، نشانه‌های مشابهی دیده نمی‌شود و حتی می‌توانند اثری نسبتا محافظتی در برابر کووید-۱۹ داشته باشند.