تلسکوپ رصدخانه آرسیبو بازسازی نخواهد شد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سال ۲۰۲۰ رصدخانه مشهور «آرسیبو» (Arecibo) که شامل یک بشقاب بزرگ و یک گنبد بود که با کابل‌های فولادی نگه داشته شده می‌شد، فرو ریخت. تلسکوپ رادیویی «آرسیبو» در سال ۱۹۶۳ تکمیل شد و داده‌هایی را جمع آوری کرد که منجر به دریافت یک جایزه نوبل شد و در پیشرفت علم نجوم نقشی اساسی ایفا کرد. در سال ۱۹۹۲ به اولین رصدخانه‌ای تبدیل شد که سیارات خارج از منظومه شمسی را مشاهده کرد. این رصدخانه در چند دهه فعالیت خود نقش زیادی در جستجوی حیات فرازمینی از جمله پخش اولین پیام زمینی به اعماق فضا داشت.
اما برخلاف همه دستاورد‌های «آرسیبو»، تعهد ایالات متحده به عنوان مالک و حافظ «آرسیبو» از سال ۲۰۰۶ دچار نقصان شد. بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) که حامی «آرسیبو» بود، در این سال بودجه «آرسیبو» را ۱۵ درصد کاهش داد. عجیب بود که «آرسیبو» برخلاف بهره‌وری و دستاورد‌های مداوم از اولین تاسیساتی بود که با کاهش بودجه مواجه شد.
بنا بر اعلام وبگاه اسپیس، بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) قبلا اعلام کرده بود که در حال آماده سازی برای تخصیص بودجه به منظور آغاز فعالیت‌های جدید است. این اقدامات شامل اختصاص بودجه و توسعه «آرایه میلیمتری بزرگ آتاکاما» در شیلی است که ساخت آن از سال ۲۰۰۳ آغاز شده است.
تصمیم برای کاهش بودجه «آرسیبو» با مقاومت جامعه علمی و فراتر از آن روبرو شد. از جمله فرماندار وقت پورتوریکو که از بنیاد ملی علوم آمریکا درخواست تجدید نظر کرد. اما در سال ۲۰۰۷ باز هم بودجه «آرسیبو» کاهش یافت و از ۱۰.۵ میلیون دلار به ۸ میلیون دلار رسید. سپس با کاهش چشمگیر بودجه در چهار سال بعد، تعطیلی این رصدخانه قریب الوقوع به نظر می‌رسید.
در این هنگام، بنیاد ملی علوم آمریکا به یک کنسرسیوم جدید ماموریت داد تا مدیریت «آرسیبو» را در سال ۲۰۱۱ به عهده بگیرد و آن را از یک مؤسسه با بودجه فدرال به مؤسسه‌ای تبدیل کند که بتواند از منابع دیگر به دنبال بودجه باشد.
خوش‌بینی در مورد این تحول و جابجایی خیلی زود جای خود را به بدبینی داد. NSF همچنان به حمایت از «آرسیبو» ادامه داد و ناسا یک سوم هزینه‌های آن را تقبل کرد. با این حال متعادل‌سازی بودجه توسط NSF و وعده سایر پروژه‌های جدید رصدی بار دیگر این رصدخانه را تهدید کرد.
در سال ۲۰۱۵، مدیر تاسیسات «آرسیبو» به دلیل درگیری‌ها بر سر بودجه استعفا داد. در سال ۲۰۱۸، دانشگاه «فلوریدای مرکزی» مدیریت «آرسیبو» را بر عهده گرفت و کمک کرد تا خسارات وارده به «آرسیبو» از طوفان ماریا جبران شود.
اما انگار از پایان راه گریزی نبود. در ۱۹ نوامبر سال ۲۰۲۰، بنیاد ملی علوم آمریکا سرانجام تعطیلی رسمی عملیات این تلسکوپ را اعلام کرد و سپس در اول دسامبر نیز سرانجام کابل‌های نگه دارنده پاره شدند و «آرسیبو» دچار فروپاشی شد.
بشقاب رادیویی عظیم رصدخانه آرسیبو یک مرکز غیرعادی بود، زیرا نقش کلیدی در سه زمینه مختلف علمی داشت: مطالعات جوی، نجوم رادیویی و رادار سیاره‌ای. تجهیزات رصدی تلسکوپ که در سال ۱۹۶۳ افتتاح شد، از یک سکوی شبکه مانند که بر روی یک بشقاب عظیم به عرض ۱۰۰۰ فوت (۳۰۵ متر) تعبیه شده بود، آویزان بود. اما در دسامبر ۲۰۲۰، کابل‌های پشتیبان آن از بین رفت و تجهیزات از درون بشقاب فرو ریخت و تلسکوپ را از بین برد.
اکنون، بنیاد ملی علوم (NSF) که مالک آن است، تشخیص داده است که علیرغم درخواست دانشمندان، رصدخانه آرسیبو هیچ تلسکوپ جدیدی برای جایگزینی با آن تلسکوپ دریافت نخواهد کرد. پروژه آموزشی جدیدی در آنجا در حال افتتاح است.
بنیاد ملی علوم در نظر دارد میراث رصدخانه را به یک مؤسسه آموزشی مهم در پورتوریکو تبدیل کند تا آنجا مرکزی برای آموزش علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی (STEM) باشد. قرار است این مرکز در سال ۲۰۲۳ افتتاح شود.
بنیاد ملی علوم در نظر دارد ۵ میلیون دلار را در یک دوره پنج ساله به این مرکز ارائه کند. این بنیاد همچنین قصد دارد هر ساله یک قرارداد نگهداری پنج ساله به ارزش حداقل ۱ میلیون دلار به رصدخانه ارائه کند.
رصدخانه «آرسیبو» فضای غرورآفرینی برای دانشمندان پورتوریکویی و جامعه محلی حول آن بود. از بسیاری جهات، این رصدخانه نماد پورتوریکو بود، چرا که محل فیلمبرداری چند فیلم مشهور هالیوودی نظیر «جیمز باند» هم بود و شهرتی جهانی داشت.