مقیمی: در نقد وضعیت جامعه به جای مطالبه‌گری پاسخگو باشیم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در همایش ملی «امام خمینی، انقلاب اسلامی و پیوند‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی میان جوامع مسلمان» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، مکتب امام خمینی (ره) را بر اساس مطالعات مدیریتی و به مثابه یک بنیان فکری و اعتقادی و یک جنبش اجتماعی و فرهنگی و مبنای حرکتی برای رهروان مکتب مورد بررسی قرار داد و گفت: مدیران نظام اسلامی برای کارآمدسازی بیشتر نظام باید ابتدا مکتب امام خمینی (ره) را به خوبی بشناسند، جنبه‌های مختلف آن را موشکافی کنند و متناسب با اقتضائات کاری که دارند از آن بهره ببرند. اگر این شناخت عمیق حاصل نشود، نمی‌توانند مدیر موفقی متناسب با این مکتب باشند.

 

استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، مکتب امام خمینی (ره) را از نظر بنیان‌گذاری، توسعه‌دهندگی و ترویج‌کنندگی قابل بررسی دانست و اظهار داشت: امام راحل با اقدامات انقلابی، سال‌ها تبعید و با مجاهدت‌های قبل و بعد از انقلاب، مکتبی جهانی را پایه‌گذاری کردند. بعد از رحلت حضرت امام (ره)، مقام معظم رهبری نقش تبیین‌کننده و توسعه‌دهنده مکتب را ایفا کرده‌اند؛ همان طور که در مکاتب دیگر هم افرادی نقش کلیدی برای بسط و تبیین مکتب ایفا می‌کنند.

 

وی افزود: عده‌ای هم در جای جای دنیا مروج این مکتب شدند؛ از جنبش حزب‌الله در لبنان، جنبش شیخ زکزاکی در آفریقا، جنبش انصارالله در یمن و حشدالشعبی در عراق و سایر جنبش‌های اسلامی و آزادی‌خواه در جای جای مختلف دنیا. امروز می‌بینیم که در مرز‌های آمریکا و در درون آمریکا هم شاهد حضور مروجین مکتب امام رضوان الله تعالی علیه هستیم. مکتب امام خمینی تازه به مرحله بلوغ رسیده و مکاتبی از آن با ویرایش جدید، زایش شده که نمونه‌های بارز آن جنبش حزب‌الله در لبنان، انصارالله در یمن و نمونه آخری آن مکتب شهید سلیمانی است که هر کدام از این‌ها تحولی شگرف در دنیا ایجاد کرده‌اند.

 

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه مکتب امام خمینی (ره) تمام ویژگی‌های یک مکتب جامع را به معنای واقعی کلمه دارد، درباره مبحث کارآمدسازی به عنوان یک بحث رایج در مکاتب، گفت: گاهی اوقات به اشتباه، مشکلاتی مانند مشکلات اقتصادی در جامعه را به ناتوانی مفروضات مکتب تعمیم می‌دهند، در حالی که در مکاتب مختلف، این مباحث در حوزه وجوه اجرایی و کارآمدسازی مطرح می‌شود و الزاما ربطی به مبنای فکری مکتب ندارد. امام خمینی با عرضه مکتبی الهام‌بخش، بستر را برای نظام اسلامی فراهم کردند و این وظیفه ما دانشگاهیان است که ابزار‌های اجرایی و کارآمدسازی مکتب و نظام اسلامی را فراهم کنیم.

 

رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه باید در فضای دانشگاه زمینه کارآمدسازی را فراهم کنیم، گفت: وظیفه ما دانشگاهیان این است که وقتی می‌خواهیم وضعیت جامعه را نقد کنیم، به جای مطالبه‌گری صرف، باید پاسخگو باشیم که چه راهکار‌های علمی متناسب با مفروضات زیربنایی مکتب امام ارائه نموده‌ایم؛ اما متأسفانه شاهد این هستیم که برخی افراد مدعی که در زمینه‌های فکری و نظریه‌پردازی کار می‌کنند، به جای اینکه پاسخگو باشند که برای کارآمدسازی مکتب چه کرده‌اند، در قامت مطالبه‌گر ظاهر می‌شوند.

 

وی با تاکید بر اینکه باید در فضای دانشگاه زمینه کارآمدسازی و ابزار‌های لازم برای اجرای آن را فراهم کنیم، خاطرنشان کرد: برای این منظور، به شدت نیازمند فضای نقد و بررسی در محیط دانشگاه هستیم. کم و کاستی‌های اقتصادی و اجتماعی موجود به ساز و کار‌های اجرایی بازمی‌گردد و عمدتا ناشی از آن است که با جنبه‌های مختلف فکری حضرت امام آشنا نیستیم. اگر مدیران با افکار و مکتب حضرت امام آشنا باشند و آن نگاه آخرت‌گرایی که حضرت امام در مدیریت مسائل جامعه داشتند در مدیران ما ایجاد شود، قاعدتا زمینه برای تحقق کارآمدسازی فراهم خواهد شد.

 

استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، مکتب امام خمینی (ره) را مکتبی پویا و سرزنده خواند و درباره ویژگی‌های این مکتب از منظر مدیریتی و بسط و توسعه‌یافتن قلمروی نفوذ مکتب، اظهار داشت: از نظر ویژگی بسط‌یافتگی مکتب امام (ره)، می‌توانیم ادعا کنیم که امروزه مکتب امام یک مکتب جهانی است، هر چند که بسیاری در آغاز تلاش کردند که این مکتب را به جغرافیای خاصی محدود کنند.

 

دکتر مقیمی، محدود کردن مکتب امام خمینی (ره) به ایران، جهان تشیع یا کشور‌های اسلامی را نادرست خواند و خاطرنشان کرد: امروز همه متفق‌القول هستند که این مکتب مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و فراتر از جغرافیای خاصی است. امروز حتی شاهد مصداق‌هایی در درون کشور آمریکا هستیم که افراد یا گروه‌هایی ویژگی‌های مکتب امام را ایجاد کرده و پرورش داده‌اند. این مکتب متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی دائما در حال تکثیر است و از طرف دیگر از آنجا که مبتنی بر آموزه‌های قرآنی و سیره معصومین است، هیچ وقت کهنه نمی‌شود و زوال‌پذیر نیست.

 

وی ویژگی دیگر مکتب امام راحل را خودمانایی دانست و گفت: خودمانایی در مباحث مدیریتی برگرفته از علم فیزیک تحت عنوان هولوگرافیک است. به عنوان مثال وقتی آینه‌ای می‌شکند خاصیت تک‌تک قطعات آن می‌تواند نشان‌دهنده ویژگی‌های کل باشد. برخی تصور می‌کردند که بعد از رحلت امام، عمر این نهضت به پایان می‌رسد، در حالی که ویژگی خودمانایی مکتب ایشان به خوبی نشان می‌دهد که شاهد زایش‌ها و تکثیر مکتب‌های مختلف با همان ویژگی مکتب اصلی در جای جای دنیا هستیم. مکتب امام متناسب با مقتضیات زمانی، مکانی و موضوعی دائما در حال تکثیر است. مکاتب منشعب از مکتب امام خمینی، بر خلاف مکاتب و مشرب‌های متداول در دنیا، پویا و سرزنده هستند و به تناسب شرایط، نوآور و خلاق عمل می‌کنند و انسان‌های فعال در آن، افرادی بالغ و کمال‌یافته هستند که بر اساس مفروضات و اصول کلی، دائما ویرایشی متناسب با شرایط زمانی و مکانی و موضوعی از مکتب امام بازتولید می‌کنند که بیانگر خودمانایی یا خاصیت هولوگرافیک مکتب امام است. از این رو می‌توان با قاطعیت ادعا نمود که مکتب امام خمینی، دارای خاصیت هولوگرافی است. یعنی اولا هر کدام از مکاتب منشعب از آن همچون جنبش حزب‌الله در لبنان، انصارالله در یمن، حشد الشعبی در عراق، جنبش شیخ زکزاکی در آفریقا، مکتب شهید سلیمانی و. خاصیت کل را دارند و منعکس‌کننده تمام جنبه‌های مکتب امام خمینی هستند و ثانیا با توانایی یادگیری، ابتکار و خودسازماندهی که دارند، حتی اگر بخش‌هایی از سیستم آسیب ببیند و از کار بیفتد، بلافاصله سیستم توانایی بازتولید و بازآرایی را دارد.

 

رئیس دانشگاه تهران افزود: بنابراین اینکه برخی فرض می‌کنند که اگر این جنبش را در ایران نابود کنند کار مکتب تمام می‌شود، تصور غلطی دارند؛ چون مکتب حضرت امام تکثیر پیدا کرده و مهارشدنی نیست. برخی گمان کردند که با غبارآلود کردن فضای کشور و دانشگاه، ما را وادار به عقب‌نشینی خواهند کرد. اما این فهم لازم را ندارند که مگر این سیل خروشان ولایتمدار را که حاضرند از جانشان بگذرند، از برخی تحرکات رذیلانه هراسی به دل راه خواهند داد. هر چند که این اقدامات مزاحماتی را در مسیر گام دوم انقلاب ایجاد می‌کند، اما هرگز آن را متوقف نخواهد ساخت. مکتب الهام‌بخش و جهانی که امام خمینی آن را بنیان نهاد و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آن را قوام بخشید، دیگر هرگز متوقف‌شدنی نیست؛ چون این مکتب متعلق به یک جغرافیای خاص نیست. بسیاری تلاش کردند برای محدود کردن مکتب، آن را یک مکتب ایرانی و یا شیعی معرفی کنند. مادامی که در هر کجای جهان انسان آزاده زیست می‌کند، بدون شک آن مکان تبدیل به زیست بوم مکتب امام خمینی خواهد شد.

 

وی افزود: متاسفانه گاهی تلاش‌های رذیلانه در دنیا و حتی در کشور صورت می‌گیرد تا مکتب حضرت امام را خدشه‌دار کنند، ولی طراحان این رذیلت‌ها فهم لازم را ندارند و باید بدانند که این مکتب راه خود را باز کرده است و با تلاش‌های مذبوحانه و بی‌حاصل نمی‌توانند خدشه‌ای به این مکتب وارد کنند.

 

وی تاکید کرد: ما ذره‌ای کوتاه نخواهیم آمد، تلاش برای ایجاد خدشه بی‌نتیجه است و ما با تمام توان ایستادگی خواهیم کرد و با افتخار جان خود را نثار مکتبی می‌کنیم که مبتنی بر اسلام است. تا زمانی که این تفکر در مجریان و مروجین مکتب امام وجود دارد و مرتب هم رو به تزاید است، به فضل الهی از این مشکلات، پیچ تاریخی و محدویت‌هایی که وجود دارد، عبور می‌کنیم. آینده روشنی پیش رو داریم و نباید ذره‌ای تردید به خود راه دهیم، چراکه این وعده الهی است و این مکتب فکری، مبنای ناب و اصیلی دارد و هر روز هم پخته‌تر و بالغ‌تر می‌شود.

 

دکتر مقیمی درباره ویژگی‌های دیگر مکتب امام راحل گفت: مکتب امام (ره) متناسب و سازگار با فطرت انسان است و هر انسان آزادی‌خواهی در هر جای دنیا با مکتب امام خمینی آشنا شود، با جان و دل آن را می‌پذیرد. مکتب حضرت امام زوال‌ناپذیر است، به این معنا که هرگز به مرحله شکست نمی‌رسد، چرا که آبشخور فکری اصلی مکتب امام، قرآن کریم و آموزه‌های مبتنی بر سیره نظری و عملی معصومین (ع) است؛ لذا هرگز زوال‌پذیر نخواهد بود.

 

وی ادامه داد: مکتب امام خمینی (ره) مبتنی بر مقتضیات زمانی، مکانی و موضوعی است؛ یعنی خود را در هر بستر زمانی، مکانی و موضوعی می‌تواند منطبق کند و بر خلاف برخی مکاتب، شئون ویژه‌ای به افرادی که در این مکتب خدمت می‌کنند قائل است. نوع نگاه مکتب امام به انسان‌هایی که در این مکتب فعالیت می‌کنند، نگاه به عنوان انسان مقلد نیست، بلکه انسان کمال‌یافته‌ای است که می‌تواند فکر‌های جدید، ابتکارات نو و مکتبی با ویرایشی جدید بازتولید نماید و آن را با شرایط زمان و مکان و با موضوعات متنوعی که مورد عمل آنهاست منطبق سازد و با حفظ چارچوب‌ها و مفروضات بنیادین مکتب امام، ویرایشی جدید متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی و موضوعی بازتولید نماید و پویایی و سرزندگی آن را تداوم بخشد.

 

رئیس دانشگاه تهران درباره وظیفه نهاد دانشگاه در قبال مکتب امام خمینی (ره) اظهار داشت: در محیط دانشگاه وظیفه ما این است که جنبه‌های کارآمدسازی این مکتب را متناسب با زمان و مکان و موضوعاتی که در محیط دانشگاه دنبال می‌کنیم، بازآفرینی کنیم و ویرایش جدیدی از آن عرضه کنیم. این ویرایش‌های جدید جزء تکالیف ما در محیط علمی و دانشگاهی است و باید روی آن فکر کنیم. چارچوب‌های این نظام اسلامی روز به روز در حال مستحکم شدن است و اگر ضعف‌هایی وجود دارد مربوط به ساماندهی امور تخصصی مرتبط با زندگی مردم است که متأسفانه کار‌های علمی نظام‌مند و کاربردی جامع در دانشگاه‌ها در خصوص آن‌ها صورت نگرفته است.

 

وی افزود: از ما به عنوان مسئول و معلم خواهند پرسید که برای ترویج مکتب امام چه کردید؛ بنابراین صرفا به ژست روشنفکری و انتقاد تند و نیش‌دار نپردازیم، بلکه باید راهکار ارایه کنیم؛ لذا از همه اندیشمندان و متفکرین دعوت می‌کنم که ابتدا به صورت عمیق مکتب امام را مطالعه کنند و در چارچوب مکتب امام، تولید فکر کنند و این مکتب را توسعه دهند.

 

مولف کتاب «اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام» که توسط انتشارات امرالد انگلستان منتشر شده است، در بخش دیگر سخنانش به روش امام در زمینه مدیریت تعارضات در کشور‌ها و ملل مسلمان اشاره کرد و اظهار داشت: در دیدگاه حضرت امام (ره) سه استراتژی اساسی «هدف مشترک»، «دشمن مشترک» و «وحدت کلمه» برای همگرایی کشور‌ها و ملل مسلمان وجود دارد.

 

وی هدف اصلی، نهایی و مشترک ملل مسلمان را اجرای احکام اسلامی بیان کرد و افزود: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در این فضا بر این باورند که باید افراد کمال‌یافته‌ای در این مکتب خدمت کنند و در این راستا، اختلاف سلیقه را امری ضروری می‌دانند. ایشان معتقدند اختلاف نظر و سلیقه خوب است، ولی با تشتت آراء مخالف هستند؛ لذا قرار نیست مشرب‌های فکری- سیاسی مختلف که می‌خواهند ذیل پرچم مکتب امام فعالیت کنند، نظر و سخن واحدی داشته باشند و مطمئنا اختلاف نظر نه تنها پایه‌های مکتب را سست و لرزان نمی‌کند، بلکه پویایی آن را تضمین می‌کند.

 

رئیس دانشگاه تهران در پایان با یادآوری اینکه امام خمینی (ره) طرفدار فضای شادابی سیاسی و تضارب افکار بوده و خمودگی و رکود را شایسته این مکتب نمی‌دانستند، گفت: مقام معظم رهبری نیز مبانی فکری حضرت امام (ره) را در دوره زعامت مسلمین توسعه دادند و تبیین کردند، لذا مکتب در طول این سال‌ها به اوج بلوغ خود رسیده و تلاش‌های مخرب دشمنان داخلی و خارجی نمی‌تواند خدشه‌ای به آن وارد کند. این مکتب با مجاهدت‌های فراوان امام و شهدا و رهبری به دست ما رسیده و ما به هیچ وجه از آن دست نخواهیم کشید و خودمان را آماده کرده‌ایم در راه آرمان‌های مقدسی که میراث ارزشمند مکتب امام عزیزمان است، حتی جانمان را هم فدا کنیم.