دارویی که به صف پیوند کبد پایان می‌دهد

به گزارش خبرگزاری صداو سیما ،  کبد می‌تواند خود را احیا کند. این عضو بدن حتی پس از آنکه دو سوم آن با جراحی حذف شد، قادر خواهد بود خود را به طور کامل احیا کند. اما آسیب‌های ناشی از داروها، سومصرف الکل یا چاقی به تدریج عملکرد کبد را مختل می‌کنند.

هم اکنون تنها درمان موثر برای بیماری‌های کبد در مراحل نهایی،  پیوند عضو است. با این وجود به دلیل کمبود عضو اهدایی ممکن است بیماران بین ۳۰ روز تا ۵ سال منتظر دریافت عضو اهدایی بمانند.

بنا بر اعلام « اینترستینگ انجینرینگ » ، در همین راستا پژوهشگران مرکز تحقیقات کبد پیتسبرگ آزمایشی درباره احیای کبد و سرطان انجام دادند. این پژوهش نشان داد دارویی نوین می‌تواند پروتئین خاصی را فعال کند که به احیا و ترمیم کبد پس از جراحت یا جراحی حذف بخشی از این عضو در موش‌ها ،  سرعت می‌بخشد.

کبد در بدن بیش از ۵۰۰ فعالیت کلیدی انجام می‌دهد و پروتئین‌هایی تولید می‌کند که قادر به انتقال چربی در بدن، تبدیل گلوکز مازاد به گلایکوژن برای ذخیره سازی و شکستن پیوند مواد سمی مانند آمونیاک است .

سلول‌های کبد یا هپاتوسیت می‌توانند با یک استراتژی خاص که طبقه بندی نامیده می‌شود، بسیاری از فعالیت‌های گفته شده را انجام دهند. این روند سبب می‌شود کبد به ۳ منطقه با وظیفه‌های مختلف تبدیل شود و سلول‌ها طوری هدایت شوند تا با روشن کردن برخی ژن‌های فعال در هر منطقه فعالیت‌های مختلفی انجام دهند. با این وجود درک دقیقی از آنچه شیوه بیان ژن‌ها را کنترل می‌کند، وجود ندارد.

طی دو دهه گذشته محققان این آزمایشگاه و مراکز دیگر ، یک گروه ۱۹ تایی از پروتئین‌ها به نام Wnt را شناسایی کردند که نقش مهمی در کنترل نقش کبد و فرایند احیای آن دارند. هرچند محققان می‌دانند پروتئین‌های Wnt به فعالسازی فرایند ترمیم در سلول‌های کبد آسیب دیده کمک می‌کنند، سلول‌هایی که کنترل واقعی طبقه بندی و احیا را برعهده دارند و همچنین مکان واقعی آن‌ها در کبد همچنان ناشناخته مانده است.

برای شناسایی این پروتئین‌ها و اینکه مشخص شود آن‌ها از کجا می‌آیند، محققان از فناوری نوینی به نام نمودار نگاری مولکولی برای شناسایی میزان قدرتمندی و مکان یابی ۱۰۰ ژن کبدی فعال استفاده کردند. آن‌ها متوجه شدند فقط ۲ مورد از ۱۹ ژن Wnt یعنی Wnt۲ و Wnt۹b در کبد هستند. همچنین آن‌ها متوجه شدند آن‌ها در سلول‌های اندوتلیال غشای رگ‌های خونی در منطقه ۳ کبد قرار دارند. این بخش از کبد نقش مهمی در فعالیت‌های متابولیک ایفا می‌کند.

همچنین کارشناسان متوجه شدند حذف این ۲ ژن Wnt سبب می‌شود تمام سلول‌های کبد فقط ژن‌هایی بیان کنند که به طور معمول محدود به منطقه یک هستند. به این ترتیب عملکرد کلی کبد به میزان قابل توجهی محدود می‌شود.

این یافته‌ها نشان می‌دهد سلول‌های کبد در فرایند‌هایی حضور دارند که ممکن است عملکرد آن‌ها را اصلاح کند و Wnt نیز عامل تنظیم این فرایند است.

پس از جراحی برداشتن کبد، حذف دو ژن Wnt از سلول‌های اندوتلیال به طور کامل فرایند تقسیم شدن سلول‌های کبد و در نتیجه احیای آن‌ها را متوقف کرد.در مرحله بعد آن‌ها داروی جدیدی را آزمایش کردند تا طبقه بندی کبد و احیای آن را بهبود بخشد. این دارو یک آنتی بادی به نام FL۶.۱۳ است که عملکرد آن با پروتئین‌های Wnt مشابه است.

طی بازه دو روزه محققان دارو را به موش‌هایی دادند که از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده بودند تا بدنشان فاقد ژن‌های wnt۲ و Wnt۹b باشد. آن‌ها متوجه شدند داروی جدید تقریبا بخش سلول‌های کبد و فرایند‌های ترمیم را احیا کند.