طرح های شور و شیرین برای احیای تالاب میانکاله

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما آقای ارسلان هاشمی با حضور در برنامه گفتگوی ۱۸:۳۰ شبکه خبر درباره وضعیت مشکلات حق آبه و مشکلات محیط زیستی تالاب میانکاله افزود: دغدغه‌ای که دولت سیزدهم در رابطه با موضوع زیست محیطی دارد احساس خوشحالی می‌کنیم وامیدواریم با روندی که در میدان و در عمل اقداماتی را شروع کردند شاهد صیانت از این تالاب‌ها و منابع آبی باشیم.

وی درباره بارندگی گفت: این حوضه دارای ۵ زیرحوضه درجه دو است و تا به امروز نزدیک ۳۲۷ میلی متر بارندگی را شاهد بودیم که نسبت به میانگین بلندمدت ۵۳ ساله تقریبا حدود ۱۰ درصد بیشتر و خوب است.

آقای هاشمی خاطرنشان کرد: سرپرستی تالاب‌ها با سازمان محیط زیست است و برای تالاب‌ها به ویژه تالاب میانکاله و قسمت‌های شمالی وظایفی مصوب و به دستگاه‌های ذیربط اطلاع و ابلاغ شده است. 

وی تصریح کرد: در سومین جلسه مدیریت هماهنگی تالاب‌ها مصوباتی برای وزارت نیرو تعیین شد و تعیین حد، بستر و لایروبی کانال‌ها در رودخانه‌ها در استان گلستان مصوب و مبالغ اعتباری هم پیش بینی شد.

رئیس حوضه آبریز رودخانه اترک و حوزه‌های شمالی وزارت نیرو در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا این لایروبی‌ها در گذشته به موقع انجام نشده بود؟ گفت: شرایط منطقه به گونه‌ای است که بارندگی از بالادست شروع می‌شود و به صورت آنی و شدید ادامه پیدا می‌کند، در قسمت‌های نزدیک‌تر دریا رسوب زیادی انباشته می‌شود و این لایروبی‌ها باید دو سال یا سه سال یک بار انجام گیرد.

 وی گفت: وظیفه لایروبی رودخانه‌ها با وزارت نیرو است که منابع مالی را پیش بینی کردند و همچنین لایروبی کانال‌ها با سازمان بنادر و دریاهاست که نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان از اعتبارات سفر مصوب شد و کار مستمری است و از سال ۹۸ لایروبی اتفاق نیفتاده است و این لایروبی‌ها نیاز است که مجدد اغاز شود.

هاشمی افزود: لایروبی رودخانه‌هایی که منتهی به میانکاله می‌شود توسط وزارت نیرو انجام شده است و البته اعتباری که تخصیص داده شد متناسب با حجم لایروبی نبود و نیاز است سالانه اعتباری متناسب دیده شود، همچنین در سومین جلسه‌ای که در اواخر سال ۹۹ برگزار شد مقرر شد تقریبا ۴۰۰ میلیارد تومان برای وزارت نیرو و ۵۰۰ میلیارد تومان هم برای سازمان بنادر و دریا‌ها تخصیص داده شود.

آقای هاشمی گفت: وزارت نیرو حق آبه قابل برنامه ریزی را ۲۰ میلیون متر مکعب مشخص کرد، ولی نیاز آب شیرین تالاب براساس مطالعات انجام شده نزدیک ۳۸۸ میلیون متر مکعب است و میزان حق آبه زیست محیطی آب شیرین که وزارت نیرو باید تأمین می‌کرد، تخصیص داده شد، ولی یک مشکلی وجود دارد که در ۲۰ سال تقریباً تالاب ۱۵۰ سانتی متر بالاتر از دریا قرار گرفته و این قرارگیری تالاب در تراز بالا به صورت ظروف مرتبط با دریا عمل می‌کند و پسروی آب دریا نزدیک یک و نیم متر طی ۲۰ سال موجب شد 

 بالاتر از تراز دریا قرار گیرد و هر حق آبه شیرینی که از بالا بیاید در کمترین زمان تبخیر می‌شود یعنی به خود تالاب نمی‌رسد.

 

آقای اسماعیلی رئیس اداره محیط زیست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران هم در ارتباط تصویری با این برنامه درباره لایروبی میانکاله گفت:مدیریت مناسبی برای منابع آب‌های سطحی مان در حوضه آبخیز بالادست نداشتیم، چون ما حدود ۵ هزار حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق در حوضه آبخیز بالادست میانکاله داریم که مجموع سالانه بالغ بر ۹۰ میلیون متر مکعب آب را از منابع آب‌های سطحی استخراج می‌کنند، همچنین حدود ۳۰۰ قطعه پرورش ماهی که بالغ بر سه هزار هکتار است و سی میلیون متر مکعب آب سالانه در این پرورش ماهی‌ها ذخیره می‌شود و آن حق آبه‌ای است که باید به تالاب برسد، ولی در این واحد‌های پرورش ماهی به دام می‌افتد و به تالاب نمی‌رسد.

وی افزود: از رودخانه‌های اصلی و فرعی که در حوضه آبخیز تالاب میانکاله هستند تقریباً به غیر از رودخانه قره سو هیچ گونه آبی وارد تالاب نمی‌شود و مشکل این است که حق آبه آب شیرین تالاب نمی‌رسد و الان با مشکل خشکی ضلع غربی تالاب مواجه شدیم و مساحتی بالغ بر حدود ۱۵ هزار هکتار از سطح آبی تالاب را در طی یک دوره چند ساله از دست دادیم.

آقای اسماعیلی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا مدیریت با وزارت نیرو بود؟ گفت: وزارت نیرو باید به موضوع تاًمین حق آبه تالاب توجه کند و طبق قانون به تالاب برساند.

 

آقای عمادی معاون توسعه مدیریت و منابع آب و فاضلاب استان مازندران هم درباره ورود آلودگی‌ها به تالاب میانکاله گفت: تالاب میانکاله حدود ۷۰ هزار هکتار بخش خشکی دارد و با یک و نیم متر عمق در حدود یک میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد و الان با این کمبود آب مواجه هستیم و کل حجم آب شیرینی که از طریق منابع آب سطحی در استان‌های گلستان و مازندران وجود دارد حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون متر مکعب است که سهم استان مازندران در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون متر مکعب می‌باشد و در محدوده بخش جنوبی تالاب میانکاله ما رودخانه دائمی نداریم که تأمین کننده آب نیاز زیست محیطی این تالاب باشد. 

وی ادامه داد: در این ۱۰ سال اخیر هم با تغییر اقلیمی که اتفاق افتاده تقریباً این رودخانه‌ها ۲ الی ۳ ماه در فصل زمستان بیشتر آب دهی ندارند لذا این موضوع مهم باید مشخص بشود که تالاب میانکاله برای تأمین آب خودش به دو منبع نیاز دارد ۱- دریا که بیش از ۹۰ درصد آب تالاب از طریق دریا تأمین می‌شود که باید طرح تأمین و انتقال و پمپاژ آن از طریق دریا مشخص بشود، و ۲ هم طرح تأمین آب شیرینی است که باید تلفیق بشود با آب دریا، و حدود ۲۰ میلیون متر مکعب نیاز آب سطحی آن است.

آقای عمادی گفت: به طرح مشخصی رسیدیم که ابتدا ۹۰ درصد آب مورد نیاز از دریا برای تالاب میانکاله 

تأمین بشود از طریق ایستگاه پمپاژ یا از طریق کانال انجام شود، این طرح مطالعاتی مربوط به محیط زیست بوده، اما اعتباری برای این تخصیص داده نشده و این طرح روی میز است.

آقای عمادی افزود: دو ماه پیش از طریق مشاوری که اداره کل محیط زیست استان مازندران گرفته این طرح مشخص شده است که ما از طریق دو کانال این کار را انجام بدهیم یک بخش انتقال آب دریا از طریق کانال و پمپاژی است که آن‌ها قرار است انجام بدهند و بخش دوم تامین آب شیرینی است که وزارت نیرو حق آبه اش را تأمین کند، لذا برای این که این طرح را برای آن‌ها مشخص کنیم این حوضه آبریز آب کافی سطحی برای تامین ۲۰ متر مکعب را ندارد باید دید این آب را از کجا باید تأمین کنیم.

آقای عمادی گفت: تأمین این آب با احداث کانال سراسری، تأمین آب ذخیره سازی از طریق غرب استان مازندران که رودخانه‌های متعددی دارد، آب مازادی در آن وجود دارد، می‌توانیم به این حوضه بیاوریم و این تالاب میانکاله را نجات بدهیم، تا اتفاقی که در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است اینجا تکرار نشود و مربوط به وزارت نیرو بوده است، اما تأمین نشدن اعتبار کافی در طی این سال‌های مختلف این عقب افتادگی تاریخی را برای استان مازندران شکل داده است. اگر منابع تأمین در حوضه مجاور را انجام بدهیم و این کانال سراسری از طریق طرح‌های توسعه منابع اجرا بشود دو تا مشکل اساسی تأمین آب شرب و همین حوضه آبریز حل می‌شود و می‌توانیم ۲۰ تا ۳۰ میلیون متر مکعب آب شیرینی را که تلفیق می‌شود با آب شور دریا، در حوضه تالاب میانکاله تأمین کنیم.

آقای اسماعیلی هم گفت: کار مطالعات نیاز آبی زیست محیطی تالاب‌ها به عهده سازمان محیط زیست و تامین آن به عهده وزارت نیرو است و من عذرخواهی می‌کنم از عزیزمان که وظیفه مندی تامین حق آبه تالاب را به عهده سازمان محیط زیست نگذارند که قانون کاملا وظیفه را مشخص کرده برای دستگاهها.

وی گفت: تالاب میانکاله لب شور هست هم نیاز به آب شور از دریا دارد و هم آب شیرین و حسب مطالعاتی که صورت گرفته است با پمپاژ آب از دریا با حجم مشخص و انتقال آب از ضلع غربی تالاب که رودخانه نکارود می‌شود انجام داد و نزدیک‌ترین حوضه آبریزی است که به تالاب می‌رسد و از رودخانه نکارود می‌توانیم این حق آبه شیرین را هم تامین کنیم و اختلاطی در منطقه اتفاق بیفتد که بحث لب شور بودن و ویژگی‌های زیست گاهی برای بحث ماهیان خاویاری و ماهیان استخوانی در این تالاب هم ساماندهی شود.

هاشمی هم گفت: در خصوص تامین آب تالاب به هرحال دستگاه‌های اجرایی را تعیین می‌کنند ردیف اعتباری، اجرایی در اختیار وزارت نیرو قرار دهند یا هر ارگان یا سازمانی طبیعتاً متولی کار او خواهد بود، ولی دقیقا وزارت نیرو مکلف و موظف شده است برای تعیین حق آبه؛ در حقیقت نیاز آبی تالاب و این هم تعیین شده و ابلاغ شده است و ۹۰ درصد آب مورد نیاز تالاب از دریا تامین می‌شود و اگر دریا پسروی کند و به لحاظ شیبی که هست عموما به سمت دریا مجدد جریان پیدا خواهد کرد و به تالاب نمی‌رسد.

کانال ۲۰ کیلومتری هم قرار است از غرب مازندران به تالاب میانکاله بیاید و مطالعاتش از سوی همکاران محیط زیست در حال انجام است، هنوز مصوب نشده است. دستگاه اجرایی هر جایی باشد فرقی نمی‌کند یا سازمان بنادر و دریا‌ها و یا وزارت نیرو و این اتفاق اگر بیفتد استقبال خواهند کرد.