دفع سنتی فاضلاب صنعتی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مهاباد، در طی مسیر جاده ای از سمت میاندوآب به مهاباد نزدیک سه­راهی ترشکان بوی نامطبوع در فضا چنان پیچیده است که شیشه هیچ ماشینی نمی تواند پایین باشد. این بوی وحشتناک منشا نامعلومی ندارد چرا که با نگاه به سمت چپ جاده، تابلوی قهوه­ای رنگ شهرک صنعتی مهاباد خودنمایی می کند. در یک پیش فرض عاقلانه می توان حدس زد که پساب ها و آلاینده های این شهرک، عامل ایجاد بوی نامطبوعیست که برای لحظاتی سردردآور است.

چه می خواستیم؟ چه شد؟

عملیات احداث شهرک صنعتی مهاباد که از مصوبات سفر رهبر معظم انقلاب به آذربایجان‌غربی در سال ۱۳۷۵ است در زمینی به مساحت ۵۶ هکتار در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ شروع و سال گذشته در قالب طرح توسعه، چهار هکتار دیگر به مساحت آن افزوده شد.

روزی که کلنگ احداث این شهرک به زمین زده شده شادمانی و امید در نگاه مردم منطقه موج می زد. آنها روزهای خوشی را می دیدند که با رونق تولید و کاهش بیکاری، به توسعه ای پایدار برسند اما پس از 25 سال به سراب اقتصاد رسیده اند. شهرک صنعتی مهاباد در منطقه ای بین گوک تپه و ترشکان قرار گرفته که قرار بود اقتصاد این منطقه را رونق ببخشد اما اکنون فقط تبعات صنعتی آن دامنگیر شده است. از سه راهی ترشکان تا گوک تپه مسافتی حدوداً 12 کیلومتری که حتی برای افراد در حال تردد از این منطقه نیز غیرقابل تحمل شده است چه برسد ساکنان آن. باغداران نه می توانند از باغ خود لذت ببرند و نه فردی حاضر به خریداری این باغهای سیب است. کشاورزان هم که عطایش را به لقایش بخشیده اند و اراضی تبدیل به چراگاه دام ها شده است.

منشا بوی وحشتناک کجاست؟

از مردم منطقه که پرسیدیم گفتند: فاضلاب و پسماندهای شهرک صنعتی در طول سال های گذشته بر روی هم جمع شده و به علت نبود تصفیه خانه مناسب و حتی لایروبی سطحی، فاضلاب این شهرک به مناطق اطراف سرازیر شده و همه را کلافه کرده است. متاسفانه پیگیری اهالی هم به نتیجه ای نرسیده و همه وعده های سر خرمن بوده است.

عضو شورای اسلامی شهر گوک‌تپه می گوید: فاضلاب شهرک صنعتی پس از خروج از آن ابتدا وارد زمین‌های زراعی و باغی روستای "ترشکان" شده و سپس از طریق زهکش به سمت زمین‌های شهر "گوک‌تپه " سرازیر می‌شود.

سعید چاچ ادامه می دهد: این فاضلاب سپس از طریق زهکش و کانال به سمت شهرک دامداری "جهادآباد" رسیده و در مسیر خود پس از عبور از روستاهای "حاجی‌خوش" و "گرده‌گروی" در نهایت به نزدیکی تالاب بین‌المللی "قوپی‌باباعلی" می‌رسد.

وی اضافه کرد: مشکل فاضلاب شهر صنعتی مهاباد چند بار در شورای اسلامی نیز مطرح و به مسوولان انتقال داده شده اما تاکنون تمام تلاش‌ها در این زمینه بی‌نتیجه مانده و فاضلاب این شهرک همچنان این مسیر را طی می‌کند و موجب آزار و اذیت اهالی به‌ویژه کشاورزان این منطقه می‌شود.

به دنبال بوی سرسام آور

برای پیدا کردن منشا بوی نامطبوع حد فاصل ترشکان و گوک تپه، به شهرک صنعتی مهاباد رفتیم. هرچه نزدیکتر می شدیم بو شدیدتر می شد و غیرقابل تحمل تر. با مدیر شهرک صنعتی تماس گرفتیم. آقای قادر به ما گفت: شهرک در طول ۱۵ سال فعالیت خود و قبل از احداث تصفیه‌خانه کنونی بخشی از فاضلاب آن در این مسیر رهاسازی می‌شد و بخش زیادی از پخش بوی نامطبوع به خاطر ته‌نشین شدن پساب سال‌های گذشته است.

وی با اشاره به اینکه فاز اول این تصفیه‌خانه با حجم بیش از ظرفیت خود فعال است اظهار داشت: فاز اول تصفیه‌خانه شهرک صنعتی مهاباد جوابگوی دبی فاضلاب وارد شده نیست و به همین خاطر ساخت فاز دوم در دستور کار قرار گرفت.

تصویب ۶۰ میلیارد ریال برای احداث فاز دوم تصفیه‌خانه شهرک صنعتی

مدیر شهرک‌ صنعتی مهاباد با اشاره به اتمام مطالعات فاز دوم تصفیه‌خانه این شهرک صنعتی و تصمیم برای راه‌اندازی آن گفت: هم‌اکنون ۶۰ میلیارد ریال اعتبار برای احداث فاز دوم تصفیه‌خانه شهرک صنعتی مهاباد مصوب شده و شروع عملیات احداث آن منوط بر تخصیص اعتبار است.

کوروش قادر افزود: از مجموع اعتبار مصوب شده ۳۰ میلیارد ریال از اعتبارات استانی و ۳۰ میلیارد ریال دیگر از اعتبارات شرکت شهرک‌های صنعتی کشور است که در صورت تخصیص احداث فاز دوم در دستور کار قرار می‌گیرد.

مسوول شهرک‌ صنعتی مهاباد با تاکید بر ضرورت فعالیت سامانه پیش‌تصفیه در هر واحد تولیدی گفت: این شرکت آمادگی دارد برای رفع مشکل فاضلاب، امکانات مورد نیاز را برای ایجاد واحدهای پیش‌تصفیه در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهد.

برای پیگیری فاز دوم تصفیه خانه با سرپرست شرکت شهرک‌های صنعتی آذربایجان‌غربی تماس گرفتیم. آقای حاتمی جزئیات بیشتری از مشکل را تشریح کرد و گفت: هم‌اکنون ظرفیت تصفیه‌خانه شهرک صنعتی مهاباد ۳۰۰ متر مکعب در شبانه‌روز است اما دبی فاضلاب ورودی به این تصفیه‌خانه بیشتر از این ظرفیت است و به همین خاطر فاضلاب به طور کامل تصفیه نمی‌شود.

حسن حاتمی در ادامه اظهار کرد: یکی از واحدهای این شهرک روزانه بیش از ۵۰۰ متر مکعب فاضلاب تولید می‌کند که هم‌اکنون این واحد با خریداری کردن یک دستگاه پیش‌تصفیه RO قبل از خروج، فاضلاب را از لحاظ برخی آلودگی‌ها تصفیه می‌کند.

وی عنوان کرد: در بازرسی‌های انجام شده مقدار پساب وارد شده به این تصفیه‌خانه بیش از ۲ برابر ظرفیت فعلی برآورد شده که با توجه به گنجایش این تصفیه‌خانه کیفیت پساب خروجی پایین آمده است.

حاتمی گفت: تعدادی از واحدهای فعال در این شهرک از جمله یک واحد قالی‌شویی مجوز ورود فاضلاب به تصفیه‌خانه را ندارد و با درست کردن چاله فاضلاب خود را در آن می‌ریزد و سپس به صورت شبانه آن را در داخل کانال تخلیه می‌کند.

سرپرست شرکت شهرک‌های صنعتی آذربایجان‌غربی گفت: فاضلاب تصفیه‌شده به همراه فاضلاب این واحدها از طریق یک کانال وارد زهکش‌ها شده و سپس به سمت پایین دست و نزدیکی شهر گوک‌کتپه روانه می‌شود.

حاتمی تصریح کرد: اقدام رهاسازی فاضلاب این واحدها بدون تصفیه و حذف مواد آلوده‌کننده در مسیر برخلاف قانون بوده و این واحدها باید هر چه سریع‌تر نسبت به حل مشکل فاضلاب واحد خود اقدام اساسی انجام دهند.

سرپرست شرکت شهرک­های صنعتی آذربایجان­غربی هم همان مشکل تخصیص اعتبار را علت اصلی اجرایی نشدن فاز دوم تصفیه خانه شهرک صنعتی مهاباد عنوان کرد.

قبل از پیگیری مساله اعتبار این تصفیه خانه، به مشکل زیست محیطی این فاضلاب حساس شدیم. در یکی از مصاحبه ها از اهالی منطقه به ما گفتند که دام ها وقتی از این زهکش ها آب می خورند می میرند. اگر اینگونه باشد خطر زیست محیطی جان انسان های منطقه را هم تهدید می کند چون آب از طریق منافذ زیرزمینی ممکن است وارد چاه ها و حتی منابع آب آشامیدنی شود.

اخطار زیست محیطی برای تصفیه‌خانه شهرک صنعتی مهاباد

به سراغ رییس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد رفتیم. آقای سخنور در اولین کلماتش از اخطار زیست محیطی به این شهرک به خاطر دفع غیراستاندارد فاضلاب خبر داد.

فاروق سخنور اظهار کرد: طبق این اخطار باید با اقدامات فنی، فاضلاب خروجی از تصفیه‌خانه شهرک صنعتی از نظر میزان آلودگی و وجود مواد آلی مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست باشد.

وی اضافه کرد: کارشناسان این اداره به صورت دوره‌ای از پساب شهرک صنعتی نمونه‌برداری کرده و این نمونه‌ها در آزمایشگاه تخصصی محیط زیست این شهرستان از نظر فاکتورهای COD و BOD فاضلاب، از نظر مواد آلی و هم از نظر حجم آن مطابق با استاندارد بررسی می‌شود.

سال‌های قبل نیز اخطاریه زیست محیطی برای تصفیه‌خانه شهرک صنعتی مهاباد صادر شده و این واحد ملزم به رعایت استانداردها شده بود

سخنور گفت: واحدهای صنعتی این شهرک صنعتی باید قبل از هدایت فاضلاب خود به سمت تصفیه‌خانه، در واحد خود اقدامات پیش‌تصفیه را انجام دهند تا تصفیه‌خانه شهرک صنعتی بتواند، فاضلاب را به صورت کامل تصفیه و خارج کند.

نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی از اختصاص اعتبار ویژه به فاز دوم تصفیه خانه شهرک صنعتی مهاباد خبر داد و گفت: اعتبار استانی و ملی در دوبخش برای این تصفیه خانه در نظر گرفته شده و احداث آن در مرحله مطالعه و ارزیابی قرار دارد.

جلال محمودزاده تصریح کرد: پس از مرحله مطالعات اولیه و با مشخص شدن پیمانکار طرح، فاز دوم تصفیه خانه شهرک صنعتی مهاباد حداکثر در ده ماه به بهره برداری خواهد رسید.

با پیگیری های رسانه ملی، مسوولان پای کار آمدند و لایروبی زهکش ها صورت گرفت تا میزان آلودگی زیست محیطی کاهش یافته و البته بوی ناخوشایندی که سر مردم منطقه را به درد آورده بود برای مدتی سایه خود را کوتاه کند اگرچه آماده سازی زیرساخت ها به هنگام احداث طرح های عمرانی و صنعتی یکی از اصول اساسی ست که از طرف مسوولان بایستی به آن پرداخته شود.

گزارش از مرتضی قربانی