نخبگان، اهرم اصلی اقتصاد دانش بنیان هستند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بابک نگاهداری در گزارشی با ارائه ۷ توصیه راهبردی، بر اهمیت جذب و نگهداشت نخبگان تاکید کرد. توصیه‌های ۷ گانه وی به این شرح است:

نخبگان اهرم اصلی اقتصاد دانش بنیان و قدرت نرم کشور هستند

۱- جذب و نگهداشت نخبگان یک اولویت ملی حیاتی است و باید در دستور کار ویژه نظام حکمرانی در حوزه‌های مختلف قرار گیرد. نظام علم و فن آوری کشور به تنهایی امکان و ظرفیت حل این ابرچالش را ندارد. نخبگان اهرم اصلی اقتصاد دانش بنیان و قدرت نرم کشور هستند.

امیدآفرینی و شایسته سالاری، از سازوکار‌های موثر در جذب و نگهداشت نخبگان است

۲- نگهداشت نخبگان منوط به عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. امیدآفرینی برای رفع مشکلات کشور، ارتقا کیفیت حکمرانی، شایسته سالاری واقعی در انتخاب مدیران کشور، فراهم‌سازی بستر مشارکت اجتماعی نخبگان، بهینه‌سازی وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان برتر دانشگاه‌ها، رفع فساد و تعارض منافع، فراهم‌سازی فرصت اثرگذاری و خدمت به کشور برای نخبگان، بهبود وضعیت داخلی و ارتقای کیفیت و پویایی علمی در نظام آموزش عالی، از سازوکار‌های موثر در جذب و نگهداشت نخبگان است.

راهبری امور نخبگان در کشور نیازمند غلبه تسهیل‌گری و تنظیم‌گری بر تصدی‌گری است

۳- سیاستگذاری و راهبری امور نخبگان در کشور نیازمند افزایش ضمانت اجرایی مصوبات، تسری دادن مشوق‌های بدنه دولتی به بخش خصوصی، استقرار حمایت‌های دائمی و بسترسازی فرصت‌های اثرگذاری برای نخبگان، نخبه‌پروری به جای حامی‌پروری و غلبه تسهیل‌گری و تنظیم‌گری بر تصدی‌گری در فعالیت‌ها و خدمات بنیاد ملی نخبگان است.

کاهش شدید دستمزد و افزایش چشمگیر پیشنهادات شغلی از کشور‌های مختلف، کشش خارجی قابل توجهی برای نخبگان ایجاد کرده است

۴- در تدبیر امور نخبگان باید هم به نیرو‌های رانشی و دافعه داخلی و هم به نیرو‌های جاذبه و کششی خارج از کشور توجه کرد. در یک دهه گذشته قدرت دستمزد متخصصین کشور بیش از ۲۵۰ درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر پیشنهادات شغلی کشور‌های مختلف به نخبگان ایرانی با حقوق چند برابری افزایش چشمگیری یافته است.
مهاجرت‌های داخلی نخبگان به پایتخت و کلانشهر‌ها با کاهش علقه و عاطفه فرد نسبت به محیط زندگی، زمینه‌ساز مهاجرت خارجی آنان شده است. شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی نخبگان ایران و خارج از کشور در کنار تبلیغات روزافزون موسسات مهاجرتی، کشش خارجی قابل توجهی برای نخبگان داخلی ایجاد نموده است.

طبق برخی ارزیابی ها، خسارت سالانه ناشی از خروج سرمایه‌های فکری بیش از ۳ برابر درآمد‌های نفتی کشور است

۵- خروج بی‌بازگشت نخبگان از کشور، تبعات سنگینی چون پایین آمدن میانگین هوش و استعداد جامعه فعلی و نسل‌های آینده، کاهش سرعت پیشرفت و توسعه کشور و تضعیف امنیت ملی به همراه خواهد داشت. برخی ارزیابی‌ها خسارت سالانه ناشی از خروج سرمایه‌های فکری کشور را بیش از سه برابر درآمد‌های نفتی کشور برآورد می‌کنند.

تعریف چرخه خدمت به اعتلای کشور می‌تواند ظرفیت هم‌افزایی نخبگان داخلی و خارجی را به همراه داشته باشد

۶- ایجاد پویش ملی پیشرفت ایران و رفع حداکثری موانع برای مشارکت نخبگان داخل و خارج کشور برای تحقق این پویش ملی می‌تواند راهگشا باشد. تعریف چرخه خدمت به اعتلای کشور می‌تواند ظرفیت هم‌افزایی نخبگان داخلی و خارجی را به همراه داشته باشد. فعال‌سازی شبکه کارآمد و موثر برای ارتباط با نخبگان و متخصصان ایرانی در ۱۰ کشور با جمعیت مهاجر بالای ایران و تعریف انواع همکاری‌های علمی و فنی با متخصصان خارج از کشور راهگشا خواهد بود.

هویت بخشی به جوانان و نخبگان مانع مهاجرت آنان می‌شود

۷- حاصل هویت بخشی به جوانان و نخبگان ایجاد تعلق خاطر است. از بین رفتن حس تعلق، تسهیل‌گر مهاجرت نخبگان است. تهاجم فرهنگ فردگرای غربی از یک سو و ضعف نظام تعلیم و تربیت از سوی دیگر از نظام ذهنی و هویتی بخشی از جوانان کشور گسست‌هایی بین هویت دینی و ملی، هویت فردی و جمعی و فرهنگ رسمی و غیررسمی ایجاد کرده است.
تحول جدی در نظام تربیتی و هویت‌یابی دانش‌آموزان کشور، امری ضروری است تا با تقویت حس تعلق به مردم و جامعه و ترجیح خدمت به کشور به جای منافع فردگرایانه، شاهد ماندگاری بیشتر نخبگان در آینده باشیم.