باجائو‌ها؛ و اسرار توانایی طبیعی شگفت انگیز آن‌ها برای زندگی در اعماق دریا

قبیله باجائو

از پیر تا جوان، باجائویی‌ها مردمانی اهل رنگ و جشن و شادی و موسیقی اند که قرن‌ها است در سواحل مالزی، اندونزی و فیلیپین زندگی می‌کنند. بیشتر تاریخ این قبیله با خانه به دوشی و دریانوردی سپری شده است. بسیاری از باجائویی‌ها هنوز هم همین سبک زندگی را دارند و به همین دلیل هم هست که به «کولیان دریایی» معروف اند.

مردم این قبیله صد‌ها سال است که در دریا زندگی می‌کنند

مردم باجائو برای آنکه بتوانند با صید ماهی و دیگر چیز‌های دریایی از آن‌ها برای تهیه‌ غذا یا تجارت استفاده کنند، از سن بسیار کم شروع به یادگیری شنا و غواصی می‌کنند. آن‌ها ممکن است ۶ تا ۱۰ ساعت از روز را در آب سپری کنند که بیشتر این مدت را هم زیر آب هستند. مشکل این است که حالا جمعیت ماهی‌ها نسبت به ۲۰ سال قبل به میزان قابل توجهی کمتر است، به همین دلیل برای صید همان مقدار ماهی باید مدت زمان بیشتری زیر آب ماند.

ساختار بدن آن ها با ما متفاوت است

باجائویی‌ها برای آنکه بتوانند در اعماق دریا دوام آورند، دستخوش تغییراتی فیزیکی شده اند. این تغییرات نتیجه بخش بوده و آن‌ها حالا طحال بزرگ تری دارند، چیزی که برای حفظ گلبول‌های قرمز اکسیژن دار شده ضروری است و آن‌ها را قادر می‌سازد مدت زمان بیشتری زیر آب دوام آورند. دانشمندان همچنین پی برده اند که خردسالان این قبیله دید کاملی در زیر آب دارند، سازگاری مهمی که چشم‌ها را از قدرت تطبیق با آن شرایط برخوردار می‌کند.

موضوع طحال بزرگتر

از بین تمام اعضای بدن، طحال شاید جذاب‌ترین نباشد، زیرا از نظر فنی ما می‌توانیم بدون آن زندگی کنیم، ولی این اندام به حمایت از سیستم ایمنی و بازیافت گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند. یافته‌های علمی پیشین نشان ثابت می‌کند که در فوک‌ها، پستانداران دریایی که بیشتر عمر خود را در زیر آب می‌گذرانند، طحال به‌طور نامتناسبی بزرگ است. ملیسا لاردو از مرکز ژئوژنتیک دانشگاه کپنهاگ و نویسنده این مطالعه، می‌خواست ببیند آیا همین ویژگی برای انسان‌های غواص نیز صادق است یا خیر. در سفر به تایلند، او گزارش‌هایی در مورد قبایل دریایی مذکور شنید و تحت تأثیر توانایی‌های افسانه‌ای آن‌ها قرار گرفت.

او درباره سفر‌های اولیه‌اش به اندونزی می‌گوید: «می‌خواستم ابتدا جامعه را ببینم، نه اینکه فقط با تجهیزات علمی حاضر شوم و آنجا را ترک کنم. در بازدید دوم، یک دستگاه سونوگرافی قابل حمل و کیت‌های جمع آوری با خود آوردم. به خانه‌های مختلف می‌رفتیم و از طحال آن‌ها عکس می‌گرفتیم.»

او می‌افزاید: «آن‌ها اغلب تعجب می‌کردند که من از کجا درباره آن‌ها چیز‌هایی شنیده بودم.» او همچنین داده‌های مربوط به گروهی از افراد به نام سالوان را که در سرزمین اصلی اندونزی زندگی می‌کنند، گرفت. با مقایسه این دو نمونه در کپنهاگ، تیم او دریافت که اندازه متوسط طحال یک فرد باجائو ۵۰ درصد بزرگتر از همان اندام یک فرد سالوان است.

محققان همچنین به ژنی به نام PDE10A برخوردند که گمان می‌رود هورمون تیروئید خاصی را در باجائو‌ها کنترل می‌کند، اما به طرز شگفت انگیزی در سالوان‌ها دیده نمی‌شد. در موش ها، این هورمون با اندازه طحال مرتبط است و موش‌هایی که برای داشتن مقادیر کمتر این هورمون دستکاری شده اند، طحال کوچک تری دارند. لاردو این نظریه را مطرح می‌کند که با گذشت زمان، انتخاب طبیعی (سبک زندگی که طبیعت به بشر تحمیل می‌کند) به باجائو که هزار سال است در این منطقه زندگی کرده‌اند، کمک می‌کند تا مزیت ژنتیکی را توسعه دهند و به عبارت دیگر تغییر ژنتیکی سبب سازگاری بیشتر آن‌ها با شرایط می‌شود.

موضوع فشار آب

ریچارد مون از دانشکده پزشکی دانشگاه دوک می‌گوید در حالی که طحال ممکن است تا حدی توضیح دهد که چگونه باجائو به خوبی شیرجه می‌رود، اما فاکتور‌های دیگری نیز ممکن است در کار باشد. مون توضیح می‌دهد که چگونه بدن انسان به ارتفاعات بالا و اعماق شدید واکنش نشان می‌دهد. وقتی انسان در عمق آب فرو می‌رود، افزایش فشار باعث می‌شود رگ‌های خونی ریه با خون بیشتری پر شود. در موارد فشار شدید، عروق ممکن است پاره شوند و باعث مرگ شوند. علاوه بر سازگاری‌های ارثی ژنتیکی، تمرینات منظم می‌تواند به جلوگیری از این اثر کمک کند.

وی می‌گوید: «دیوار قفسه سینه می‌تواند در این شرایط سازگارتر شود. ممکن است کمی شلی ایجاد شود و دیافراگم نیز ممکن است کشیده شود. با این حال، ما واقعاً نمی‌دانیم که آیا این اتفاقات رخ می‌دهد یا خیر. طحال می‌تواند تا حدودی منقبض شود، اما ما تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین تیروئید و طحال شناسایی نکرده ایم. ممکن است اینطور باشد.»

از تکنیک‌های به خصوصی استفاده می‌کنند

ما حالا می‌دانیم که گروهی از «کولیان دریایی» در جنوب شرقی آسیا این توانایی را دارند که در حین غواصی آزاد برای صید ماهی، نفس خود را برای مدت زمان بسیار زیادی نگه دارند و دلیل آن تکامل است. مردم باجائو بدون استفاده از هیچ تجهیزات غواصی مدرنی به توانایی غواصی در عمق ده‌ها متری زیر آب دست یافته اند. آن‌ها به جای چنین تجهیزاتی، از وزنه، عینک‌های چوبی دست ساز و یک نفس هوا استفاده می‌کنند.

سینتیا بیل یک انسان‌شناس از دانشگاه کیس وسترن است که افرادی را که در ارتفاعات بسیار بالا زندگی می‌کنند، از جمله تبتی‌هایی که گفته می‌شود در «بام دنیا» زندگی می‌کنند، مورد مطالعه قرار داده است. او فکر می‌کند که مطالعه ملیسا لاردو فرصت‌های تحقیقاتی جالبی را باز می‌کند، اما قبل از اینکه متقاعد شود که یک ویژگی ژنتیکی به باجائو کمک می‌کند تا غواص‌های بهتری شوند، باور دارد که باید شواهد بیولوژیکی قابل اندازه‌گیری بیشتری در این خصوص بدست آورد.

دریا خانه‌ آن‌ها است

باجائوها احتمالاً صد‌ها سال است که در خانه‌های قایقی زندگی می‌کنند و در دریا‌های جنوب شرقی آسیا از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر می‌روند و به ندرت پا به خشکی می‌گذارند. به همین دلیل، هر چه نیاز داشته باشند از دریا می‌گیرند.