شریان حیاتی که شاهراه آن بسته است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز همدان، بیشترین قنات‌های ایران در استان‌های خراسان رضوی، یزد، اصفهان، کرمان و همدان قرار گرفته است.

حفر قنات به تونل‌سازی شباهت بسیاری دارد، اما با این تفاوت که از آن خیلی پیچیده‌تر است.

دانستن اصول پیدایش و حرکت آب در زیرزمین برای حفر قنات بسیار ضروری است، روش سنتی که برای حفر قنات از زمان قدیم وجود داشته تا عصر حاضر، تغییر و تحولات چندانی در آن ایجاد نشده است.

• استان همدان بیش از ۲ هزار ۴۰۰ رشته قنات فعال دارد که ۶۰ درصد آن‌ها نیاز به مرمت و بازسازی دارند، از جمله قنات روستای امیرآباد قهاوند با قدمت حدود ۳۰۰ سال که ۳ کیلومتر طول این قنات است و در سیلاب سال ۹۸ حدود ۲ کیلومتر آن تخریب شده و با گذشت ۳ سال هنوز مرمتی انجام نشده است.

امروزه تلاش بسیاری برای احیا و حفاظت از قنات‌ها انجام می‌شود، اما هنوز هم بسیاری از قنات‌ها در معرض خشک‌شدن هستند و این به علت عدم توجه به قنات، عدم نظارت و مدیریت مناسب در زمینه‌ قنات، ضعف علمی و آموزشی در باب قنات، خشکسالی در ایران، عوامل مخرب انسانی، احداث چاه‌های عمیق و تخلیه‌ زباله در چاه‌های قنات، اجرای برنامه‌های عمرانی از قبیل احداث شهرک، فرودگاه‌ها و... بدون توجه به آسیب به قنات‌ها و در نتیجه‌ عدم حفاظت حریم آن‌ها هنگام اجرای طرح‌های عمرانی بوده که مرگ تدریجی قنات‌ها را افزایش داده است.

متاسفانه در سالیان گذشته به علت حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق بدون مجوز و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی با کاهش شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی در دشت‌های مختلف کشور مواجه هستیم، این مساله موجب از دست‌رفتن و خشک‌شدن تعداد زیادی قنات و از بین رفتن تعادل بیلان آب‌های زیرزمینی که در سالیان گذشته از طریق قنوات مورد حفاظت قرار گرفته بود، شده است.

به عبارت دیگر در مدت چند سال اخیر شاهد معضلات زیادی در بخش آب‌های زیرزمینی کشور بودیم، نکته‌ مهم و قابل توجه در این زمینه این است که اُستادکاران در امر مرمت قنات در ایران بسیار افراده سالخورده و قدیمی هستند و متاسفانه با توجه به تحولات سال‌های اخیر اقداماتی برای انتقال این تجربیات مفید و ارزشمند به مرمت‌گران و مهندسان نسل جوان صورت نگرفته است و ترس از این است که این شاهکار استحصال آب به فراموشی سپرده شود و در نتیجه به تخریب این شاهکار مهندسی معماری بیانجامد.