انفجار‌ ستارگان ابرغول منشاء ۲۵ درصد از غبار ستاره‌ای

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ پژوهشی که به‌تازگی در مجله نجوم طبیعت (Nature Astronomy) چاپ شده است، نشان می‌دهد میزان غبار ستاره‌ای که توسط ستاره‌های ابرغول ایجاد و توسط انفجار‌های عظیم کیهانی به نام ابرنواختر‌ها در منظومه شمسی پخش می‌شود، بیشتر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد.
کاوشگر یونی نانوسیمز (NanoSIMS) تجزیه‌وتحلیل تجدیدنظرشده غبار ستاره‌ای را امکان‌پذیرکرده است. این کاوشگر یونی قادر است توزیع ایزوتوپ‌های ایجادشده توسط ستارگان ابرغول را اندازه‌گیری کند. ایزوتوپ اتم‌های یک عنصر مشخص است که تعداد پروتون یکسان، اما تعداد نوترون متفاوت دارد.
این یافته‌ها احتمالاً تأثیر مهمی بر درک ما از شکل‌گیری منظومه شمسی خواهد داشت.
دلیل این امر این است که این گردوغبار ستاره‌ای بخشی از محیط بین‌ستاره‌ای بوده است که در نهایت به واحد‌های اصلی تبدیل شد که خورشید و سیارات آن از آن متولد شدند.
بنابر اظهار یکی از پژوهشگران گروه (دپارتمان) شیمی ذرات مؤسسه ماکس پلانک، دانستن اینکه بخش بسیار بزرگ‌تری از غبار ستاره‌ای، ناشی از انفجار‌های ابرنواختری است، پارامتر‌های مهم جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد تا مدل‌های کامپیوتری تکامل غبار در محیط بین‌ستاره‌ای (ماده‌ای که بین منظومه‌های ستاره‌ای وجود دارد) را تولید کنند.
این امر به‌ویژه هنگام توصیف بقای غبار ابرنواختری تازه تولیدشده و غبار قدیمی بین‌ستاره‌ای به هنگام عبور امواج شوک ابرنواختری صادق است.
پژوهشگران به تازگی دریافته‌اند انفجار‌های عظیم کیهانی، گردوغبار ستاره‌ای فراوانی را در منظومه شمسی برجا گذاشته است و بذر بیش از ۲۵ درصد از غبار ستاره‌ای در منظومه سیاره‌ای ما ممکن است در زمان انفجار ستارگان ابرغول پاشیده شده باشد.
ستارگان در طول عمر خود مانند کوره‌های هم‌جوشی هسته‌ای عظیم عمل می‌کنند که عناصر سبک‌تر را می‌گیرند و آن‌ها را با هم ترکیب می‌کنند و مقدار زیادی انرژی و به‌تدریج عناصر سنگین‌تر مانند کربن و اورانیوم تولید می‌کنند.
در پایان عمر ستارگان، وقتی مواد خام برای هم‌جوشی پایان می‌یابند، فروپاشی هسته آن‌ها آغاز می‌شود. این پدیده در پرجرم‌ترین ستارگان، باعث انفجار‌های عظیم ابرنواختری می‌شود که عناصری را منفجر می‌کنند که این ستارگان در فضا تولید کرده‌اند.
این عناصر در نهایت با بخش زیادی از عناصر غیرفرار متراکم شده که تبدیل به غبار ستاره‌ای می‌شوند، به محیط بین‌ستاره‌ای می‌رسند. در حالی که برخی از این مواد از بین می‌روند، آنچه باقی می‌ماند در نهایت در نسل بعدی ستارگان و همچنین منظومه‌های سیاره‌ای که در اطراف آن‌ها شکل می‌گیرند، جا می‌گیرد.
این فرایند بیش از ۴/۶ میلیارد سال قبل از تشکیل خورشید و سیارات آن در حال رخ‌دادن در منطقه فضایی ما بود. از آنجا که این تاریخ به پیش از شکل‌گیری منظومه شمسی مربوط است، دانشمندان به این ماده «دانه‌های پیش‌خورشیدی» می‌گویند.
عناصر سنتز شده در ستارگان ابرغول دارای الگو‌های ایزوتوپی غیرعادی هستند که در منظومه شمسی رایج نیستند. از آنجا که دنباله‌دار‌ها و شهاب‌سنگ‌ها بیشتر زمان خود را دور از خورشید می‌گذرانند، موادی که آن‌ها را تشکیل می‌دهند، از دستبرد تشعشعات خورشیدی نسبتاً دور می‌مانند و نمایانگر خوبی از ماده‌ای هستند که منظومه شمسی را شکل داده است.
این بدان معنا است که دانشمندان می‌توانند وجود دانه‌های پیش‌خورشیدی را از ابرنواختر‌ها در شهاب‌سنگ‌ها و دنباله‌دار‌هایی تشخیص دهند که از مواد باقی‌مانده پس از ایجاد سیاره‌ها و ستاره‌های سیارات منظومه شمسی تشکیل شده‌اند.
پژوهشگران معتقدند چنین تحقیقاتی در آینده، فرایند‌هایی را که باعث می‌شود گردوغبار ستاره‌ای پرتاب‌شده توسط ابرنواختر با محیط بین‌ستاره‌ای مخلوط شود، بررسی خواهد کرد تا مدل‌های تکاملی قوی‌تری برای منظومه‌های سیاره‌ای مانند منظومه شمسی تهیه شود.