رونمایی از اثر آیینی «منسوج ابریشمی محرَّماتی کتیبه دار» در موزه آستان قدس رضوی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، رونمایی از این منسوج کهن، همزمان با عاشورای حسینی و در یکصد وسی وپنجمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، صورت گرفت. 

 چهره ماندگار میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور در این مراسم با اشاره به عمر ۱۰ هزار ساله پارچه‌بافی در جهان، قدیمی‌ترین منسوج ایران را دارای قدمتی ۲ هزار و ۷۰۰ ساله عنوان کرد.

زهرا محسنی با بیان اینکه صنعت پارچه بافی در تمام حکومت‌های باستانی ایران وجود داشته است، به شکوفایی هنر ابریشم‌بافی در ایران اشاره کرد و افزود: این هنر در دوره ساسانیان آغاز شد و با توسعه این صنعت در کشور، در دوره صفویه ایران تبدیل به بزرگترین صادر کننده ابریشم در دنیا شد. 

وی، این منسوج ابریشمی با بیش از ۲۵۰ سال قدمت که مزین به کتیبه «یاحسین مظلوم» است، را از جمله نفایس کم نظیر برشمرد و با اشاره به بافت نام ائمه معصوم (ع) از امام علی (ع) تا نام ششمین امام شیعیان، افزود: احتمالا برای این پرده قطعه دومی نیز وجود داشته که در حال حاضر در دسترس نیست که طی آن در کتیبه حاشیه آن نام ائمه معصوم از امام صادق (ع) تا امام زمان (عج) بافته شده است. 

اثری نفیس بیانگر صنعت ابریشم بافی دوره قاجار

در ادامه این مراسم با حضور سیدجواد موسوی مدیر کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی و سیدهاشم حسینی مدیر مجموعه آرامگاه فردوسی، از منسوج ابریشمی محرَّماتی کتیبه‎دار رونمایی شد.

این پارچه کتیبه‌دار متعلق به دوره قاجار که بر عَلَم عزاداری پیچیده می‏شده، شَّده پوشی- نوعی از منسوجات آیینی مورد استفاده در آیین‌های مذهبی- در ابعاد عرض ۶۸ و طول ۲۳۵ سانتیمتر است. 

 بافته نفیس کتیبه‌دار، دارای طرح مُحَرّماتی با ۲۶ نوار افقی در وسط و دو حاشیه عمودی در دو طرف است که تار آن از ابریشم سفید و پود‌های آن از ابریشم الوان بارنگ‌های طبیعی و گیاهی است. 

متن اثر دارای نوشته‌هایی در نوار‌های افقی به خط ثلث شامل یک بیت شعر در بیان وقف اثر و ماده تاریخ وقف در نوار بالایی است.

همچنین «بسم الله الرحمن الرحیم» در دو نوار افقی بالا و پایین اثر جمعاً در ۲۰ قاب قلمدانی و آغاز صلوات کبیره «اللهم صل علی محمد المصطفی» در ۴ نوار افقی، آیه شریفه «نصر من الله و فتح القریب و بشر المومنین» در ۸ نوار افقی، «یا حسین مظلوم» در ۷ نوار افقی و حدیث «مَن زارَهُ لی وَجِّب لَهُ الجَنّه» در ۲ نوار افقی در ابتدا و انتهای پارچه تکرار شده است.

وجود کتیبه‏های حاشیه عمودی به خط ثلث شامل حدیث: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صُلِّیَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: سَتُدْفَنُ بَضْعَةُ مِنِّی بِأَرْضِ خُرَاسَانَ» که در طرفین چپ و راست ۴ مرتبه تکرار شده و ادامه صلوات کبیره از دیگر آثار این شَدِّه است که در هر یک از طرفین چپ و راست ۸ مرتبه تکرار شده است. 

تاریخ نوشته شده در کتیبه‌های این اثر تاریخی نشان می‏دهد آغاز بافت این اثر در سال ۱۲۰۱ هجری قمری هم زمان با وقف آن بوده که تا سال ۱۲۰۲ هجری به طول انجامیده است و نام بافنده اثر در عبارت «عمل العبد محمدحسین ۱۲۰۲» در حاشیه دو نوار افقی و حدیث امام رضا (ع) هم ۸ بار بافته شده است.