تا پایان خرداد همه خودپردازها به سامانه صیاد وصل می شود

مجری: در مورد اینکه چه اتفاقی افتاد این چک های صیادی روی کار آمدند و با چه هدفی؟
خانم نادعلی زاده: اصلاحیه ای روی قانون صدور چک اتفاق افتاد و هدف این اصلاحیه این بود که یکسری اقدامات پیشگیرانه در راستای کاهش چک های برگشتی داشته باشد و این اقدامات را از طریق تنبیهات سختی که علیه کسی که صادرکننده چک برگشتی است پیگیری می کرد و به همین دلیل این قانون در سال 1400 با روی کار آمدن نسل جدید چک های صیادی که بنفش رنگ بودند و یک عبارت تاکیدی روی متن این چک ها داشتند مبنی بر اینکه این چک ها لزوما باید در سامانه صیاد ثبت بشوند در کشور آغاز شد و فرآیندهای تکمیل اجرای این قانون به تدریج اجرا شد که تا 17 خرداد که چک های تضمینی هم مجهز به شناسه های صیادی شدند.
مجری: مردم برای انجام فرآیندهای مختلف چک صیادی باید از چه روش هایی استفاده کنند مثلا ثبت و تایید و استعلام و اینها؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: چک های صیادی برای مبادله حتما باید در سامانه صیاد ثبت بشود یعنی صادرکننده چک در زمانی که چک صیادی را می تواند ثبت بکند اطلاعات تاریخ چک، مبلغ چک و هویت گیرنده را در سامانه صیاد ثبت کند. بعد از اینکه این ثبت را انجام می دهد این را تحویل گیرنده می دهد گیرنده چک اینجا کارش تمام نمی شود قاعدتا گیرنده هم به سامانه صیاد مراجعه می کند چک را استعلام می کند مطمئن می شود که این چک به نفعش ثبت شده و اقلامی که برایش ثبت شده با اقلامی که در متن چک مندرج شده اینها را تطبیق می دهد و اگر این مطابقت وجود داشت مراتب تایید خودش را در سامانه صیاد اعلام می کند. اگر گیرنده بخواهد این چک را نقد کند به بانک تحویل می دهد و اگر بانک در سامانه صیاد ثبت شده باشد وجه را پرداخت می کند ولی اگر بخواهد به شخص ثالثی منتقل کند باید همان روالی که صادرکننده در پیش گرفته بود برود در سامانه صیاد ثبت کند هویت شخص جدید را ثبت کند و چک را تحویل شخص ثالث بدهد تمامی این اقدامات می تواند از درگاه های بانکی اتفاق بیفتد یعنی صادرکننده چک یا گیرنده چک می تواند به اینترنت بانک یا همراه بانک خودش مراجعه کند و چک را ثبت و تایید کند برنامک های موبایلی را در کنار درگاه های بانکی فعال کردیم برنامک های موبایلی لیست این برنامه ها در وب سایت شرکت شاپرک موجود است یعنی می توانند به وب سایت شرکت شاپرک مراجعه کنند و آگاه شوند که چه برنامک هایی دارند این خدمات را می دهند آن برنامک ها را روی گوشی خود دانلود کنند و به راحتی کار ثبت و تایید را انجام بدهند. در کنار این بسترهای الکترونیکی بستر خودپردازها را فعال کردیم حدود 21 بانک هستند که خدمات سامانه صیاد را در خودپرداز خود ارایه می دهند مشتری می تواند به خودپرداز مراجعه کند و این خدمات را انجام دهد اخیرا سرشماره 4040701701 آماده خدمت رسانی به مشتریان است و این مسیر آخری است که برای مشتری ها فعال شده و از طریق پیامک می توانند اقدامات لازم را انجام دهند.
مجری: من نوعی اگر بخواهم چک را دریافت کنم اولین سوالی که در ذهنم ایجاد می شود این است که از چه طریقی متوجه شود که آیا این چک در سامانه ثبت شده است یا نه؟ و یا اصلا این چک شناسه صیادی دارد یا نه؟ اولین وجه تمایزش رنگ بنفش است.
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: رنگ بنفش است بالای چک شماره 16 رقمی دارد در مرکز چک نوشته شده است که کارسازی این چک منوط به ثبت و تایید و انتقال در سامانه صیاد است همه اینها نشانه هایی است که این چک صیادیه جدید است می خواهم مطمئن بشوم که صادرکننده این را برایم ثبت کرده است پیش می آید که وقت این را ندارم به اینترنت و به خودپرداز مراجعه کنم یا هر روش دیگری ما یک روش استعلامی بدون احراز هویت را برای مشتریان درنظر گرفتیم یعنی مشتریان می توانند به وب سایت بانک مرکزی مراجعه کنند و سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک را از این سرویس استفاده کنند یکسری اطلاعات می گیرند نظیر تاریخ چک، مبلغ چک و کدملی گیرنده و بدون احراز هویت سریع و آسان به شما می گوید که این چک به نفع شما ثبت شده است یا خیر؟
مجری: خودپرداز را می گویید.
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: اگر صادرکننده چک هستم قاعدتا باید به بانک خودم مراجعه کنم کارت آن بانک را هم دارم از کارت بانکم استفاده می کنم رمز اول گرفته می شود وارد منوی مدیریت چک می شوم و چک را ثبت می کنم البته به زودی امکانی را فراهم می کنیم که شما بتوانید هر چکی را از طریق هر خودپردازی ثبت کنید یعنی لزوم تطبیق بانک صادرکننده چک و بانک صادرکننده کارت به زودی برداشته می شود.
مجری: شماره تماسی که گفتید 4040701701 بود یعنی با تماس با این شماره با شناسه 16 رقمی می توانیم متوجه شویم که این چک ثبت شده است یا خیر؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: این سرویس پیامکی است قرار است برایش پیامک ارسال شود کدهای دستوری مشخص دارد اگر ثبت چک است از چه رولی استفاده کنند یا استعلام هر کدام از این فرآیندها مکانیزم خاص خودش را دارد اگر کسی حتی این مکانیزم ها را نداند پیام بدون متن به سرشماره 4040701701 ارسال کند تمامی این رویه ها برایش ارسال می شود و می تواند با خواندن این رویه ها اقدامی که مدنظر خودش است را انجام بدهد.
مجری: اگر یک نفر ثبت نکرد چکش برخورد خورد چه محدودیت هایی برایش درنظر گرفتید؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: اگر کسی چکش را ثبت نکرده باشد قانون می گوید چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده است مشمول قانون چک نیست یعنی برگشت هم نمی خورد و قابل پرداخت نیست این یک سند مدنی است و فرد می تواند در مراجع قضایی از حقوق خودش دفاع کند پس باید حتما گیرنده چک که آگاه باشد که چک ثبت نشده را دریافت نکند ولی اگر چک برگشت بخورد در سامانه صیادی ثبت شده باشد و موجودی نداشته باشد و برگشت بخورد در ماده 5 مکرر این قانون اقدامات تنبیهی خیلی سختی را برای صادرکننده درنظر گرفته اعم از اینکه کارت بانکی برایش صادر نمی کنند ضمانتنامه بانکی صادر نمی شود وام دریافت نمی کند دسته چک داده نمی شود نمی تواند از دسته چکی که قبلا گرفته اگر برگه اول برگشت خورد از برگه دوم دیگر نمی توانم استفاده کنم و دیگر نمی توانم صادر کنم اگر در واقع در همان بانک موجودی داشته باشد بانک مکلف است موجودی را به گیرنده بپردازد اگر در آن بانک موجودی نداشته باشد حساب های صادرکننده چک در سایر بانک ها به میزان مبلغ کسری مسدود می شود که این آخرین اقدام تنبیهی است که قانون برای افرادی که دارای سابقه چک برگشتی هستند درنظر گرفته است.
مجری: برای رفع سوء اثر چک های صیادی چه کاری باید انجام داد؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: تفاوتی با روال گذشته نکرده است یعنی اگر در گذشته برای رفع سوء اثر باید جبران وجه می کردم باید این کار را انجام بدهم فیزیک چک را از گیرنده و رضایتنامه اش را دریافت می کردم تمامی این روش ها مثل سابق وجود دارد.
مجری: شنیده بودیم سخت تر شده است؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: هیچ تغییری نکرده است.
مجری: برای اینکه بدانیم که کدام خودپردازها فعال است به سامانه صیادی از کجا متوجه شویم الان چه تعداد فعال شدند؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: 21 بانک از بانک هایمان این خدمات را ارایه می شدند تقریبا شش هفت بانک دیگر باقی مانده که تا پایان خرداد این خدمات را ارایه می دهند تا پایان خردادماه کلیه خودپردازهای ما مجهز به سامانه خودپرداز باشند بانک های بزرگ و سرآمد به لحاظ تعداد مشتری و صدور دسته چک تمامی این بانک ها این سرویس را در خودپردازهای خود فعال کردند به زودی هم امکانی فراهم می شود که نیاز نباشد که شما اگر مشتری فرض کنید بانک ایکس هستید حتما به بانک ایکس مراجعه کنید و چک را ثبت کنید می توانید از طریق همه بانک ها چک را ثبت کنید.
مجری: نحوه صدور چک به چه شکل است؟ افزایش داشته؟ مردم چقدر تقاضا کرده اند؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: از ابتدای سال 1400 چک های جدید را به مردم ارایه کردیم و بالغ بر 190 میلیون برگه چک جدید دست مردم وجود دارد منتهی تقریبا 40 درصد این برگه های چک صادر شده است یعنی 40 درصد برگه های چک به جریان افتاده است ولی میزان استقبال از این چک های جدید روز به روز افزایش پیدا می کند تا پایان فروردین ماه 66 درصد چک هایی که در سامانه چکاوک سامانه بین بانکی چک مورد وصول قرار گرفته اند چک های جدید بودند این نشان می دهد که مردم بیشتر متمایلند در مراودات خودشان از چک های جدید استفاده کنند یعنی گیرنده چک باتوجه به عوایدی که چک جدید دارد ترجیح می دهد که چک جدید دریافت کند و از آن استفاده کند این آمار آمار خوبی است یعنی 66 درصد چک ها الان چک های وصولی چک های جدید هستند نشان می دهد که بیش از نیمه از چک هایی که پردازش شدند همه چک های جدید بودند.
مجری: شنیده بودم کسانی که چک صیادی شان برگشت می خورد تمام حساب هایشان مسدود می شود یعنی امکان دارد از بانک دیگری اگر وجهی داشته باشند برداشت شود؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: اگر در یک بانک دسته چک گرفتید از آن بانک و چکتون برگشت می خورد آن بانک موظف است که همه حساب های شما را بررسی کند و اگر وجهی وجود دارد به گیرنده پرداخت کند اگر این اقدامات صورت نگیرد یا وجه لازم در آن بانک تامین نشده باشد مراجعه می شود به حساب های شخص به سایر بانک ها و به میزان کسری چک آن حساب ها فقط مسدود می شود و برداشت اتفاق نمی افتد و همه حساب ها به طور کلی مسدود نمی شود فقط به میزان کسری وجه چک مسدودی اتفاق می افتد.
مجری: محدودیت هایی که بانک مرکزی درنظر گرفته برای افرادی که چکشان برگشت می خورد چیست؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: بانک مرکزی نمی تواند اقدام فراقانونی داشته باشد قانون این تکالیف را مشخص کرده است یعنی قانون اعلام کرده است کسی که چک برگشتی داشته دسته چک، ضمانت نامه بانکی، کارت بانکی، تسهیلات بانکی و حساب جدید بهش داده نشود و مسدودی حساب اتفاق بیفتد که توضیح دادم اینها رویه هایی است که قانون گذار مدنظر گرفته و بانک مرکزی اینها را اجرا می کند.
مجری: توصیه شما برای افرادی که دسته چک جدید گرفتند، چیست؟
خانم نادعلی زاده سخنگوی بانک مرکزی و قانون چک: قانون آنها را ملزم می کند در زمان صدور ثبت چک را در سامانه صیاد انجام بدهند توصیه به گیرنده های چک دارم یعنی افرادی که چک را دریافت می کنند حتما مطلع باشند که به سامانه های مختلف الان طرق مختلف برای استعلام گرفتن وجود دارد از این روش ها استفاده کنند حتما متوجه بشوند چک به نفعشان ثبت شده و اگر چک به نفعشان ثبت نشده این چک را نپذیرند از صادرکننده چون ممکن است وجهش حتما پرداخت نمی شود و گیرنده متضرر می شود.