موفقیت تلسکوپ فضایی جیمز وب در رصد نخستین ابر نواختر

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، تلسکوپ فضایی جیمز وب با شناسایی غیرمنتظره اولین ابرنواختر خود که انفجار یک ستاره در حال مرگ است، دانشمندان را شگفت زده کرد.  

 

تنها چندین روز پس از آغاز عملیات علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب، دوربین دوربین فروسرخ نزدیک(NIRCam) تلسکوپ فضایی جیمز وب، یک جسم درخشان غیرمنتظره را در کهکشانی به نام "SDSS.J۱۴۱۹۳۰.۱۱+۵۲۵۱۵۹۳" در فاصله حدودی سه تا چهار میلیارد سال نوری از زمین رصد کرد. این جسم درخشان در طول یک دوره پنج روزه کم نور شد و این نشان دهنده آن است که این جرم آسمانی می‌تواند یک ابرنواختر باشد که با خوش‌ اقبالی مدت کوتاهی پس از انفجار توسط تلسکوپ رصد شده است. اخترشناسان این مشاهدات جدید را با داده‌های آرشیو شده از تلسکوپ فضایی هابل مقایسه کردند تا تایید کنند که این نور جدید است.

 

این کشف از آن جهت شگفت‌آور است که تلسکوپ فضایی جیمز وب برای جستجوی ابرنواخترها ساخته نشده است. رصد ابر نواخترها وظیفه‌ای است که معمولاً توسط تلسکوپ‌های پیمایشی در مقیاس بزرگ انجام می‌شود. این تلسکوپ‌ها بخش‌های وسیعی از آسمان را در فواصل زمانی کوتاه اسکن می‌کنند. از سوی دیگر، وب با جزئیات بسیار زیاد به مناطق بسیار کوچکی از جهان نگاه می‌کند. به عنوان مثال، تصویری که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، اواسط ماه ژوئیه(تیر-مرداد) منتشر کرد، منطقه‌ای به بزرگی یک دانه شن در دل کیهان را شامل می‌شد.

 

از آنجایی که این کشف در هفته اول فعالیت علمی وب انجام شد، ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که عمق تصاویر وب ممکن است بتواند کوچک بودن نواحی رصدی را جبران کند. هر تصویر میدان عمیق شامل صدها کهکشان است که این به معنای وجود صدها فرصت برای شناسایی یک ابرنواختر است.

 

این تشخیص زودهنگام نشان می‌دهد که تلسکوپ وب ممکن است بتواند به طور منظم ابرنواخترها را رصد کند. این موضوع هیجان‌انگیز خواهد بود، به ویژه به این دلیل که انتظار می‌رود وب نخستین کهکشان‌هایی که طی صدها میلیون سال اولیه پس از مه‌بانگ در جهان شکل گرفته‌اند را رصد کند.

 

این منظره باستانی را همراه با تشخیص غیرمنتظره یک ابرنواختر در نظر بگیرید، وب ممکن است بتواند انفجار یکی از اولین ستارگانی که پس از یک دوره تاریکی، جهان را روشن کرده است را ثبت کند. ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که این ستارگان دارای ترکیب شیمیایی بسیار ساده‌تری نسبت به ستارگانی هستند که در دوره‌های بعدی متولد شدند.

 

مایک انجسر(Mike Engesser)، ستاره‌شناس موسسه علمی تلسکوپ‌های فضایی که وب را اداره می‌کند، می‌گوید: ما فکر می‌کنیم که ستارگان چند میلیون سال اول برخلاف ستارگان امروزی تقریباً به طور کامل از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده بودند. آنها می‌توانستند عظیم باشند یعنی ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر جرم خورشید ما و سبک زندگی آن‌ها سریع زندگی کن، جوان بمیر بوده است. دیدن این نوع انفجارها کاری است که ما هنوز انجام نداده‌ایم.

 

ابرنواختر کشف‌شده نشان‌دهنده مرگ ستاره‌ای بسیار جوان‌تر است، ستاره‌ای که تنها سه تا چهار میلیارد سال سن دارد، اما شروعی امیدوارکننده‌ برای تلسکوپی است که برای انجام کاری متفاوت ساخته شده بود.

 

 به نقل از اسپیس، تشخیص ابرنواخترها دشوار است زیرا خود انفجار تنها کسری از ثانیه طول می‌کشد و گرد و غبار و گازی که در نتیجه مرگ‌ این ستاره‌ها ایجاد می‌شود تنها چند روز باقی می‌ماند. بنابراین یک تلسکوپ برای رصد آن باید در زمان مناسب به مکان مناسب نگاه کند.

 

ساخت و توسعه تلسکوپ فضایی وب از سال ۱۹۹۶ آغاز شد و در ابتدا قرار بود در سال ۲۰۰۷ به فضا پرتاب شود، اما کمبود بودجه، نیاز به بررسی و آزمایش بیشتر و تغییر در طراحی همگی باعث به تعویق افتادن ماموریت آن تا سال گذشته شد در نهایت این تلسکوپ قدرتمند در تاریخ چهارم دی ماه سال ۱۴۰۰ به فضا پرتاب شد و پس از گذشت یک ماه به مقصد خود در نقطه لاگرانژ ۲ در مدار خورشید و در فاصله ۱.۵ میلیون کیلومتری از زمین مستقر شد. این تلسکوپ چندین ماه را صرف آماده‌سازی ابزار خود کرد و در نهایت اولین تصاویر رسمی و تمام رنگی، طی دو روز در تاریخ ۲۱ و ۲۲ تیر منتشر شد.