شیوه‌های نوین جایگزین شیوه‌های کلاسیک جنگی شده است/ جنگ‌های هیبریدی و تغییر اکولوژی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز زنجان؛ به نظر می‌رسد جنگ‌های کلاسیک بین کشور‌ها به تاریخ پیوسته؛ دولت‌ها نقش قدرت انحصاری جنگ را از دست داده و نقش آفرینان شبه دولتی و بعضا خصوصی جای آن‌ها را گرفته اند- از جنگ سالاران محلی، گروه‌های چریکی، نهاد‌های جذب و به کارگیری مزدور در سراسر دنیا گرفته تا شبکه‌های تروریسم بین المللی- مجموعه‌ای که جنگ برای آن‌ها به بازار کار دائمی تبدیل شده است.

ورود به عرصه استفاده از سلاح‌های نوین در جنگ‌های نوین امروزی را می‌توان از استفاده سلاح‌های شیمیایی توسط کشور‌ها دانست. ارتش انگلیس در سال ۱۸۹۴ در منطقه سباستوپول در جنگ‌های کرایمه اولین بار گاز تهوع آور گوگرد را به عنوان سلاح شیمیایی استفاده کرد که البته چندان هم موثر نبود. اسید پیکریک در سال‌های ۱۹۰۲ ـ ۱۸۹۹ به عنوان سلاح مورد استفاده قرار گرفت، ولی اوج کاربرد سلاح‌های شیمیائی در جنگ جهانی اول طی سال‌های ۱۹۱۸ ـ ۱۹۱۴ بود. در این جنگ حدود ۱۰۰ هزار نفر بر اثر استفاده از سلاح‌های شیمیایی کشته و یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مجروح شدند.

طی جنگ جهانی اول در بعدازظهر ۲۷ آوریل ۱۹۱۵ نیرو‌های آلمانی گاز سبز رنگی را به طرف نیرو‌های بلژیکی مستقر در شهر ایپر پرتاب کردند. این حمله که با گاز کلر انجام شده بود منجر به مرگ پنج هزار نفر سرباز بلژیکی و نیرو‌های متحدین شد. این نیرو‌ها در آن زمان هیچگونه ماسک و یا وسایل دفاعی علیه جنگ شیمیایی نداشتند. برای این حمله ارتش آلمان از شش هزار کپسول حاوی گاز استفاده کرده بود.

شروع جنگ‌های نوین و تمایل کشور‌ها برای رفتن به سوی این نوع از جنگ‌ها را می‌توان از جنگ ۳۳ روزه حزب الله حماس علیه رژیم صهیونیستی دانست. بعد از این جنگ بود که کشور‌ها به سمت و سوی استراتژی این نبرد و تشکیلات نیمه نظامی-عقیدتی گرایش پیدا کردند و متوجه شدند این نیرو از مدلی از جنگ‌های نوین به نام مدل ترکیبی یا مدل هیبریدی استفاده می‌کنند.

در ایران نیز اصطلاح جنگ‌های شیمیای و رادیواکتیوی از زمانی مورد توجه قرار گرفت که ارتش عراق جهت سرپوش نهادن بر شکست‌های خود و تعضیف روحیه رزمندگان ایران و همچنین جلوگیری از پیشروی نیرو‌های ایران از آن سلاح‌ها استفاده کرد. از آن پس واحد‌های مختلفی جهت مقابله با این نوع سلاح‌ها در یگان‌های رزم تشکیل شد و آموزش‌های لازم به رزمندگان داده شد.

جنگ‌های هیبریدی

جنگ‌های هیبریدی، این جنگ‌ها نه همانند جنگ‌های کلاسیک منظم و نه همانند جنگ‌های چریکی بی قاعده هستند. اینگونه نبرد‌ها مستلزم داشتن یک فرماندهی متمرکز و ساختار کنترل روند نبرد است؛ بنابراین می‌توان آن را در حد یک نهاد به شمار آورد. جنگ‌های نظامی هیبریدی از تمامی ترفند‌های آموزش داده شده در جنگ‌های کلاسیک بهره می‌برند و تاکتیک‌های نظامی و فناوری را با هم ترکیب کرده و در روش‌های جدید و غیرمنتظره به کار می‌گیرند.

در سال ۲۰۱۵ کنفرانس امنیتی داووس این نوع از جنگ را به عنوان یکی از شیوه‌های نوین جنگی پذیرفت و آن را جزء جنگ‌های ترکیبی معرفی کرد و مولفه‌های مختلفی را به آن اختصاص داد.

نقطه عطف این جنگ ها، جنگ رژیم صهیونیستی با حزب الله لبنان است، زمانی که سید حسن نصرالله اعلام کرد: «مقاومت دیگر قواعد جنگ را رعایت نخواهد کرد و ما این حق را داریم تا در هر زمان، هر مکان و به هر شیوه ای، با دشمن روبرو شویم.» عدم رعایت قواعد جنگ باعث شد الگوی جدیدی در میدان جنگ به نمایش گذاشته شود.

ابزار‌های جنگ‌های نوین چیست؟

ابزار‌های جنگ نوین نسبت به جنگ کلاسیک و سنتی نظامی متفاوت است. کشور مهاجم برای سلطه و در اختیار گرفتن آن کشور ابزار‌های متنوعی را استفاده می‌کنند. از جمله ابزار‌های این جنگ می‌توان به جنگ‌های دیپلماتیک، جنگ‌هایی در حوزه اقتصاد، حمله‌های سایبری به پایگاه‌های اطلاعاتی کشور مورد نظر، نیرو‌های نامنظم و چریکی، جنگ‌های اطلاعاتی و تبلیغاتی، حمایت از آشوب‌های داخلی و جنگ‌های نظامی پیشرفته با نیرو‌های ویژه اشاره کرد.

همه این حوزه‌ها مستلزم یک دگرگونی در بخش‌های مربوط به خود هستند. در حوزه اطلاعاتی و سایبری باید فناوری‌های این حوزه از پیشرفت‌های قابل توجهی برخوردار باشد. در زمینه جنگ‌های پیشرفته نیز توسعه و گسترش زیردریایی‌های پیشرفته مجهز به فناوری‌های هسته‌ای و هواپیما‌های بدون سرنشین و خودرو‌های تاکتیکی فوق سنگین ضروری است.

اهداف جنگ‌های نوین و هیبریدی

با توجه به مطالب مختلف در حوزه جنگ‌های نوین می‌توان به این اهداف برای این جنگ‌ها رسید:

-سردرگم و مستاصل کردن کشور هدف

-فرصت طلبی از نقاط ضعف اجتماعی، سیاسی و نظامی

-تضعیف کشور مورد نظر به قبول تغییر سیاست کلان خود

-نفوذ‌های اطلاعاتی به منظور مختل کردن جریان اطلاعاتی در کشور مورد نظر

-حمله‌های تبلیغاتی و جنگ روانی علیه نظام سیاسی کشور مورد نظر

-تضعیف قدرت نظامی کشور مورد هدف با ایجاد و گسترش گروه‌های تروریستی و چریکی برای حمله به آن کشور

از جمله نمونه‌های جنگ‌های نوین و هیبریدی کشوری علیه کشور دیگر می‌توان به جنگ‌های مختلفی اشاره کرد که آمریکا علیه ایران به راه انداخته است، مانند؛ حمله سایبری به مراکز هسته‌ای گرفته تا ایجاد گروهک‌های تروریستی در مرز‌ها و به راه انداختن جنگ‌های اقتصادی علیه ایران. مورد بعدی جنگ‌های هیبریدی علیه سوریه و عراق توسط کشور‌های غربی به رهبری آمریکا به کمک کشور‌های عربی مانند عربستان و گروه تروریستی داعش است.

نمونه بعدی رژیم صهیونیستی است که تلاش فراوانی علیه ایران، سوریه، عراق و حزب الله به راه انداخته است. روسیه نیز در اوکراین از جنگ‌های هیبریدی استفاده کرد. عملیات روانی از طریق رسانه‌های نوین و سنتی، جنگ روانی، جنگ کلاسیک، استفاده از نیرو‌های ویژه در کریمه، بخشی از پازل جنگ‌های هیبریدی روسیه بود.

انتهای پیام/

محمد حسین شهریاری