طراحی تراشه زیستی سنجش اکراتوکسین غذا در موسسه علوم و صنایع غذایی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان رضوی ، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی مستقر در مشهد در اینباره گفت : اکر اتوکسین ها ، خانواده‌ای از متابولیت‌های سمی تولید شده توسط برخی از قارچ‌ها و از مهمترین انواع سموم غذایی هستند که یکی از سموم کلیوی-کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می‌شوند.

 

دکتر اسماء وردیان در مورد اثرات زیستی و سلامتی اکراتوکسین‌ها افزود: طبق بررسی‌های موسسه بین‌المللـی تحقیقـات سـرطان، اکراتوکسـین A عامل بالقوه سرطان زای انسانی اسـت و سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می‌شود و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.

او با اشاره به پایداری زیاد این سم در برابر تجزیه کننده‌های طبیعی و بیولوژیکی گفت: با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسـین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسـیعی از مـواد غـذایی خام و فرآوری شده مصرفی انسان شامل غلات، ادویه‌ها، مغزهـا، میـوه هـای خشک، قهوه و آب انگور می‌شود.

 

مجری طرح پژوهشی «طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A» در مورد این طرح گفت: سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفته، ولی در این طرح بر پایه تکنولوژی کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش اکراتوکسین در نمونه‌های آب انگور و برنج معرفی شد که پایین‌ترین حد تشخیص گزارش شده برای این سم است.

وردیان افزود: زیست حسگر‌های کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس‌ترین کیت‌های تشخیصی در دنیا معرفی شده‌اند که موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین‌المللی در این زمینه پیشتاز است و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.

وی ادامه داد: افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه تشخیص از جمله مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی است.

عضو هیات علمی گروه ایمنی و کنترل کیفیت موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی گفت: با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین‌ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکار‌ها برای پیشگیری و کاهش هزینه‌های درمان، پایش نمونه‌های غذایی مشکوک به آلودگی است.

 

وردیان در مورد روش‌های تشخیص این سم در مواد غذایی گفت: در حال حاضر روش‌های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روش‌های ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است، اما روش‌های دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین، پیچیده و گران قیمت هستند که علاوه بر زمان بر بودن مراحل آماده سازی نمونه نیز برای آن‌ها دشوار است.

وی ادامه داد : سیستم‌های سریع ، حساس، مقرون به صرفه اقتصادی، قابل حمل و اندازه گیری در محل برای تشخیص اکراتوکسین A به منظور اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری هستند و این روش راهکاری ارزشمند برای ارزیابی ریسک‌های زیست محیطی محسوب می‌شود. حسگر‌های برپایه کریستال مایع به صورت قابل حمل طراحی می‌شوند و نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی نیستند.

 

عضو هیات علمی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی مستقر گفت: در این طرح پژوهشی تلاش شده که روشی جدید با به کارگیری کریستال‌های مایع معرفی شود که بر تمامی روش‌های ارائه شده تاکنون برتری داشته باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر اکراتوکسین A را سنجش کرد که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت پرتابل سازی است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.

وردیان افزود: این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی مستقر در مشهد و با همکاری پروفسورهشین-چن از کشور تایوان انجام شده است که بخشی از نتایج آن در مجله Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسیده است.

موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی به عنوان یکی از مراکز مهم پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور پاسخگویی به بخشی از نیاز‌های پژوهشی کشور از سال ۱۳۸۵ به عنوان "پژوهشکده مستقل ملی" و دارای مصوبه قطعی از شورای گسترش آموزش عالی فصل نوینی از فعالیت‌های خود را آغاز کرد.

سابقه فعالیت این پژوهشکده به سال ۱۳۶۰ باز می‌گردد که در ابتدا با نام سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران مرکز خراسان فعالیت خود را آغاز کرد و در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ با تبدیل مراکز استانی سازمان به پارک‌های علم و فناوری با نام پژوهشکده تحقیقات توسعه فناوری فعالیت خود را ادامه داده است.