گفتگوی ویژه خبری؛ کارشناس: شکست سنگین آمریکایی‌ها در افغانستان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای حسین اکبری با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری سه شنبه شب شبکه دو سیما با اشاره به تاریخچه فعالیت طالبان در افغانستان افزود: طالبان سال‌های گذشته با طالبان امروز به علت شرایط زمانی متفاوت است.
وی ادامه داد: طالبان از زمانی که حذف شد در حال مبارزه با امریکاست و اکنون به نوعی با پشتوانه مردم افغانستان و کمک‌ها و حمایت‌هایی که شد امریکا را از افغانستان بیرون کرد.
آقای اکبری با بیان اینکه علاوه بر امریکا، ناتو هم در افغانستان شکست خورد، افزود: امریکایی‌ها ۲۰ سال در این کشور بودند تا رفاه و آبادانی را ایجاد کنند که نه تنها این کار انجام نشد بلکه بر اساس نظرسنجی‌های داخلی افغانستان، ۷۲ درصد مردم معتقدند که از نظر امنیتی و اقتصادی، وضعیت بدتر شده است.
وی با تأکید بر اینکه آمریکا هیچ دستاوردی در افغانستان نداشته است، اضافه کرد: امریکا تلاش کرد بسیاری از جریانات سیاسی افغانستان را در خدمت خود به کار گیرد و حتی ارتش و سیستم‌های امنیتی را به نوعی تابع خودش کرد که پس از آنکه صحنه افغانستان را خالی کرد این ارتش و نیرو‌های امنیتی، امکان دفاع نداشتند و طالبان تقریباً بدون جنگ، افغانستان را گرفت.
این کارشناس مسائل منطقه گفت: پرونده ۲۰ ساله امریکا نشان می‌دهد که ضربه خیلی سنگینی خورد و بسیاری از مردم افغانستان مخالف حضور امریکا بودند.
آقای اکبری با اشاره به اینکه اصولاً افغانی ها، اشغال ستیز هستند، افزود: آن‌ها تاریخ طولانی در این باره دارند همان گونه که شوروی را بیرون کردند.
وی اضافه کرد: در این ۲۰ سال حضور و جنایت امریکا در افغانستان، مردم این کشور در پی مقابله با امریکا بودند، اما دولت کاملاً با امریکا هماهنگ بود و این کشور در انتخابات و تصمیمات داخل افغانستان، دخالت و تلاش می‌کرد نفوذ خود را داشته باشند.
آقای اکبری گفت: قبلاً طالبان جریان قومی تلقی می‌شد، اما اکنون مردم از آن‌ها استقبال و آن را به امریکا ترجیح دادند و طالبان توانست حاکم شود و امریکایی‌ها شکست بزرگی خوردند.
وی افزود: حکومت افغانستان را در حاشیه نگه داشتن و مذاکره مستقیم امریکا با طالبان به نوعی نادیده گرفتن نقش حکومت منتخب مردم افغانستان بود.

آقای اکبری با اشاره به اینکه محیط افغانستان از اقوام گوناگون شکل گرفته است، گفت: تقریباً حدود ۴۰ درصد مردم این کشور، پشتون، ۳۰ درصد ازبک و ۲۰ درصد شیعیان هستند و این جمعیت همیشه در حکومت‌های گذشته سهم خود را داشتند.
وی اضافه کرد: هر کسی که بخواهد در افغانستان به تنهایی حکومت کند و نقش اقوام را نادیده بگیرد امنیت و آرامش در این کشور نخواهد بود.
وی گفت: صلاح بر این است که این اقوام با هم به تفاهم برسند و طالبان هم این شعار را می‌دهد که همه شخصیت‌های افغانستان برگردند و با هم مذاکره کنند.

تلاش طالبان برای ایجاد دولت وحدت ملی
کارشناس مسائل منطقه گفت: اکنون اوضاع افغانستان عادی و طالبان نیز در تلاش است تا دولت وحدت ملی را ایجاد کند.
آقای حسین اکبری با اشاره به اینکه طالبان می خواهد تجربه تلخ گذشته را جبران کند، افزود: افراط گرایی در دنیا شکست خورده است و طالبان اکنون نگاه متفاوتی دارد و برای تنظیم روابط با همسایگان هم اقداماتی را انجام داده است.
او با اشاره به اینکه امنیت کشورمان برای ما مهم است، گفت: همزمان با ارتباط با دولت افغانستان، با طالبان نیز ارتباط علنی داشتیم و مذاکره کردیم.
آقای اکبری اضافه کرد: این ارتباطات نشان داد کار درست و تلاش کردیم بین دولت و طالبان واسطه شویم تا جنگ رخ ندهد.
او با بیان اینکه وساطت و میانجی گری ایران اثر گذار بود, ادامه داد: جامع ترین نشست بین گروه های مختلف افغانستان، نشست تهران بود.
آقای اکبری افزود: نقش ما به عنوان همسایه بزرگ افغانستان، میانجی بود و در جلوگیری از جنگ های داخلی افغانستان بی تاثیر نبودیم.
این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه مردم افغانستان, بی طرف بودند و حاضر به مقابله با طالبان نبودند, گفت: عقبه مردمی به جریانات, مشروعیت می دهد اما جریان داعش کاملا متفاوت بود؛ طالبان با داعش جنگید در حالی که سیاست آمریکا جایگزینی داعش با طالبان بود و داعش از نظر مبانی فکری و عقیدتی هم با طالبان متفاوت است.
آقای اکبری با اشاره به اینکه «پنجشیر» افغانستان از نظر جغرافیایی ویژه است, گفت: پسر احمد شاه مسعود با اینکه اعلام مبارزه کرده و گفته تسلیم نمی شود در عین حال آمادگی خود را برای مذاکره و مصالحه اعلام کرده است.
وی افزود: در حقیقت او به عنوان رهبر گروه تاجیک ها می خواهد در رابطه با تامین حقوق تاجیک ها از طالبان تضمین بگیرد و بر موضع خود ایستاده است.
این کارشناس مسائل منطقه گفت: به نظر می رسد طالبان با آنها مذاکره خواهد کرد و به نتایجی هم خواهند رسید.
آقای اکبری افزود: حرف فضای بین المللی این است که طالبان اجازه دهد هر کسی که می خواهد, از افغانستان به راحتی خارج شود.
وی اضافه کرد: طالبان قصد حکومت دارد و در پی مذاکره است و بعداً باید پاسخگوی مشکلات مردم باشد.
این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به اینکه موقعیت منطقه ای افغانستان، مهم است, گفت: امریکا رقیب بزرگ ماست؛ آنها در پی سلطه گری و ما در پی سلطه ستیزی هستیم.
وی افزود: افغانستان از نظر سیاست جغرافیایی برای آمریکایی ها مهم بوده است.
آقای اکبری اضافه کرد: بیش از 500 هزار دانش آموز افغانی در ایران به طور رایگان مشغول تحصیل هستند و بیشترین مهاجران افغانی در ایران هستند.
وی با بیان اینکه با همه جریانات افغانی ارتباط داشتیم, افزود: در آینده, طالبان با روشی که در پیش گرفته است می تواند کشور امنی در کنار ما باشد و اگر طالبان بخواهد از این ریل خود خارج شود در درون افغانستان دچار مشکل خواهد شد.
آقای عبدالله کاظمی استاد دانشگاه هرات نیز در ارتباط تلفنی از هرات با این برنامه به علل پیروزی طالبان اشاره کرد و گفت: فساد اداری دولت حاکم، نداشتن تعهد ملی به کشور، ضعف اخلاقی دولتمردان، نبود شایسته سالاری، دوری دولت از مردم و نادیده گرفتن رای و نظر مردم، انحصار طلبی در قدرت و حذف هر صدای مخالف، قانون شکنی و عبور از قانون اساسی، تکیه و وابستگی به نیروهای خارجی، نداشتن رابطه سالم و دوستانه با کشورهای همسایه و کشورهای منطقه، نبود انگیزه دفاع از حکومت غنی در بین مردم و نیروهای نظامی و انتظامی و خروج نیروهای آمریکایی و زمزمه حکومت انتقالی از علل پیروزی طالبان است.

وی ادامه داد: طالبان از افغانستان است و در جوامع سنتی و ویژه خارج از شهرهای بزرگ افغانستان، نفوذ قومی و مردمی دارند.
آقای کاظمی افزود: سنت های جامعه و دین گرایی مردم، نسبت نزدیکی با طالبان داشت در مقایسه با نسبت دولت با مردم.
او اضافه کرد: دولت, بیشتر در شهرهای بزرگ حاکم بود و طرفدارانش نیز در این شهرها بودند اما این طرفداران دولت هم به مرور در طول این 20 سال از دولت دور شدند و به علت فساد دولت, به تدریج رابطه بین دولت و مردم, گسست به گونه ای که مردم نیز از دولت بیزار شدند.
آقای کاظمی ادامه داد: از طرفی, با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، زمینه ای برای ورود طالبان فراهم شد و بدون خونریزی آنچنانی, از روستاها و شهرهای کوچک آغاز کردند و مردم و نیروهای دولتی نیز از دولت، حمایت و دفاع نکردند.
وی گفت: مقاومت های پراکنده ای از برخی مجاهدان سابق انجام شد اما این مقاومت ها گسترده نبود.
آقای کاظمی افزود: نیروهای دولتی افغانستان, ارتش منظم و پیشرفته ای داشتند اما انگیزه مقابله با طالبان را نداشتند و مردم شهرها نیز حالت بی طرفی داشتند.
او اضافه کرد: از یک طرف از دولت آقای غنی، زده شدند و از طرفی به علت پیشینه طالبان، امیدوار به تغییر طالبان نبودند و نگران بودند و خواهان انتقال قدرت به صورت مسالمت آمیز بودند.
آقای محسن اسلام زاده کارگردان مستند «تنها میان طالبان» نیز در ارتباط تصویری با این برنامه با اشاره به اینکه طالبان تغییر کرده است، گفت: این تغییرات به صورت عمده در مرزبندی مشخص با گروه های جهادی بین المللی به ویژه داعش است و رهایی از کشورهای خاص که متهم به همکاری با طالبان بودند.
او ادامه داد: در سال های 1393 و 1397 بین طالبان رفتم و در سال 1397 با مدارسی مواجه شدم که هزاران دختر افغانستانی در آنجا تحصیل می کردند اما به علت اینکه احساس کردم به حمایت از طالبان متهم می شوم این فیلم را منتشر نکردم.
آقای اسلام زاده افزود: رویه طالبان برای ارتباط با کشورهای دیگر به ویژه کشورهای منطقه، آن ها را وا می دارد که رفتارشان را تغییر دهند.
وی اضافه کرد: انتظار نداشتم تا این حد تغییرات را در رفتار طالبان ببینم ضمن اینکه نگرانی هایی برای آینده دارم اما امیدواریم.
آقای اسلام زاده گفت: طالبان با چین کمونیست در حال کار است و وزیر خارجه چین به گرمی از طالبان استقبال کرد و وعده هایی را به آن ها داد همچنین کار کردن آن ها با روسیه و ارتباطات آنها با ایران نشان می دهد که اگر دیپلماسی درستی با طالبان انجام شود و رفتار منسجم منطقه بین همپیمان ها شود این طالبان ادامه خواهد یافت.

وی افزود: از سال 1393 خروج امریکایی ها از افغانستان قطعی شد؛ علاوه بر آن افراد زیادی اعتقاد داشتند که حضور آمریکایی ها و ائتلاف آنها در افغانستان اشتباه بوده است زیرا معتقد بودند دستاوردی نداشتند.