غار‌های دستکند هنامه، میراثی ماندگار در دل کو‌های شیروان

به‌گزارش خبرگزاری صداوسیما، روستای هنامه (رحیم آباد) که مجموعه معماری دستکندی متشکل از زاغه‌های متعدد حفر شده در سینه کوه در نزدیکی آن قرار گرفته از توابع شیروان است و در ۱۵ کیلومتری شمال شرق شهر شیروان قرار گرفته است.
غار‌های هنامه بر سینه کوهی معروف به گرمه دره در دره باریک و حاصلخیز هنامه که یکی از دره‌های فرعی دره رود اترک علیا است قرار گرفته است. با توجه به اینکه جنس تشکیلات زمین‌شناسی در این کوه‌ها رسوبی و متشکل از ماسه‌سنگ و خاک رس است امکان حفر در دل کوه فراهم شده است. این مجموعه معماری دستکند در جبهه غربی کوه و در دیواره پرتگاهی حفر شده که دسترسی به آن از بالای کوه غیرممکن است. در پای کوهی که غار‌ها بر آن سینه حفر شده رودخانه فصلی هنامه جریان دارد که با طبع در تأمین آب ساکنان غار‌ها نقش اساسی ایفا می‌کرده است. در سالیان گذشته به دلیل فرسایش جوی و موقعیت قرارگیری غار‌ها در دیواره عمودی کوه بخشی از آن‌ها فروریخته و به دامنه در غلتیده است.
فضا‌های ایجاد شده در سه طبقه/تراز متفاوت یکی بر روی دیگری ایجاد شده و ظاهراً هر طبقه کارکرد متفاوتی داشته است:

طبقه اول که در آن دالان‌های نسبتاً بزرگ با پیش‌آمدگی‌هایی در پای دیوار به شکل آخور دیده می‌شود احتمالاً مربوط به نگهداری احشام بوده و باید اسطبل بوده باشد. با توجه به اینکه کف فضا‌ها با خاک و آبرفت بالاآمده، ولی هنوز این آخور‌ها حدود ۱ متر از کف بالاتر است که نشان می‌دهد این آخور‌ها برای تغذیه بز سانان مناسب نیست و باید برای قاطر یا اسب ساخته شده باشد. توجه به ارتفاع و شیب بسیار تند دامنه نشان می‌دهد موقعیت غار‌ها حتی برای حیواناتی مانند گاو نیز قابل‌دسترسی نیست و معقول است تصور کنیم حیوانات نیرومندی که توانایی صعود به ارتفاعات را داشته‌اند در این فضا‌ها نگهداری می‌شده‌اند.
طبقه دوم فضا‌های کوچک‌تر و تو در توی بیشتری دارد که باتوجه‌به وجود اجاق‌های متعدد و دودزدگی سقف آن‌ها باید مربوط به زندگی افراد بوده باشد و در نهایت طبقه سوم با اتاق‌های نسبتاً بزرگ و کمتر احتمالاً انبار بوده است. تمام طبقات یکی بر روی دیگری ساخته شده و سقف هر فضا کف فضای زیر آن محسوب می‌شود که اغلب حدود ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر ضخامت دارد.
غار‌های دستکند هنامه با شماره ۲۲۲۱۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.