اصول اخلاق پزشکی عامل ارتقای کیفیت درمان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ دکتر شهریار موسوی‌نژاد، چهار اصل احترام به خودمختاری بیمار، سودرسانی، عدالت و ضرر نرساندن را عوامل مهم سروسامان دادن به کیفیت پژوهش‌های پزشکی و ارائه خدمات درمانی به بیماران عنوان کرد و افزود: اصول اخلاق پزشکی آکادمیک بر مبنای این چهار اصل استوار است که البته با اخلاق پزشکی عرفی و سنتی که بسیاری از همکاران به آن شناخته می‌شوند، تفاوت‌هایی دارد.

وی با بیان این که اخلاق پزشکی به صورت آکادمیک در چند دهه اخیر باعث تحولی شگرف در زمینه ارتقاء کیفیت ارائه خدمت به گیرندگان آن شده است، ادامه داد: اصول اخلاق پزشکی آکادمیک که برمبنای چهار اصل اساسی احترام به خود مختاری بیمار؛ سود رسانی؛ ضرر نرسانی و عدالت استوار بوده؛ عامل مهمی در سروسامان دادن وارتقاء کیفیت پژوهش‌های پزشکی و ارائه خدمات درمانی شده است.

نایب رئیس کمیسیون تخصصی اخلاق پزشکی گفت: البته اخلاق پزشکی آکادمیک با اخلاق پزشکی عرفی و سنتی که بسیاری از همکاران هم به آن متخلص هستند و به عنوان «خوش اخلاقی پزشکی» می‌توان از آن یاد کرد؛ تفاوت‌هایی دارد و در برگیرنده همه جوانب پزشکی از درمان تا سیاست گذاری‌های کلان بهداشتی و درمانی است.

موسوی‌نژاد افزود: با آموزش صحیح و فراگیر این اصول برای اعضاء جامعه پزشکی که از ابتدای ورود به دانشکده‌ها و به صورت طولی و عرضی (یعنی هم به صورت مداوم در طول زمان وهم پیشرفته با توجه به حساسیت موضوعات و جایگاه فراگیران) انجام می‌شود، وضعیت اخلاق پزشکی و تعهد به اصول حرفه‌ای یا Professionalism روز به روز در جهان بهتر شده و ارائه خدمت و احترام به بیمار براساس بهترین مصالح او به صورت بارزتری اجرا می‌شود.

وی ادامه داد: آن چه در زمینه پایبندی به اصول اخلاق پزشکی بسیار مهم است؛ حساسیت اخلاقی جامعه پزشکی نسبت به موضوعات اخلاقی و حتی در درجه اهمیتِ بالاتر حساسیت جامعه درباره امور اخلاقی است، به شکلی که در کشور‌های پیشرفته علاوه بر مداخلات درمانی و دارویی حتی برای مداخلاتی ساده مانند تغییرات روش زندگی نیز بر اساس اصول اخلاق پزشکی و مشارکت دادن بیمار در تصمیم سازی اقدام می‌شود.

نایب رئیس کمیسیون تخصصی اخلاق پزشکی گفت: در جوامع پیشرفته که این حساسیت هم در کل جامعه و هم در گروه پزشکی زیاد است رعایت اصول اخلاق پزشکی و تعهدات اخلاقی بیشتر از جوامعی است که حساسیت اخلاقی در آن‌ها کمتر است.

موسوی‌نژاد با اشاره به این که ۲ اصل مهم اخلاق پزشکی یعنی سود رسانی و ضرر نرساندن در ارتباط مستقیم با خطا‌های پزشکی و قصورات است، افزود: همه اعضاء جامعه پزشکی اقداماتشان برای بهبود وضع بیمار باید براساس ارزش‌ها و شرایط او یا همان بهترین مصلحت بیمار باشد و از هر گونه خطا به علت ضرر و آسیبی که برای بیمار به وجود می‌آورد باید جلوگیری یا در صورت ایجاد، به بیمار و مقامات ذیصلاح گزارش شود.

وی ادامه داد: آن چه اکنون براساس پژوهش‌های متعدد در مورد خطا‌های پزشکی به اثبات رسیده این است که بیشتر خطا‌های پزشکی ناشی از نقص سیستم است تا فرد؛ بنابر این داشتن یک سیستم پزشکی اخلاق مدار یا در اصل یک سازمان اخلاقی می‌تواند به کاهش خطا‌ها کمک کند.

نایب رئیس کمیسیون تخصصی اخلاق پزشکی گفت: در کشور‌های اخلاق مدار نظارت اخلاقی بر سیستم‌های بهداشتی و درمانی و کمک به آشکار سازی اخلاقی خطا‌ها چه به وسیله خود فرد یا به واسطه همکاران باعث کاهش این خطا‌ها شده است.

موسوی‌نژاد با اظهار تأسف از این که هنوز در کشور ما اخلاق پزشکی به عنوان یک موضوع تزئینی و فرعی شناخته می‌شود و ساز و کار‌های لازم مانند کمیته‌های اخلاق بالینی بیمارستانی یا سازمانی به شکل واقعی خود نهادینه نشده است؛ افزود: حتی در وزارتخانه متبوع نیز اهمیت رشته اخلاق پزشکی به خوبی درک نشده است و به طور حتم اگر آموزش اصولی و مبتنی بر نیاز جامعه پزشکی ارائه داده شود و حساسیت اخلاقی همکاران نیز بالاتر رود، رعایت اصول تعهدات حرفه‌ای بیشتر شده و مواردی مثل طبابت دفاعی، ارجاعات نامتعارف، دریافت هزینه‌های غیرمعمول، کم اهمیتی به خواسته بیمار و…؛ که رعایت همگی آن‌ها باعث کاهش خطا‌های پزشکی می‌شوند، کمتر خواهد شد.

وی تأکید کرد: رعایت اخلاق چه در سطح جامعه پزشکی و چه در سطح کلان جامعه و بالابردن این حساسیت به عوامل بیرونی مانند اقتصاد، امنیت، تأمین اجتماعی و امید به زندگی ارتباط مستقیم دارد و در صورتی می‌توان از جامعه پزشکی درخواست داشت به نحو تمام و کمال به اصول حرفه‌ای و اخلاقی خود پایبند باشد که شرایط رعایت آن هم وجود داشته باشد.

نایب رئیس کمیسیون تخصصی اخلاق پزشکی ضمن بیان این مطلب که به طور کلی در کشورما بررسی تعداد پرونده‌های انتظامی و شکایات انجام شده علیه همکاران در دادسرای انتظامی نظام پزشکی‌ها و دادسرا‌های عمومی (که درصد بسیار ناچیزی نسبت به تعداد خدمات ارائه شده به مردم است) نشان می‌دهد که رضایت مردم از ارائه دهندگان خدمات بسیار بالا است؛ گفت: برغم همه مشکلات و بی مهری‌ها به جامعه پزشکی در ایران، همکاران با حداکثر توان خود و رعایت اصول حرفه‌ای و اخلاقی به ارائه خدمت مشغول هستند.