پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب؛
ایران جزء ۱۰ کشور برتر سازنده تونل در دنیا
جوانان ایرانی با ساخت تونل ثابت کردند که در دل سنگ سخت هم راهی برای عبور هست.
به گزارش خبر گزاری صداو سیما مرکزلرستان؛راه طولانی است و پیچ در پیچ! راههایی که سخت است و ناهموار! اینجا گویا طبیعت هم به اقتضای محیط، حسی سخت و خشن به تو میدهد تا سختی کار را بیشتر و بهتر لمس کنی! اما همین که فکر میکنی با تلاش جوانان این مرز و بوم راههای ناهموار، هموار میشود، احساس آسایش و اقتدار میکنی.
پیش از این مسافران باید از مسیر سخت گذر و پر پیچ و خم عبور میکردند.
سازههای مهندسی مدرن در دل کوه
روزگاری بود که برای ساخت تونل از خارج مهندس میآمد و زحمت کار فقط با ما بود. شاید یادمان نباشد، ولی همین تونلها که امروزه برایمان عادی و تکراری هستند، روزگاری جذابترین سازههای مهندسی مدرن در ایران بودند!
ایرانیها در ساخت تونلها و دالانهای زیرزمینی برای عمارتها و آبادیها و همچنین ساخت تونلهای باریک برای گذر آب، مهارت تاریخی داشتند. اما ساخت تونلی بزرگ و طولانی که در دل کوه باشد و خودروها از آن بگذرند، موضوع دیگری بود.در سال ۱۳۱۴ شمسی مسیر کرج به چالوس مسیری کوهستانی با گردنههای باریک و خطرناک که چندماه از سال بارش برف و بوران گذر از این مسیر را ناممکن میکرد.
«لادیسلاوس فون رابسویچ» مهندس اتریشی که آنزمان طراح تونلهای مسیر راهآهن سراسری ایران بود، که با طرح ساخت یک تونل ۱۹۰۰ متری دربخشی از جاده چالوس ۱۳ کیلومتر از مسیر خطرناک این جاده کوتاه شد. ۱۹۰۰ متر آن روزها یعنی چندسال کار با بیل و کلنگ در منطقهای صعبالعبور و سردسیر.
از همانموقع کسانی که با خودرو از داخل تونل میگذشتند، بهویژه جوانترها فریادی میکشیدند یا بوقی میزدند تا انعکاس صدا در داخل دالان تونل را بررسی کنند.
تاریخچه تونل سازی و سازههای زیر زمینی
احتمالا اولین تونلها در عصر حجر برای توسعه خانهها با انجام حفریات توسط ساکنان شروع شد. این امرنشانگر این است که آنها در تلاشهایشان جهت ایجاد حفریات به دنبال راهی برای بهبود شرایط زندگی خود بوده اند. پیش از تمدن روم باستان، در مصر، یونان، هند و خاور دور و ایتالیای شمالی، تماما تکنیکهای تونلسازی دستی مورد استفاده قرار میگرفت که در اغلب آنها نیز از فرایندهای مرتبط با آتش برای حفر تونلهای نظامی، انتقال آب و مقبرهها کمک گرفته شده است. در ایران نیز از چند هزار سال پیش، به منظور استفاده از آبهای زیر زمینی تونلهایی موسوم به قنات حفر شده است که طول بعضی از آنها به ۷۰ کیلومتر و یا بیشتر نیز میرسد. تعداد قناتهای ایران بالغ بر ۵۰۰۰۰ رشته برآورده شده است.
رومیها نیز در ساخت قناتها و همچنین در حفاری تونلهای راه پرکار بودند. آنها در ضمن اولین دوربینهای مهندسی اولیه را در جهت کنترل تراز و حفاری تونلها به کار بردند.
در دوره معاصر و ابتدای قرن سیزدهم هجری احداث اولین تونلهای راه و راهآهن در ایران رقم خورد طبق مستندات و به نقل از گفتههای شفاهی از مردم قدیم (کارگرانی که برای کندن این تونل در دل کوه رفتند) آغاز ساخت تونل کندوان در اردیبهشتماه سال ۱۳۱۴ شمسی بوده و این تونل در سال ۱۳۱۸ به بهرهبرداری رسیده است. یعنی حدود چهار سال زمان احداث این تونل به طول انجامیده است.
احتمالاً اولین تونل در سال ۲۱۰۰ قبل از میلاد توسط بابِلیها در بستر خشکیده رودخانه فرات بنا شدهاست. در سال ۲۵۰ قبل از میلاد، مقارن با عصر اسکندر مقدونی، تونلی بهاندازه بیشتر از ۲ کیلومتر توسط یونانیها در جزیره ساموس حفر شدهاست. مشهورترین تونل در زمانهای قدیم توسط مصریان در ناحیه لاکسور در زیر زمین حفر شده است که دارای صدها راهرو پیچیده است.
ساخت تونل مدرن در سال ۱۷۶۰ توسط انگلیسیها آغاز شد. در سال ۱۸۲۵ کارِ ساختمان چینل تونل و تونل خط ریل در انگلیس آغاز شد. اولین تونل زیردریایی در سال ۱۸۲۵ در زیر دریای تامس آغاز شد و کار تونل تا ۱۸۴۳ ادامه داشت. ایدیا تونل چینلی بین فرانسه و انگلیس برای اولین بار توسط یک مهندس فرانسوی به نام آلبرت ماتیو در سال ۱۸۰۲ طرح شد. کار ساختمان این طرح در آخر سال ۱۸۷۰ آغاز شدو در سال ۱۹۹۴ به اتمام رسید و از آن به نام ایرو لاین یاد میشود. در افغانستان و ایران تونلهای عصری نیز حفر شدهاست که تونلهای تونل سالنگ، تونل برفی ازنا، تونل توحید و تونل استقلال از آن جملهاند
تونل برفی ازنا یکی از آثار طبیعی در شهرستان ازنا است. این تونل بهصورت طبیعی در برف و یخهای دامنهٔ اشترانکوه در منطقهٔ کمندان بهوجود آمدهاست. طول این تونل بالغ بر ۸۰۰ متر و ارتفاع آن از کف تونل تا سقف بین ۵٫۲ تا ۳ متر است
تونل سازی در لرستان
اینجا از آزاد راه خرم آباد -پل زال که بگذری در کنار جاذبههای طبیعی زاگرس چیزی که جلب نظر میکند حجم عظیمی از تونل در دل کوه است ؛ تونل هایی که تماما به دست متخصصان ایرانی طراحی و اجرا شده است.
محسن زرنانی مدیر آزاد راه خرم آباد- پل زال میگوید: ۲۵ درصد این مسیر تونل بود که طی ۴ سال ۲۵ کیلومتر را با کمک متخصان ایرانی دل زگراس را بشکافتیم.
علی روز بهانی کارشناس هم می گوید:توانستیم به خود باوری برسیم که در طراحی و احداث تونلهای بزرگ آزاد راهی در جهان حرف برای گفتن داشته باشیم.
محمد شاهوردی مدیرآزاده راه خرم آباد - اراک گفته:به همت سازندگی خاتم الانبیا بخشی از آزاد راه تهران- جنوب به طول ۶۸ کیلومتر تکمیل شد که ۸ هشت و نیم کیلومتر آن تونل است.
در لرستان هم به یمن دستیابی به این دانش پیچیده مهندسان توانمند کشور تنها در اجرای ۱۶۸ کیلومتر آزاد راه در محور سراسری شمال جنوب کشور بیش از ۳۵ کیلومتر تونل آزاد راهی حفر و بر زاگرس سخت گذر غلبه کردند.
البته این تازه آغاز راه پر افتخار خودکفایی در صنعت حفاری تونل است؛ امسال با تکمیل تونل البرز که از آن به عنوان طویلترین تونل آزاد راهی خاورمیانه (شش و نیم کیلومتر) از دل البرز عبور کردند.
در آزاد راه خرم آباد - بروجرد – اراک هم در اجرای تونل دوقلوی پونه به عرض ۱۵ متر و ارتفاع ۹ متر عریضترین تونل آزاد راهی کشور ساخته شد
البته دانش ساخت تونل تنها مختص تونلهای آزاد راهی نیست بلکه ساخت صدها کیلومتر مترو و صدها کیلومتر تونل انتقال آب بخشی دیگری از دستاوردهای انقلاب اسلامی در دستیابی به دانش و فناوری ساخت تونل در کشور است.
هم اکنون حدود ۳۵۰ کیلومتر تونل جادهای و ریلی در حال بهره برداری و ۵۰۰ کیلومتر هم در دست ساخت است
علاوه بر این، قریب چند صد کیلومتر تونل خطوط مترو در دل شهر و تونلهای بزرگ انتقال آب نظیر تونل قمرود لرستان، تونل کانی سیب آذربایجان غربی، تونل گرمسیری کرمانشاه؛ و تونل رابر کرمان در دست ساخت است.
بزرگترین تونل ریلی و تونل سه خطه آزادراهی کشور در لرستان
راهآهن دورود ـ خرم آباد دارای بزرگترین تونل ریلی کشور به طول ۶.۴ کیلومتر است و به منظور افزایش روند اجرایی پروژه، ۴ دستگاه بچینگ به کارگاهها اضافه شده و هماکنون به وسیله سه دستگاه قالب لاینینگ در سه تونل عملیات اجرایی لاینینگ در حال انجام است.
تونل پونه در آزادراه اراک ـ بروجرد ـ خرمآباد که اولین و بزرگترین تونل سه خطه آزادراهی کشور است نقش میانبر مسیر بروجرد به خرمآباد را ایفا میکند و مسیر فعلی به طول ۱۰۰ کیلومتر را به ۵۸ کیلومتر کاهش میدهد.
در اجرای تونل دو قلوی پونه که عریضترین تونل آزاد راهی کشور است مهندسان کشور دو حد نصاب جدید ثبت کردند که خوشبختانه رکورد اجرای ۳۵۰ متر طول حفاری و ۵۵۰ متر طول لاینینگ در یک ماه در تونلهای پونه ثبت شد.
تونلسازی در جهان امروز یکی از مشاغل مهم است که در شرایط موجود، راههای سختگذر را خیلی آسان ساختهاست. اکنون تونلسازان توانستهاند در زیر دریاها، میان کوهها و زیر زمین و حتی برای مقاصد راه اتصالی و انتقال سیم برق و تلفن، خط ریل، مخفیگاهها، گدامها، انتقال پایپ لاین، پایپ آب و غیره تونل ایجاد کنند.
ایران جزء ۱۰کشور تونل ساز برتر دنیا
با پیروزی انقلاب اسلامی بومی سازی صنعت حفاری به عنوان یکی از زیرساختهای توسعه کشور در دستور کار مهندسان و متخصصان توانمند کشور قرار گرفت به طوریکه که امروزه ایران جزء ۱۰کشور برتر دنیا در این زمینه است و صفر تا ۱۰۰ طراحی، ساخت و تامین تجهیزات در کشور بومی سازی شده است.
توان فنی و مهندسی مهندسان ایرانی در صنعت تونل مطابق با استانداردهای بینالمللی در سطح جهان حرف بسیاری برای گفتن دارد.که از این حیث جزء ۱۰ تونلساز برتر دنیا هستیم.
از تونلهای دستساز تا شاهکارهای مهندسی ایرانی
ایرانیها در ساخت تونلها و دالانهای زیرزمینی برای عمارتها و آبادیها و ساخت تونلهای باریک برای گذر آب، مهارت تاریخی داشتند. اما ساخت تونلی بزرگ و طولانی که در دل کوه باشد و خودروها از آن بگذرندموضوع دیگری بود
تونلسازی برای استخراج معادن و دستیابی به منابع انرژی و آبی به قبل از دوران ثبت تاریخ و ثبت اطلاعات بر میگردد، تنها میتوان در مورد طرز فکر کسانی که در دوران باستان تونل و فضاهای زیر زمینی را به عنوان راه حلی برای رفع نیازهای خود کشف کردند
اما مهمتر این بود که معلوم شد ساخت تونل از مرحله بررسیهای اولیه زمینشناسی و ترافیکی تا طراحی و مراحل فنی ساخت و تجهیز، همگی از عهده مهندسان ایرانی برمیآید و تمام!
شکافتن کوه؛ از البرز تا زاگرس
تونلسازی که روزی کوههای البرز را میشکافت به کوههای زاگرس هم رسیدو تونلسازی در جادهها و مسیرهای کوهستانی ادامه یافت.
از رشته کوه بهم فشرده زاگرس به کوههای بلند البرز میرویم عرصهای دیگر برای هنرنمایی جوانان ایرانی در حفر طولانیترین تونل آزاد راهی خاورمیانه به طول شش و نیم کیلومتر در آزاد راه تهران -شمال.این مسیر با آخرین استانداردهای روز دنیا به دست توانمند متخصصان داخلی کشور با ایمنی کامل ساخته شد.
در کشور حدود ۳۵۰ کیلومتر تونل در حوزه راه و راه آهن بهره برداری شده و ۵۰۰ کیلومتر دیگر نیز در دست ساخت است. صنعتی که تجهیزات آن در یک شرکت دانش بنیان در قزوین بومی سازی شده است
مزایای تونل ها
تونلها و فضاهای زیرزمینی برای مقاصد گوناگونی از جمله تونلهای حمل و نقل و دسترسی، تونلهای آب بر، مغارها، فضاهای زیر زمینی (ایستگاههای مترو، نیروگاهها، انبارهای زیرزمینی و کارگاههای استخراج مواد معدنی )ساخته میشوند.کوتاهتر شدن مسیرها و افزایش راند مان ترافیکی-بهبود مشخصات هندسی مسیر-جلوگیری از خطرات ریزش کوه و بهمن و ایمنی بیشتر در برابر زلزله، حذف پیچ ها و نقاط حادثه خیز، کاهش مسیر، روان شدن ترافیک و تسهیل در تردد، کاهش مسافت و مصرف سوخت از دیگر مزایای تونل ها در راههای ارتباطی است..
حفاری تونل در سنگ و خاک
برای حفاری تونلها روشهای متنوعی ابداع شدهاست.بهطور معمول تودههای سنگی با روشهای متداول چالزنی و انفجار و تخلیه حفاری میشوند، یا اینکه از ماشینهای حفار TBM استفاده میشود
مهمترین عامل در طراحی تونل،یا هر فضای زیرزمینی دیگر،تامین پایداری آن است.قرارگیری این گونه سازهها در میان مصالح طبیعی، یعنی سنگ و خاک، باعث شدهاست که شرایط زمینشناسی نقش اصلی را در پایدار ایفا کند.
ساخت دستگاه حفاری تونل های کوچک در سایه بومی سازی در زمانهای مختلف رشد متناسب با نیاز زمان خودش را طی کرده است و احداث تونل نشانه توانمندی مهندسان ايران اسلامی در استفاده از بالاترين تكنولوژیهای روز دنيا است.
تونل سازی شغلی با خطر های پنهان
جوانان این مرز و بوم مجهز به ایمان و اراده در دل سنگ های سخت دست و پنجه نرم می کنند و راههامی گشایند.در صنعت مترو هم تونل حرف اول را می زنند در اینجا مهندسان ایرانی به دانش روز مجهزهستند
از حفاری در صنعت آب، سد آب از دهها کیلومتر تونل انحراف تا استفاده از دانش روز در لرستان،آذربایجان غربی، کرمانشاه و در کرمان
پیشرفتهای چشمگیر در صنعت حفاری تنها جلوه ای از توانمندیهای مردمان این مرز و بوم برای فتح قله های افتخار است .
و حالا دانش ایرانی است و تونلهای شاهکار ایرانی و البته همچنان هر تونلی که افتتاح میشود نشان از همت بلند جوانان این مرز و بوم است.
تونلسازی برای ایرانیها کار آسانی است.اما مهمتر این بود که معلوم شد ساخت تونل از مرحله بررسیهای اولیه زمینشناسی و ترافیکی تا طراحی و مراحل فنی ساخت و تجهیز، همگی از عهده مهندسان ایرانی برمیآید و تمام! همت ایرانی کار خودش را کرد؛ سنگها را از دل کوه کندند و راه گشودند برای ایرانیانِ آن روزها و نسل های آینده ...
برای اراده های پولادین بن بستی وجود ندارد چرا که برای رسیدن به هدف و تعالی ایران اسلامی جوانان این مرز و بوم یا راهی خواهند یافت یا راهی خواهند ساخت.
و هزاران شکر که سرزمینمان را خودمان میسازیم...
نویسنده: خدیجه میری
نظر شما