دنباله دار «هالی» تهدیدی برای تلسکوپ «جیمز وب»

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، دانشمندان در حال حاضر روی راه‌حل‌هایی برای کاهش زباله‌های فضایی کار می‌کنند تا از تکرار آن چه در ماه مه ۲۰۲۲ رخ داد، جلوگیری کنند.

طی این رخداد، تلسکوپ فضایی ۱۰ میلیارد دلاری جیمز وب " (JWST) ،  توسط یک ریزشهاب‌سنگ آسیب دید اما جای نگرانی نیست، زیرا دنباله‌دار هالی به تلسکوپ جیمز وب برخورد نخواهد کرد.

اگرچه ابعاد دنباله‌دار هالی، ۱۵ کیلومتر در عرض هشت کیلومتر است، اما هر ۷۵ سال یا بیشتر به دور خورشید می‌چرخد،  بنابراین، انتظار نمی‌رود که دنباله‌دار هالی تا سال ۲۰۶۱ به منظومه شمسی بازگردد و از نزدیکی زمین عبور کند.

جیمز وب احتمالا تا آن زمان از بین خواهد رفت؛ اگرچه امید است که این رصدخانه فضایی برتر تا اوایل دهه ۲۰۴۰ کار کند.

دنباله‌دار‌ها از گرد و غبار، سنگ و یخ ساخته شده‌اند؛ بنابراین وقتی به خورشید نزدیک می‌شوند، ذوب می‌شوند و موادی از آن‌ها بیرون می‌ریزد. دنباله‌دار‌ها در مسیر ورود و خروج از منظومه شمسی، چه قبل و چه بعد از چرخش به دور خورشید، بقایایی به اندازه دانه‌های شن بر جای می‌گذارند.

مهندسان جیمز وب پیش‌بینی می‌کنند که تقریبا یک برخورد با شهاب‌سنگ در هر ماه رخ دهد، اما از آنجا که تلسکوپ در امتداد جریان شهاب‌سنگ حرکت می‌کند، این میزان می‌تواند بسیار افزایش یابد.

به گفته ناسا، مهندسان جیمز وب اکنون در حال محاسبه امکان بارش شهابی هستند. این می‌تواند به معنای اجرای یک مانور برای جیمز وب باشد تا از ذرات در حال وارد شدن فاصله بگیرد و بدین ترتیب، از برخورد آن‌ها به آینه‌های تلسکوپ جلوگیری شود. این امر به معنای به حداقل رساندن زمان صرف‌شده برای بررسی جهت حرکت مداری است.

این پیش‌بینی ممکن است در مه ۲۰۲۳ و در مه ۲۰۲۴، زمانی که جیمز وب در امتداد جریان دنباله‌دار هالی سفر می‌کند، به یک موضوع واقعی تبدیل شود.

جریان دنباله‌دار هالی، علت اصلی دو بارش شهابی معروف در زمین است؛ بارش شهابی "اتا دلوی" (Eta Aquarids) در ماه مه و "بارش شهابی جباری" (Orionids) در ماه اکتبر. هر دو بارش، حدود ۲۰ ستاره دنباله‌دار را در هر ساعت تولید می‌کنند. این ستاره‌ها، ذرات ریز غبار هستند که به جو زمین برخورد می‌کنند و سپس انرژی را به صورت نور تخلیه می‌کنند.

آینه ۶.۵ متری اصلی جیمز وب شامل ۱۸ بخش شش ضلعی بریلیوم-طلا است و کاملا در معرض فضای عمیق قرار دارد. یکی از بخش‌های آینه به نام "C ۳"، بین ۲۳ تا ۲۵ می ۲۰۲۲ مورد اصابت ریزشهاب‌سنگ‌ها قرار گرفت. این اتفاق، آسیب دائمی ایجاد کرد که قابل اصلاح نیست؛ اگرچه امید می‌رود که بر کیفیت تصویر جیمز وب تأثیری نگذارد. آینه اصلی آن نیز مورد اصابت چهار ریزشهاب‌سنگ کوچک‌تر قرار گرفت؛ اگرچه همه آن‌ها در محدوده قابل پیش‌بینی قرار داشتند.

برخورد با ریزشهاب‌سنگ‌ها، جنبه اجتناب‌ناپذیری از عملیات در فضا به شمار می‌روند، اما مهندسان جیمز وب اکنون در حال ارزیابی مجدد میزان برخورد با آینه اصلی هستند و این که چه کاری می‌توان در مورد آن انجام داد.

جیمز وب به دور "نقطه لاگرانژ ۲" (L۲) می‌چرخد که حدود ۱.۶ میلیون کیلومتر با زمین فاصله دارد.

دنباله‌دار هالی آخرین بار در سال ۱۹۸۶ در منظومه شمسی دیده شد و سال آینده پیش از چرخش به سمت خورشید، در دورترین فاصله خود از زمین قرار می‌گیرد. این دنباله‌دار در حال حاضر حدود ۳۵ برابر فاصله خورشید و زمین، از منظومه شمسی فاصله دارد که تقریبا معادل فاصله زمین تا سیاره پلوتون است. دنباله‌دار هالی در حال حاضر در صورت فلکی "مار باریک" (Hydra) قرار دارد و به ستاره درخشان "شعرای شامی" (Procyon) در صورت فلکی "سگ کوچک" (Canis Minor) نزدیک است.

هالی، تنها دنباله‌دار شناخته‌شده با چشم غیر مسلح است که می‌تواند دو بار در طول عمر انسان ظاهر شود. این دنباله‌دار از ۲۴۰ قبل از میلاد، هر ۷۵ سال یک بار مشاهده می‌شود؛ اگرچه تنها در سال ۱۷۰۵، "ادموند هالی" (Edmund Halley)، ستاره‌شناس انگلیسی متوجه شد که این جرم درخشان به آسمان شب بازمی‌گردد. ادموند هالی، ۱۶ سال پیش از ظهور دنباله‌دار در سال ۱۷۵۸ که دقیقا آن را پیش‌بینی کرده بود، درگذشت.