کشف یک کهکشان رادیویی ۲۶۰ میلیون ساله

 

درخشان‌ترین کهکشان در این خوشه در نتیجه فعالیت سیاه‌چاله کلان‌جرم یا ابرسیاه‌چاله فوران کرده و حباب‌های عظیم نور رادیویی را به فضا دمیده است.

 

تیم اخترشناسان به رهبری "سوراجیت پائول" و "ساویتریبای فوله" از دانشگاه "پونا" در هند ادعا کردند: این حباب‌های تازه کشف شده معروف به لوب‌های رادیویی یا یک کهکشان رادیویی، قدیمی‌ترین در نوع خود هستند که تا به حال دیده‌ایم.

 

تیم دوم ستاره‌شناسان به رهبری "گوپال کریشنا" از دانشگاه "بمبئی" نیز یک جفت لوب جوان‌تر را کشف کردند که به یک کهکشان مادر مرتبط هستند.

 

این جرم ترکیبی، نمونه نادری از یک جفت لوب دوتایی است که نشان می‌دهد ابرسیاه‌چاله کهکشان به طور دوره‌ای فوران کرده است.

 

لوب‌های رادیویی را می‌توان در سراسر جهان یافت. کهکشان راه شیری نیز لوب‌های رادیویی دارد. آن‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که یک ابرسیاه‌چاله وارد فاز فعال خود می‌شود و شروع به مکیدن ماده از فضای اطراف می‌کند.

 

لوب‌های رادیویی می‌توانند بر محیط بین کهکشانی، یعنی گاز ضعیف بین کهکشان‌ها تأثیر بگذارند، زیرا می‌توانند میلیون‌ها سال نوری، یعنی بسیار بیشتر از کهکشان‌هایی که از آن فوران می‌کنند، گسترش یابند.

 

درک این محیط و فعالیت مکرر و دوره‌ای ابرسیاه‌چاله‌هایی که آن را ایجاد می‌کنند را می‌توان با مطالعه این ساختار‌ها بهبود بخشید.

 

در حالی که بیشتر مواد روی سیاه‌چاله می‌ریزند، مقداری از آن در امتداد خطوط میدان مغناطیسی خارجی سیاه‌چاله تا قطب‌های آن شتاب می‌گیرد، جایی که به عنوان دو فواره که با سرعت قابل توجهی نزدیک به سرعت نور حرکت می‌کنند، به فضا پرتاب می‌شود.

 

این فواره‌ها از محیط میان‌ستاره‌ای عبور می‌کنند و به لوب‌هایی تبدیل می‌شوند که با آن تعامل دارند. لوب‌ها به عنوان یک سنکروترون عمل می‌کنند و الکترون‌ها را شتاب می‌دهند و امواج رادیویی ساطع می‌کنند.

 

مسئله این است که آن‌ها به سرعت از دید و فرصت ما برای شناسایی ناپدید می‌شوند و یافتن نمونه‌های قدیمی‌تر از ۲۰۰ میلیون سال را بسیار دشوار می‌کند. محققان خاطرنشان کردند که از سوی دیگر، چنین آثار باستانی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی در مورد شرایط شکل‌گیری آن‌ها به ما بیاموزند.

 

به گفته پائول و همکارانش، محیط داغ و آرام یک خوشه کهکشانی کم‌جرم و ساکت، محیطی است که احتمالا شانس بقای آن‌ها را افزایش می‌دهد.

 

آن‌ها با استفاده از تلسکوپ رادیویی غول پیکر "میترویو" (Metrewave) در هند به دنبال چنین محیطی در خوشه‌های کهکشانی گشتند و یکی را در خوشه کهکشانی "آبل ۹۸۰" یافتند که حدود ۲ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد.

 

آن‌ها ساختار‌های رادیویی ضعیفی را در آن کشف کردند که لوب‌هایی بودند که می‌توانستند تا حدود ۲۶۰ میلیون سال سن و ۱.۲ میلیون سال نوری وسعت داشته باشند.

 

محققان می‌گویند قدم بعدی این بود که بفهمیم این لوب‌ها از کجا آمده‌اند.

 

"کریشنا" و همکارانش در مقاله دوم آن را تا درخشان‌ترین کهکشان در این خوشه ردیابی کردند که در مرکز خوشه کهکشانی "آبل ۹۸۰" قرار دارد.

 

با این حال، محققان دریافتند که همیشه آنجا نبوده است و ۲۵۰ هزار سال نوری از موقعیتی که اولین جفت لوب را در بیش از ۲۶۰ میلیون سال پیش ساطع کرده، مهاجرت کرده است.

 

این کهکشان سپس دوباره در مرکز خوشه فوران کرد و یک جفت لوب دوم تولید کرد که تیم تحقیقاتی "پونا" آن‌ها را مستند کرد.

 

اخترشناسان تا به امروز تنها چند نمونه از کهکشان‌هایی را کشف کرده‌اند که توسط دو جفت لوب رادیویی به هم متصل شده‌اند که به نام "کهکشان‌های رادیویی دوبل-دوبل" شناخته می‌شوند.

 

"کریشنا" و همکارانش این کهکشان‌ها را "کهکشان‌های رادیویی دوبل-دوبل جدا شده" نامیده‌اند، زیرا کهکشان مادر دو جفت لوب در "آبل ۹۸۰" مهاجرت کرده و لوب‌ها را از هم جدا کرده است.

 

این همچنین از کهکشان‌های رادیویی دوبل-دوبل کمیاب‌تر است. به گفته محققان، تنها دو نامزد دیگر گزارش شده است که این لوب‌ها را به قابل قبول‌ترین نمونه تاکنون تبدیل کرده است.

 

مشاهدات رادیویی حساس‌تر در آینده ممکن است نمونه‌های بهتری به دست دهد و ماهیت تکرارشونده انفجار‌های ابرسیاه‌چاله را روشن کند.

 

این دو مقاله در حال حاضر توسط مجله‌های Astronomy & Astrophysics و انتشارات انجمن نجوم استرالیا (Publications of the Astronomical Society of Australia) در دست بررسی هستند.