بی وزنی فضانوردان در فضا و تغییرات بنیادی در بدن

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ سازمان فضایی آمریکا (ناسا) و چین در دهه آینده و در سال ۲۰۳۳ قصد دارند فضانوردان را به سیاره مریخ اعزام کنند. این کار چالش‌های مختلفی به همراه دارد از مشکلات فنی و لجستیکی تا تضمین اینکه فضانوردان آب و غذای کافی برای سفر چند ماهه رفت و برگشت به مریخ در اختیار داشته باشند.
اما در کنار این‌ها مساله سلامت و ایمنی فضانوردان نیز مطرح است؛ چرا که آن‌ها در سفر خود به مدت چند ماه در فضا در معرض تشعشات کیهانی و گرانش ضعیف یا بی‌وزنی (microgravity) خواهند بود. حتی این نگرانی وجود دارد که فضانوردان بعد از ماه‌ها قرار داشتن در معرض بی‌وزنی برای انطباق با جاذبه سیاره مریخ مشکل پیدا کنند.
برای تعیین اینکه آیا این نگرانی‌ها موجه است یا خیر، یک گروه از کارشناسان پزشکی فضا از دانشگاه ملی استرالیا یک مدل ریاضی برای پیش بینی این مساله ابداع کردند که آیا فضانوردان می‌توانند با ایمنی به مریخ سفر کنند و زمانی که به سیاره سرخ رسیدند وظایف خود را انجام دهند.
در کنار تمام آماده‌سازی‌های دیگر پیش از پا گذاشتن فضانوردان بر مریخ، این مدل ریاضی نیز می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. این مدل همچنین می‌تواند برای ارزیابی تاثیر ماموریت‌های کوتاه مدت و بلند مدت فراتر از مدار پایینی زمین (LEO) و منظومه زمین – ماه در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
مقاله‌ای که مدل ریاضیاتی و نتیجه‌گیری‌های این پژوهشگران را توصیف می‌کند به تازگی در نشریه «میکروگراویتی» (Microgravity) منتشر شده است. این تیم تحقیقاتی به سرپرستی دکتر «لکس فان لون» از دانشکده پزشکی و سلامتی دانشگاه ملی استرالیا خاطرنشان می‌کنند که آسیب‌ها و خطرات بالقوه زیادی برای ماموریت‌ها به مقصد مریخ وجود دارد، اما می‌توان گفت که بزرگترین تهدید، زمانی است که فضانوردان در بی‌وزنی سپری خواهند کرد. این مساله در کنار تشعشات زیانبار خورشید و منابع کیهانی، موجب تغییرات بنیادی در بدن فضانوردان خواهد شد.
بر اساس تحقیقات انجام شده در ایستگاه فضایی بین‌المللی مشخص شده است که بی‌وزنی موجب از دست رفتن عضلات و کاهش تراکم استخوان می‌شود و بر کارکرد اندام‌های بدن و بینایی و سیستم قلب و ریه تاثیر می‌گذارد. به همین علت فضانوردان در بازگشت از ایستگاه فضایی دچار بی‌حالی می‌شوند و باید با صندلی چرخدار منتقل شوند.
مدل طراحی شده این محققان بر اساس الگوریتم یادگیری ماشینی و داده‌های جمع‌آوری شده از ماموریت‌های فضایی قبلی استوار است. این محققان امیدوارند که در آینده از این مدل برای بررسی داده‌های سفر‌های فضایی تجاری نیز استفاده کنند. هدف آن‌ها در نهایت این است که مدلی تهیه کنند که بتواند تاثیر مسافرت‌های فضایی طولانی مدت را بر افراد شبیه‌سازی کند. امیدواری این محققان این است که بتوانند تصویر واقع‌بینانه‌ای از این مساله داشته باشند که اگر قرار باشد یک فرد به فضا مسافرت کند چه اتفاقی برای او رخ خواهد داد.
با افزایش آژانس‌های پرواز‌های فضایی مانند «سپیس ایکس» و «بلو اوریجن» مجال بیشتری برای افراد ثروتمند و نه الزاما سالم برای سفر به فضا ایجاد شده است؛ از این رو این محققان در پی این موضوع بوده‌اند که مشخص کنند چه کسانی از لحاظ بدنی مناسب سفر به مریخ هستند.
این تحقیقات از این لحاظ حائز اهمیت است که ممکن است روزی ناچار باشیم انسان‌ها را برای زندگی به ماه، مریخ و کرات دیگر منتقل کنیم.