معادله دو مجهولی در یزد، نرخ بیکاری بالا و کمبود نیروی کار

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، بر اساس آخرین آمار ارائه شده مرکز آمار ایران از نیروی کار در بهار ۱۴۰۰، بیشترین نرخ بیکاری در کشور متعلق به هرمزگان با ۱۶.۶ درصد، کرمانشاه ۱۴.۷ درصد و یزد ۱۴ درصد است، بنابراین استان یزد در رتبه سوم نرخ بیکاری کشور قرار دارد.

آمار منتشر شده درباره زمستان سال گذشته نشان می‌دهد که نرخ بیکاری استان یزد در فصل زمستان ۱۳.۵ درصد بود که با افزایش ۱.۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن پس از استان‌های کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و هرمزگان در رتبه پنجم کشور با بالاترین نرخ بیکاری قرار گرفت.

در حالی که سال گذشته نرخ بیکاری در استان یزد از متوسط کشوری بالاتر بود، امسال باز هم نرخ بیکاری گوی سبقت را ربود و نرخ بیکاری در استان یزد به بالاتر از میانگین نرخ بیکاری کشوری رسید.

این در حالی است که کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی استان از کمبود نیروی کار رنج می‌برند و بر این اساس شاهد مهاجرت کارگران استان‌های همجوار به یزد و اشتغال در این کارخانه‌ها و کارگاه‌ها هستیم.

کمبود نیروی کار به حدی جدی بوده که فرمانداران شهر‌های استان اخیرا در نشست با استاندار وقت از کمبود نیروی کار سخن گفته و خواستار ارائه راه حلی برای این مشکل شدند.

استاندار وقت گفته بود: در حالی که برخی از واحد‌ها و کارخانه‌های استان به دلیل کمبود نیروی کار در آستانه تعطیلی قرار گرفته اند و برای تامین نیروی فنی باید از نیروی دیگر استان‌ها استفاده کنند، استان یزد دارای نرخ بالایی از فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار است.

به گفته طالبی فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار استان، اکثرا در رشته‌هایی تحصیل کرده اند که اگر فرصت‌های شغلی بسیاری نیز برای نیرو‌های دانشگاهی ایجاد کنیم، نمی‌توانند جذب بازار اشتغال شوند یا اساسا از تخصص کافی برای جذب در بازار اشتغال بخش خصوصی برخوردار نیستند.

کار هست ولی کارگر نیست

این سخنان درباره کمبود کارگر در استان ، معادله دو مجهولی نرخ بالای بیکاری و کمبود نیروی کار را به وجود آورد؛ معادله‌ای که از یکسو می‌گوید نرخ بیکاری در استان یزد بالا است و از سوی دیگر اذعان می‌کند که کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی به نیروی کار نیاز دارند، اما این نیرو‌ها در دسترس نیستند.

فراتر از فارغ التحصیلان، به نظر می‌رسد که این مساله درباره سایر جوانان نیز صدق کرده و قشر جویای کار بیش از اینکه تمایل به استخدام در کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی داشته باشد، راحت طلبی را در پیش گرفته و به دنبال استخدام در ادارات است.

این در حالی است که یزد را از دیرباز تاکنون به عنوان دیار کار و قناعت می‌شناسند؛ استانی که مردمان آن سختکوش بوده و کار و تلاش آنان زبانزد عام و خاص بوده است.

استان یزد از نظر صنعت و معدن هم نسبت به استان‌های دیگر از وضعیت خوبی برخوردار است. وجود معادنی مانند سنگ آهن در این استان باعث شده تا یزد به عنوان بهشت معادن شناخته شود و از نظر مواد معدنی در جایگاه دوم قرار بگیرد؛ به همین دلیل فرصت‌های شغلی و استخدام جدید زیادی در این استان ایجاد شده است. به علاوه شرکت‌ها و کارخانجات بزرگی مانند کارخانه کاشی، نساجی، کارخانه فولاد و گندله‌سازی هم فرصت‌های شغلی بیشماری را برای کارجویان یزدی ایجاد کرده‌اند.

یزدی‌ها تا پیش از صنعتی شدن مجبور به مهاجرت و رفتن به شهر‌های حوزه خلیج فارس و کشور‌هایی مانند کویت بودند، ولی با به وجود آمدن صنایع و افزایش واحد‌های تولیدی در شهر‌های استان، دیگر کمتر نیاز به مهاجرت از شهر و دیار احساس شده و حتی پای غیر بومی‌ها نیز به شهر‌های استان باز شده است.

اما چه شد که استان صنعتی و کارآفرین یزد که بهشت کارگران استان‌های همجوار است، به جولانگاه بیکاران بومی مبدل شده به گونه‌ای که هم اکنون جزء چهار استان بالانشین در جدول نرخ بیکاری قرار گرفته است؟

سوال و معادله دو مجهولی نرخ بالای بیکاری و کمبود نیروی کار که درصدد هستیم در این گزارش به پاسخ آن برسیم.

کار‌هایی که روی زمین مانده اند

برای بررسی میدانی اوضاع کار در استان به سراغ یکی از شرکت‌های کاریابی استان رفته و با مسئول آن گفتگو می‌کنم. آقای شهرام فر می‌گوید دو سال است تعادل بین تقاضا و عرضه کار بهم خورده و شهروندان همانند سابق از شغل‌های ارائه شده استقبال نمی‌کنند.

وی افزود: به طور میانگین روزی ۱۵ شرکت درخواست کارگر دارند، اما حتی به اندازه انگشتان یک دست هم مراجعه کننده نداریم و به صراحت می‌توان گفت کار هست، ولی نیروی کار نیست.

این کاریاب درباره سطح شرکت‌های متقاضی کارگر تصریح می‌کند: همه نوع شرکتی درخواست نیروی کار می‌کنند، هم شرکت‌های درجه یک و هم شرکت‌های معمولی، اما نکته عجیب اینکه متقاضیان کار به هیچ کدام از این شرکت‌ها پاسخ مثبت نمی‌دهند.

وی ادامه می‌دهد: هم اکنون یک کارخانه کاشی به ۵۰ کارگر نیاز دارد، اما حتی یک نفر هم برای اشتغال در این کارخانه مراجعه نکرده است چرا که کار در کارخانه کاشی، بدنی است و معمولا یزدی‌ها به دنبال کار راحت و اداری هستند تا اینکه کاری باشد که بدنشان را خسته کند.

به گفته شهرام فر، مردم در گذشته به شدت به دنبال کار در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها بودند، ولی هم اکنون با وجود اینکه این کارگاه‌ها شرایط خوبی دارند و حقوق آن‌ها نیز به تاخیر نمی‌افتد، مورد استقبال قرار نمی‌گیرند.

وی با تاکید بر اینکه کار دفتری پس از ارائه به سرعت توسط متقاضیان تکمیل می‌شود، اظهار داشت: تقریبا ۸۰ درصد کار‌هایی که ارائه می‌شود مرتبط به آقایان است و ۲۰ درصد مرتبط به بانوان، بر این اساس کار‌هایی که درخواست بانوان را دارند، بیشتر از دیگر کار‌ها مورد استقبال قرار می‌گیرند.

مدیرعامل شهرک صنعتی جهان آباد میبد هم از کمبود نیروی بومی متقاضی کار کارگری در این شهرستان سخن می‌گوید و اعتقاد دارد که بومی‌ها به دنبال کار اداری و دولتی هستند.

بر اساس گفته محمدرضا ماندگاری، صنعت میبد تا پایان سال ۱۴۰۰ به هزار و ۵۰۰ نیرو نیاز دارد و هم اکنون در نیروی کار تاسیسات، جوشکار، برق، راننده لیفتراک و پرسکار با کمبود مواجه است.

دهه ۹۰، آغاز روند رو به رشد بیکاری در استان یزد

آمار‌ها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری استان در سال ۱۳۹۲، ۶.۵ درصد بوده و در سال ۱۳۹۸ به ۱۳.۲درصد رسیده است، یعنی بیکاری ظرف مدت ۶ سال با افزایش بیش از دو برابری مواجه شده است.

«این امر نشان‌دهنده این است که در دهه‌های گذشته مسیر اقتصادی استان یزد را به سمتی بردیم که در پایان سال ۱۳۹۸، ۵۲ هزار بیکار در استان یزد داشتیم که از این تعداد ۳۰ هزار نفر از آن‌ها تحصیلات دانشگاهی داشتند. آماری که نسبت به متوسط کشوری ۱۸درصد بالاتر بود».

عضو انجمن اقتصاددانان ایران با ذکر این جمله به تشریح روند افزایشی بیکاری در استان یزد پرداخته و می‌گوید: در دهه ۸۰ اوج استقرار و شکوفای صنایع در یزد را شاهد بودیم و عمدتاً نرخ بیکاری استان یزد در این دهه تک رقمی بود، ولی در مرحله اول با چشم بسته تعداد زیادی از کارخانجات کاشی و سرامیک را ایجاد کردیم به طوری که به تولید ۶۰ درصدی کاشی کشور رسیدیم.

علوی راد با اشاره به اینکه این صنایع کاربر هستند و به نیروی کار ساده زیادی احتیاج دارند، می‌افزاید: در مرحله دوم به ایجاد صنایع فولادی در استان پرداختیم و موازنه توسعه استان را به هم زدیم که این کار در دهه ۸۰، سبب شد از ابتدای دهه ۹۰ تاکنون در زمینه بیکاری تبعاتی به دنبال داشته باشیم.

به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه، در دو دهه گذشته و درست زمانی که داشتیم با استقرار صنایع مبتنی بر نیروی کار ساده، فضا را برای افراد فاقد سواد دانشگاهی فراهم می‌کردیم، چشم بر روی جوانان تحصیل‌کرده استان بستیم و به فکر آن‌ها در آینده نبودیم که در سال‌های آتی این جوانان تحصیل‌کرده هستند که از ما شغل می‌خواهند و این امر باعث بیکاری جوانان یزدی با وجود استقرار صنایع پرشمار در استان شد.

وی از بیکاری به عنوان چالش بزرگ پیش روی دولت سیزدهم یاد کرده و می‌گوید: آمار‌ها حاکی از این است که بیش از چهار هزار بیکار تحصیلکرده دانشگاهی استان یزد تا پایان سال ۹۹ دارای مدرک فوق لیسانس و بالاتر بوده‌اند که این میزان، ۱۵درصد از مجموع بیکاران تحصیل کرده دانشگاهی استان را تشکیل می‌دهد.

علوی راد اعتقاد دارد که استان یزد نباید به آمار‌های کشوری مثل صنعتی‌ترین و معدنی‌ترین استان و غیره، دل‌خوش کند، چرا که نرخ بیکاری تحصیلکرده‌های دانشگاهی استان یزد در سال ۹۹ به ۱۸.۵ درصد رسید، در حالی که آمار کل کشور در این زمینه ۱۴.۲ درصد بود.

وی تصریح کرد: با توجه به اطلاعات تازه منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، به نظر می‌رسد موضوع آمار بالای تحصیلکرده‌های دانشگاهی پس از چالش تأمین منابع آب، پیچیده‌ترین چالش روی میز تیم دولت رئیسی در استان یزد باشد؛، زیرا این موضوع، مشکلی نیست که با ظرفیت‌های فعلی استان یزد قابل حل باشد و لازم است دلسوزان واقعی استان آستین همت خود را بالا بزنند.

سه ضلع مثلث افزایش نرخ بیکاری در استان

اگر چه نرخ بیکاری در استان بر اساس آمار ارائه شده بالاست، اما مسئولان استان تفسیر دیگری از آمار ارائه شده دارند. تفسیری که باز هم تغییری در وضعیت موجود ایجاد نمی‌کند.

سرپرست تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان با اشاره به اینکه نرخ بیکاری در سال گذشته کمتر از میانگین کشوری بود، اما هم اکنون به ۱۳/۴ رسیده که بالاتر از میانگین کشوری است، می‌گوید: نرخ بیکاری استان در زمینه آقایان کمتر از میانگین کشوری است، اما نرخ بیکاری بانوان در استان خیلی بالا رفته و این مساله سبب شده تا آمار بیکاری ما بالاتر از میانگین کشوری باشد.

عماد تشکری می‌افزاید: استان یزد از لحاظ ایجاد شغل در رتبه‌های برتر قرار دارد، اما تغییر فرهنگ و ذائقه سبب شده تا آمار بیکاری ما بالا باشد. بانوان یزدی در گذشته ترجیح می‌دادند خانه دار باشند و علاقه‌ای به کار نداشتند، اما هم اکنون کسب رتبه‌های برتر در کنکور و همچنین تمایل به حضور در بازار کار سبب شده تا بیکاری بانوان به نرخ بیکاری استان افزوده شود.

وی بالا بودن سطح رفاه در استان و انتظار جویندگان کار برای دریافت کار راحت با پول بیشتر به عنوان عامل دیگر بالا بودن نرخ بیکاری یاد کرده و اظهار می‌دارد: به عنوان مثال نرخ بیکاری در شهرستان بهاباد نسبت به سایر شهرستان‌ها بسیار بالاتر است، اما از سوی دیگری نیروی کار در این شهرستان وجود ندارد که این مساله نشان می‌دهد شهروندان جویای کار نمی‌خواهند در مشاغلی که به نیرو نیاز دارند، مشغول بکار شوند.

بر اساس گفته تشکری، برخی افراد هم که دارای شغلی نظیر مغازه داری و ... هستند، در آمارگیری‌ها اعلام می‌کنند که بیکار هستند و بر تعداد افراد بیکار و به تبع نرخ بیکاری افزوده می‌شود. آن‌ها می‌خواهند در جا‌های بهتری با حقوق بالاتری فعالیت کنند و بر این اساس ادعای بیکاری می‌کنند.

سرپرست تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر این باور است که کسی که کارخانه یا کارگاه بزرگی احداث می‌کند، باید به صورت جدی به فکر نیروی کاری نظیر کارگر ساده و آبدارچی باشد چرا که معمولا افراد کمی حاضر هستند در این سطوح مشغول به فعالیت شوند و این مسائل سبب شده است تا نیروی کار از خارج استان بیاید.

به گفته وی، مساله سوم تاثیرگذار در بالا بودن نرخ بیکاری در استان یزد هم مرتبط با فارغ التحصیلان است که دو جنبه را شامل می‌شود؛ اولا توقع و انتظارات آنان افزایش یافته و بیشتر به دنبال کار اداری و دفتری هستند و ثانیا تحصیلات آنان با بازار کار انطباق ندارد.

تشکری از فارغ التحصیلان رشته معدن مثال زد که پس از پایان تحصیل باید در معدن مشغول بکار شوند، اما آنان می‌خواهند کار دفتری در معدن بگیرند و نمی‌خواهند وارد فعالیت کارگری شوند.

وی چنین جمع بندی می‌کند که در استان یزد هم کار برای کارگران معمولی وجود دارد و هم برای نیرو‌های متخصص و تحصیلکرده، اما تغییر فرهنگ و سلیقه و سطح توقع شهروندان یزدی سبب شده تا از پذیرش برخی کار‌ها امتناع ورزیده و به دنبال کار‌های راحت‌تر و پردرآمدتر باشند.

بانوان یزدی در جستجوی کار

مقایسه آمار در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد یزد همچنان در صدر جدول بیکاری بانوان قرار دارد. نتایج طرح آمارگیری نیروی کار از سوی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد استان یزد با ۸/۲۸ درصد، همچنان در صدر نرخ بیکاری زنان در کشور قرار دارد. بر این اساس همچنین نرخ بیکاری زنان تحصیلکرده دانشگاهی استان یزد در سال ۱۳۹۹ به ۳۷ درصد رسیده، درحالی‌که این رقم در میانگین کشوری ۲۳ درصد است.

این مساله می‌تواند بر دو دلیل استوار باشد؛ ایجاد نشدن فرصت‌های شغلی مناسب برای اشتغال بانوان در سال‌های اخیر یا افزایش تقاضای بانوان یزدی برای اشتغال. سخنان سرپرست تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر فرض دوم استوار است؛ یعنی اینکه بانوان یزدی در سال‌های اخیر متقاضی حضور در بازار کار شده و همانند گذشته به خانه داری بسنده نمی‌کنند.

البته بخش اصلی این بانوان را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که پس از گذراندن دوره‌های مختلف تحصیلی انتظار دارند نتیجه سال‌ها تحصیل را بدست آورده و هم منبع درآمدی برای خود در این اوضاع نامناسب اقتصادی فراهم کنند.

شرایط کنونی اقتصاد کشور سبب شده تا بسیاری از بانوان به سوی اشتغال سوق یابند، اما مساله فرهنگ و ذائقه و انتظارات برای آنان نیز صدق کرده و یا درصدد کار راحت با درآمد بیشتر هستند، یا برخی مشاغل را با توجه به فرهنگ عمومی یزد در شان خود نمی‌بینند یا اینکه نمی‌خواهند در شغلی مشغول بکار شوند که تناسبی با تحصیلات خود ندارد.

اما مدیرکل بانوان استانداری به نقش بانوان در بالا رفتن نرخ بیکاری در استان یزد چنین پاسخ می‌دهد: یزد یک استان صنعتی به شمار آمده و با توجه به اینکه کار صنعتی معمولا سخت است، نیرو‌های مرد گزینش می‌شوند. از سوی دیگر بانوان یزدی هم به سوی تحصیلات عالیه متمایل شده و بر این اساس پس از تحصیلات متقاضی شغل هستند.

اعظم کاظمی می‌گوید: تقاضای کار از سوی بانوان تحصیلکرده و همچنین ترجیح استخدام آقایان سبب شده تا تعداد بانوان بیکار افزایش یافته و به تبع آن نیز نرخ بیکاری در استان بالا برود.

وی مدیریت‌های اداری را در شرایط کنونی برای بانوان مناسب عنوان کرد و اظهار داشت: کوچک شدن چارت‌های سازمانی سبب شده تا از نیروی زنان کمتر استفاده شود و این یکی دیگر از مشکلات در این زمینه محسوب می‌شود.

معضلی به نام فارغ التحصیلان بیکار

پدیده فارغ التحصیلان بیکار اکنون به معضلی برای استان مبدل شده که هم نرخ بیکاری در استان پرکار یزد را افزایش داده و هم به دغدغه‌ای برای مسئولان جهت سیاستگذاری و فراهم کردن شغل مورد نیاز این قشر مبدل شده است.

مساله‌ای که رئیس مجمع نمایندگان استان یزد نیز بر آن اذعان دارد و می‌گوید: آموزش و پرورش باید برای دانش‌آموزان برنامه‌های مهارت‌آموزی ویژه‌ای داشته باشد، بخشی از دانش‌آموزانی که دیپلم دریافت می‌کنند، وارد دانشگاه می‌شوند، ولی بخش دیگر به اجتماع ورود پیدا می‌کنند و باید مهارت و فنی داشته باشد که وقتی به جامعه وارد می‌شود سرگردان و بیکار نباشد.

محمدصالح جوکار با تاکید بر اینکه سیستم آموزشی در کشور ما باید رویکرد خود را تغییر دهد و به سمت مهارت‌افزایی دانش‌آموزان حرکت کند، افزود: این موضوع در مورد سطوح مختلف دانشگاهی ما هم صدق می‌کند و نباید دانشجویی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود بیکار باشد.

اما وی اذعان می‌کند که هم اکنون این مشکل رخ داده و آمار‌ها به خوبی نشان می‌دهد که بخش اصلی بیکاران در استان یزد را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند.

مدیر کل آموزش و پرورش استان هم یکی از معضلات در حوزه آموزش‌های نظری را بیکاری فارغ التحصیلان این رشته‌های تحصیلی خواند و گفت: در حال حاضر به طور میانگین ۳۹ درصد دانش‌آموزان استان به رشته‌های کار و دانش سوق داده می‌شوند که این رقم باید در بازه‌ای ۱۰ ساله به ۵۰ درصد برسد.

محسن موحدی فرد ابراز امیدواری کرد که این مرحله را طی سه سال آینده محقق کنیم تا طی ۵ تا ۷ سال آینده مشکل شغل نیرو‌های کار تحصیلکرده نظری و حتی مهارتی در استان را نداشته باشیم.

اگر این سوال در ذهنتان نقش بسته که آیا مشکل فارغ التحصیلان بیکار فقط مرتبط با یزد است، پاسخ مطئنا خیر است، چرا که آمار‌های کشوری نشان می‌دهد بیش از ۴۰ درصد فارغ التحصیلان کشور بیکار هستند.

نتایج طرح آمارگیری نیروی‌کار تابستان ۱۴۰۰نشان می‌دهد که ۱۲ هزار و ۲۲۷ تن از فارغ التحصیلان کشور یعنی ۴۰/۶ درصد بیکاران کشور را فارغ التحصیلان تشکیل می‌دهند، این در حالی است که در زمستان ۹۹ سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۳۸.۸ درصد بوده که این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است.

فرهنگ کار و معضل پرستیژ

«کار، عار نیست»؛ این جمله‌ای است که همه ما بار‌ها به ویژه از بزرگتر‌ها شنیده ایم. جمله‌ای که تا چند سال پیش در یزد کاملا معنی داشت و مردان دیار کویر در راستای کسب رزق و روزی حلال از هیچ تلاشی دریغ نکرده و کار را عار نمی‌پنداشتند.

اما گویا تغییر زمانه که به تغییر بسیاری از آداب و فرهنگ‌ها منجر شده است، به کسب و کار نیز سرایت کرده و جوانان دارالعباده بر خلاف جوانان دوران گذشته تمایلی به انجام دادن هر کاری برای گذراندن زندگی ندارند و به جای رنج و زحمت، خواستار کاری راحت و به قول معروف «پشت میز نشینی» هستند.

اگر جوانان یزدی در گذشته حاضر بودند مرز‌های استان و حتی کشور را درنوریده و برای کسب رزق و روزی به استان‌های دیگر و سایر کشور‌های همجوار مهاجرت کنند، جوانان امروزی یزدی حتی حاضر نیستند در شهر و دیارشان کار‌های سخت را متقبل شده و می‌خواهند به رویا‌های خود بدون زحمت و تلاش دست یابند.

مساله‌ای که سبب شده تا این معادله عجیب یعنی نرخ بالای بیکاری و کمبود نیروی کار در استان کارآفرین یزد رقم بخورد.

یکی دیگر از معضلاتی که به افزایش بیکاری منجر شده است، بالا رفتن توقع جوانانی است که پس از دریافت مدرک دانشگاهی درصدد یافتن شغلی به اصطلاح در شأن آنهاست و به همین دلیل شاهد هستیم بسیاری از مشاغل که نیاز به افرادی با مدرک تحصیلی پایین دارد، خالی بمانند.

بر این اساس است که بسیاری از شهرستان‌ها با فرصت‌های شغلی فراوان و کمبود نیروی انسانی روبرو هستند، اما افرادی که حاضر به فعالیت در این مشاغل باشند، کمتر دیده می‌شوند.

فرهنگ «میل به پشت میزنشینی و داشتن شغل‌های دولتی» در حالی روز به روز در استان یزد افزایش می‌یابد که دولت قادر به استخدام این حجم از افراد نیست و به نظر می‌رسد این افراد در چنین شرایطی با آینده‌ای سخت برای یافتن شغل مورد نظر خود روبرو خواهند شد.

تلاش استان برای جذب فارغ التحصیلان

یکی از اقدامات دولت برای حل مشکل بیکاری جوانان فارغ التحصیل، پرداخت تسهیلات است، مساله‌ای که استاد اقتصاد دانشگاه یزد اعتقاد دارد در سال‌های اخیر به آن بی توجهی شده است.

علوی راد در این باره اظهار داشت: گزارش‌های رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد در زمینه تسهیلاتی که تحت عنوان اشتغال فراگیر برای کاهش نرخ بیکاری با محوریت این وزارتخانه طی سال‌های ۱۳۹۸- ۱۳۹۵ اعطا شده، استان یزد کمترین نسبت تسهیلات جذب شده (۷۲ درصد) در کشور را داشته است.

وی با بیان اینکه همزمان متوسط نرخ بیکاری استان‌های کشور طی سال‌های ۱۳۹۸ - ۱۳۹۵ نشان می‌دهد استان یزد با ۱۳.۲ درصد در میان ۱۰ استان با بالاترین نرخ بیکاری قرار دارد، تاکید کرد: اکنون استان یزد در فاز پنجره فرصت جمعیتی قرار گرفته و حدود ۲۵ تا ۳۰ سال از آن باقی مانده و بدون تردید اگر از فرصت‌های آن استفاده نشود، باید برای مقابله با پیامد‌های مخرب آن به شدت هزینه شود.

اما راهکار استان برای این مشکل چیست و آیا در دو سال اخیر رویکرد در این زمینه تغییر کرده یا همچنان شاهد برپا بودن اوضاع آن زمان در دوران کنونی هستیم؟

سرپرست تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به این سوال گفت: برای استخدام فارغ التحصیلان، امتیاز‌هایی برای کارگاه‌ها قائل شده ایم، به عنوان مثال تسهیلات در دوران کنونی بیشتر به کارگاه‌هایی تعلق می‌گیرد که فارغ التحصیلان را استخدام کنند.

تشکری ادامه داد: سیاستگذاری باید به گونه‌ای باشد که استخدام افراد فارغ التحصیل را به همراه داشته باشد و کارفرمایان به استخدام این افراد تشویق شوند.

به نظر می‌رسد که این روند در استان آغاز شده که یکی از این موارد حمایت از توسعه فناوری و و اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی به عنوان رویکرد اصلی صندوق پژوهش و فناوری استان در اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان عنوان شده است.

همچنین طرح مشوق بیمه‌ای و کارورزی جزء طرح‌هایی هستند که در صورت توجه ویژه به آنها، علاوه بر این که به توانمندسازی و مهارت آموزی فارغ التحصیلان دانشگاهی و افراد جویای کار کمک می‌کند، نقش موثری نیز در کاهش بیکاری در استان ایفا خواهد کرد.

آستین همتی که باید بالا زده شود

افزایش درخواست بانوان برای اشتغال، عدم انطباق تحصیلات دانشگاهی با شرایط بازار و همچنین تغییر فرهنگ و ذائقه جوانان به عنوان سه عامل افزایش نرخ بیکاری در استان یزد مطرح شده است.

در این راستا تلاش‌هایی برای برطرف شدن این مشکل در استان انجام شده است، اما به نظر می‌رسد این تلاش‌ها به اندازه کافی نبوده و بر این اساس شاهد افزایش نرخ بیکاری بوده ایم.

اعلام دلایل افزایش بیکاری بدون ذکر راه حل نمی‌تواند به رفع چنین مشکل مهمی بینجامد چرا که در هر صورتی دختران جوان یزدی همانند مادران و مادربزرگان خود دیگر قانع به خانه نشینی نبوده و با تحصیلات عالیه درصدد یافتن کاری همسو با تحصیلات خود هستند، فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز انتظار دارند پس از دریافت مدرک تحصیلی مشغول به کار شوند و شغلی بر اساس علاقه بدست آورند نه شغلی که با اکراه به آن بپردازند.

به نظر می‌رسد حل مشکل بیکاری در استان نیازمند بالازدن آستین همت دستگاه‌های مختلف اعم از مسئولان اقتصادی و فرهنگی و علمی است. در این راستا، دستگاه‌های آموزشی و علمی باید در راستای افزایش مهارت‌های دانشجویان تلاش کنند تا فارغ التحصیلان پس از اتمام تحصیل، حرف یا مهارت قابل توجهی داشته باشند و بتوانند آموخته‌های علمی را به عمل مبدل سازند.

مسئولان فرهنگی هم به ترویج اهمیت کسب و کار حلال بپردازند و در راستای کاهش توقعات بالای جوانان و انطباق دادن آن‌ها با واقعیت‌های موجود جامعه تلاش کنند. مسئولان اقتصادی زمینه را برای فعالیت و اشتغال جوانان مهیا کنند و دستگاه‌های قانونگزار هم زمینه را برای اشتغال مفید بویژه اشتغال بانوان فراهم کنند.

البته نباید از ظرفیت تشکل‌های مدنی و فرهنگی هم در این راستا غافل شد. موضوعی که نشان می‌دهد همه باید آستین همت را بالا بزنند امری که در دولت تازه نفس فعلی مورد انتظار همگان است.

نویسنده: محمدرضا جایروند