تامین مالی اکوسیستم دانش بنیان از منابع شخصی تا بازار سرمایه

روح الله ابوجعفری در گفتگو با خبرنگار حوزه بورس خبرگزاری صداوسیما گفت: توسعه نواوری و خلق محصولات جدید برای افزایش رقابت پذیری اقتصاد از ایده‌های نواورانه شروع شده و به شرکت‌های بزرگی که موتور رشد اقتصادی خواهند بود، تبدیل می‌شود.

ابوجعفری بیان کرد: مقایسه ۵۰۰ شرکت برتر جهان نشان می‌دهد، در ابتدای قرن بیست و یکم اغلب شرکت‌های بزرگ در حوزه فناوری متوسط و مبتنی بر منابع طبیعی؛ همچون نفت و گاز بوده اند، اما بیست سال بعد در سال ۲۰۲۰ شرکت‌هایی همچون آمازون و اپل در فهرست بزرگترین شرکت‌های دنیا قرار گرفته اند.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: به گفته آن‌ها در ابتدای تاسیس به خصوص در دهه ۹۰ شرکت‌های کوچکی بودند که بر اساس ایده کارآفرینانه افرادی همچون استیو جابز و جف بزوس تشکیل شدند و هم اکنون بیش از چند تریلیون دلار ارزش دارند؛ البته لازم به ذکر است شرکت‌های بزرگ قدیمی؛ همچون وال مارت کماکان در فهرست این شرکت‌ها هستند؛ در هر صورت توسعه این شرکت‌ها فقط به واسطه وجود کارآفرینان جسور و خلاق که ایده‌های نواورانه خود را شجاعانه پیگیری می‌کردند، نبوده است.

به گفته وی، فضای کسب و کار در این کشور‌ها برای رشد آن‌ها نقش حیاتی ایفا کرده است؛ یکی از مهمترین اجزای نظام کسب و کار تامین مالی فعالیت‌های اقتصادی است که در این کشور‌ها به گونه‌ای مناسب ساماندهی شده است.

این کارشناس اظهار داشت: بنگاه‌ها در فرایند رشد خود به واسطه توسعه نیروی انسانی، مسایل فنی، گسترش بازار؛ نیاز‌های مالی متفاوتی دارند.

این فعال بازار سرمایه افزود: این فرایند را می‌توان در مرحله‌های بذرپاشی (آغاز ایده نواورانه)، نوپایی (شروع فرایند نواوری)، رشد اولیه (مرحله اولیه توسعه)، رشد پایدار (تثبیت نواوری) دانست.

ابوجعفری بیان داشت: طی دوران جنینی (بذرپاشی) درجه ریسک فرایند نواوری بسیاربالاست؛ در حالی که نیازمندی این دوران به منابع به نسبت کم خواهد بود. در مرحله نوپایی هنوز ریسک بالایی وجود دارد و در نهایت نیاز‌های مالی مربوط به ایجاد نمونه اولیه و پوشش هزینه‌های ارتقا و بازاریابی خواهد بود. همچنین مرحله بعدی رشد اولیه و رشد پایدار به نسبت ریسک کمتری وجود دارد، اما این دو مرحله از این جهت که برخلاف دوره جنینی و مرحله رشد اولیه هنوز نیز دربرگیرنده نیاز‌های قابل توجه مالی است؛ ریسک‌های خاص خود را دربر دارد.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: به مرور زمان با تامین مالی ریسکی و تولید اطلاعات توسط آنها، ابهامات در طرح‌ها بنگاه‌های نوآورانه برطرف می‌شود که راه را برای انواع دیگر تامین مالی باز می‌کند و در کنار سرمایه گذاری ریسک پذیر، تجربه دنیا نشان می‌دهد که نهادسازی برای یک بازار مخصوص در این زمینه باعث می‌شود منابع دیگر از طریق عرضه عمومی سهام تامین شده و استراتژی خروج سرمایه گذاران ریسک پذیر تامین شود؛ همچنین بین سرمایه گذاری ریسک پذیر و بازار عرضه سهام یک رابطه مکمل وجود دارد، این موضوع به کارافرین کمک می‌کند تا در صورت موفقیت طرح کنترل شرکت را دوباره بدست آورد و از سوی دیگر به سرمایه گذار ریسک پذیر نیز کمک می‌کند تا سرمایه خود را در طرح‌های جدید سرمایه گذاری کند.

به گفته وی در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی‌های مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته است و ایجاد صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه و صندوق‌های سهام خصوصی در این مسیر بوده است. همچنین بازار‌هایی همچون تامین مالی جمعی نیز کمک‌های شایانی به تامین مالی اکوسیستم دانش بنیان کرده است، اما مساله جوان بودن این نهاد‌ها و تعامل با بقیه نهادهاست. در این زمینه تصویب آئین نامه ماده ۱۷ قانون جهش تولید دانش بنیان کمک شایانی در این زمینه خواهد داشت.

ابوجعفری در ادامه افزود: این ظرفیت در زمینه تامین مالی واحد‌های سرمایه گذاری این صندوق‌ها و گواهی مشارکت تامین مالی جمعی بسیار راهگشا خواهد بود و از همه مهمتر استفاده از ظرفیت صندوق‌های غیردولتی پژوهش و فناوری برای تضمین انتشار اوراق برای این بنگاه‌ها است.

ابوجعفری در پایان گفت: اکوسیستم دانش بنیان در ایران هم اکنون بیش از ۷۲۰۰ شرکت دارد و در کنار این شرکت‌ها بسیاری از شرکت‌های فناور و نوآور هستند که محصولاتی را برای اولین بار در کشور تولید و توسعه داده اند؛ در نتیجه همه این‌ها مخاطبان تامین مالی از بازار سرمایه هستند.