خطر نابودی گیاهان دارویی با برداشت بی رویه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ رییس اتحادیه انجمن‌های علمی گیاهان دارویی ایران با اعلام انقراض بیش از ۲۰ درصد گونه‌های گیاهی دارویی در مناطق مختلف کشور تاکید کرد: دست اندرکاران این حوزه باید اقدامات جدی تری را برای رفع این معضل انجام دهند تا ضمن مقابله با برداشت بی رویه گیاهان دارویی بومی از انقراض آن‌ها جلوگیری شود.  

آقای محمدباقر رضایی  افزود: تاکنون گیاه شناسان ۹ هزار و ۹۰۰ گونه گیاهی در ایران را شناسایی کردند که از این تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ گونه دارویی خوراکی و صنعتی و بهداشتی است.

وی تصریح کرد: کشاورزان و بهره برداران با تعامل با کارشناسان امر می‌توانند تا با بهره برداری اصولی و علمی از بین رفتن و انقراض ده‌ها گونه گیاهی جلوگیری کرده و با فرهنگ سازی لازم در این زمینه شاهد حفظ و احیای گیاهان دارویی در عرصه‌های زراعی و رویشگاه‌های گیاهان دارویی در کشور باشیم.

رضایی به نقش فرهنگ سازی برای حفظ گونه‌های گیاهی اشاره و اضافه کرد: در بسیاری از کشور‌های دنیا حتی با مقدس نامیدن برخی از گونه‌های جانوری و گیاهی آن‌ها را حفظ می‌کنند، ولی متاسفانه برداشت بیش از حد از گیاه به خاطر سود زیاد بسیاری از گونه‌های عرصه‌ای کشور توسط افراد سودجو و غیرمتخصص افزایش خسارت به گونه‌های گیاهی را به همراه داشته است.

وی خاطرنشان کرد: امروز شاهد برداشت‌های غیراصولی از گیاهان دارویی هستیم بنحوی در برداشت کتیرا، آنغوزه و باریجه و گونه‌های دیگر گیاهی که هفت سال زمان نیاز است تا این گیاهان ۲ تا ۲۰ گرم عصاره‌ای در طول سال بدهد با برداشت و تیغ زنی زودتر و غیرحرفه‌ای علاوه بر خسارت به طبیعت کاهش کمیت و کیفیت محصولات دارویی را موجب می‌شوند و این در حالی است که در قدیم با حفظ گونه گیاهی برداشت صورت می‌گرفت.

رییس اتحادیه انجمن‌های علمی گیاهان دارویی ایران گفت: با توجه به قدمت و ظرفیت‌های منحصر بفرد ایران در زمینه گیاهان دارویی می‌توان از آن ارزآوری بسیاری خوبی با ارتقای فرآوری در این بخش داشت، ولی محصول بیش از ۴۰۰ شرکت دارویی و چهار هزار کارگاه‌های سنتی به دلیل رعایت نکردن استاندارد‌های لازم در تولید، نگهداری و فرآوری تنها مصرف داخلی داشته و حتی متاسفانه وارد کننده گیاهان دارویی از خارج هستیم.

وی در ادامه افزود: در گذشته برای آموزش تولید و نحوه بهره برداری متخصص به روستا‌ها اعزام می‌شد، ولی با مطرح شدن موضوع ترویج این موضوع کمرنگ شد بنحوی که آموزش به عنوان مهمترین رکن از عملکرد جهادی به سوی مسوولیت‌های کلاسیک تنزل یافت که امروز شاهد تبعات آن در انقراض گیاهان دارویی هستیم.

رضایی تصریح کرد: با حدود ۱۰۰ گروه زنجیره‌ای با ۷۰۰ متخصص می‌توانیم زنجیره گیاهان دارویی تشکیل شود تا با احیا، بهره برداری و زراعت صحیح در مناطق و شرایط مناسب به همراه آمایش سرزمینی و انتخاب با داشتن ظرفیت‌های موجود از جمله خاک، آب و شرایط جوی هر منطقه بررسی و اقدام شود.

رضایی با اشاره به سابقه تحقیقات بیش از ۳۰ سال در حوزه گیاهان دارویی اظهارداشت: با توجه به تخصصی که در فیتوشیمی و بررسی مواد در گیاهان دارم متاسفانه این بخش در کشور مغفول واقع شده و توجه کمتری به این موضوع به همراه فناوری فراوری در کشور موجب برگشت خوردن محصولات گیاهان دارویی به دیگر کشور‌ها شده است.

وی ادامه داد: این در حالی بود که در گذشته ایران نخستین صادرکننده گیاهان دارویی دنیا محسوب می‌شد و به کشور‌های مختلف دنیا از جمله هند، مالزی و چین صادرات می‌کرد که با توجه به عرصه‌های غنی و خوبی که داشتیم اگر برداشت‌ها با حفظ گونه‌های گیاهی اجرا می‌شد در صنعت غذا، دارو، بهداشت و بسیاری از صنایع گیاهان دارویی بهترین محصول را بکار گرفته می‌شد.

وی خام فروشی را یکی از چالش‌های حوزه گیاهان دارویی برشمرد و افزود: برای داشتن فرآوری نیازمند فن آوری روز است که متاسفانه که توجه ویژه‌ای برای تهیه گیاهان و عرقیات با روش‌های جدید و نوین نداریم و این وضعیت موجب کاهش کمیت و کیفیت محصولات می‌شود.

وی به آلودگی بودن برخی از محصولات سموم، قارچ و بیماری‌ها در برگشت خوردن محصولات صادراتی بعد از ارزشیابی بدون تخصص را شاهد بودیم که نیاز به توجه در برداشت مناسب، نگهداری و فرآوری و بسته بندی مناسب قرار دهیم تا صادرات با بسته بندی خوب و جذاب انجام بشود.

رییس اتحادیه انجمن‌های علمی گیاهان دارویی ایران به نقش رسانه‌های دنیا در معرفی یک گونه گیاهی به مردم اشاره کرد و افزود: باید در کشور تبلیغات برای فرهنگ سازی در آشنایی و حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری را با جدیت دنبال کنیم.

وی ادامه داد: از لحاظ طبیعت بسیاری از گونه‌ها به دلیل فرهنگ اشتباه در حال انقراض هستند از جمله آویش، که برداشت عمومی بدون توجه به حفظ آن انجام می‌شود.

وی بیشترین ارزآوری را گونه‌ها گیاهی باریجه، آنغوزه، گل محمدی، گیشنیز، آویشن عنوان کرد و مشکل امروز را جزیره‌ای کارکردن در حوزه گیاهان دارویی دانست و بر ضرورت تجمیع، تخصصی با بهره گیری از فن آوری روز  تاکید کرد .