نگاه ریاض به رابطه با پکن؛ راهبردی یا تاکتیکی؟

اگر رابطه ریاض با پکن راهبردی باشد امریکا تحمل نمی‌کند

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما؛ یکی از شاخص‌های تشخیص ماهیت تاکتیکی یا راهبردی نگاه ریاض به رابطه با پکن این است که واکنش عملی امریکا به این رابطه چگونه خواهد بود. امریکا تاکنون واکنش و حساسیت منفی به این مسئله نشان نداده و همین امر جای بس تامل دارد.

امریکا در زمان ترامپ هر کشوری را که در جهان عرب به سمت چین گام برمی داشت به شدت تنبیه می‌کرد. وقتی امیر کویت در جریان سفر به پکن قرار داد ۵۰ میلیارد دلاری با چین منعقد کرد به محض برگشت سفیر امریکا در فرودگاه فرمان ترامپ را به وی ابلاغ کرد و خواستار لغو قرار داد شد.

متعاقب آن وقتی عادل عبد المهدی نخست وزیر وقت عراق در جریان سفر به چین درباره توافقنامه‌های به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار با این کشور تفاهم کرد بعد از بازگشت به تحریک سفارت امریکا با اعتراضات خیابانی روبروشد و در نهایت مجبور شد از قدرت کناره گیری کند.

برهمین اساس اگر واقعا نگاه عربستان به رابطه با چین بر اساس آن چه که در جریان سفر رئیس جمهور چین به ریاض تظاهرمی شود، راهبردی باشد با واکنش منفی و مجازات امریکا و دولت بایدن مواجه خواهد شد هرچند که امکان دارد سبک برخورد دولت دموکرات بایدن با دولت جمهوریخواه ترامپ متفاوت باشد.

از جمله مجازات‌های احتمالی که دولت بایدن می‌تواند علیه عربستان در صورت تشخیص راهبردی بودن روابط پکن- ریاض اعمال کند، به جریان انداختن پرونده پیگرد قضایی جمال قاشقچی است که تابعیت امریکایی هم دارد و نویسنده ستون نویس روزنامه واشنگتن تایمز بود که به دستور محمد بن سلمان در سفارت عربستان در استانبول سلاخی شد.

دولت بایدن به امید اینکه عربستان و بن سلمان را به همکاری با امریکا در خصوص افزایش سقف تولید نفت و دوری از روسیه در اوپک پلاس تشویق کند از پیگرد قضایی پرونده جمال قاشقچی جلوگیری کرد، اما در مقابل هیچ پاسخ مثبتی ازبن سلمان دریافت نکرد و اکنون امریکا و دولت بایدن از دو ناحیه از بن سلمان زخم خورده است: نخست در خصوص روسیه و جنگ اوکراین و دوم در خصوص حرکت عربستان به سمت چین و ندیده گرفتن ملاحظات امریکا در این زمینه.

اما مجازاتی دیگری که امکان دارد دولت بایدن در صورت تشخیص راهبردی بودن نگاه عربستان در چرخش به سمت چین اعمال کند خارج کردن بخش مربوط به نقش عربستان در حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ از حالت محرمانه است که تاکنون چند بار به آن تهدید کرده و در نهایت با گرفتن امتیاز از اجرای ان صرف نظر کرده است. اکنون در وضعیت کنونی دولت بایدن هیچ امتیازی نمی‌تواند ازعربستان دریافت کند که نزدیکی این کشور را به دشمن و رقیب استراتژیک امریکا یعنی چین جبران کند.

از همه مهمتر اینکه اگرامریکا واقعا تشخیص دهد که بن سلمان، عربستان را از حوزه منافع راهبردی امریکا خارج می‌کند برای کنارگذاشتن وی تردید نمی‌کند. ازهمان ابتدا نامزد حزب دموکرات برای ولیعهدی عربستان، محمد بن نایف بوده که توسط محمد بن سلمان از قدرت خلع و تحت بازداشت خانگی قرار گرفت.

شاخص‌های دال بر نگاه تاکتیکی ریاض به رابطه با پکن

ارزش قرار داد‌هایی که در جریان سفر رئیس جمهور چین به عربستان آن هم در سه نشست پرهیاهوی عربی امضاء شد ازحدود ۳۰ میلیارد دلار تجاوزنمی کند در حالی که در جریان سفر ترامپ به عربستان ارزش قرار داد‌های امضاء شده بین امریکا و عربستان به ۵۰۰ میلیارد دلار می‌رسید که قادر به ایجاد یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل در امریکا بود.

همچنین در جریان بیانیه مشترک پکن و ریاض که در پایان سفر شی جینگ پینگ به ریاض صادر شد از این نیت عربستان پرده برداری شد که این کشور با توجه به روابط راهبردی ایران و چین می‌خواهد با نزدیکی به چین این کشور را از ایران دور و در مسیر روابط و همکاری‌های راهبردی ایران و چین اختلال ایجاد کند. از این دید ماموریت عربستان و بن سلمان می‌تواند بازی در نقش "اسب ترووا" باشد.

این موضوع ازاین جهت قابل تامل به نظر می‌رسد که امریکا سال‌های اخیر خیلی تلاش کرد که از انعقاد قرار داد‌های جامع همکاری‌های راهبردی میان ایران با چین و روسیه جلوگیری کند، اما بعد از اینکه موافق نشد به اهرم براندازی در ایران روی اورد.

حال سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که وقتی امریکا نزدیکی ایران را به عنوان دشمن خود به چین را تحمل نمی‌کند چطورمی تواند با همکاری راهبردی عربستان با چین (اگرچنین رابطه‌ای باشد) کناربیاید!

در مجموع می‌توان گفت شاخص‌هایی که تاکتیکی بودن نگاه ریاض به رابطه با پکن را تایید می‌کند بیشتراز مواردی است بر راهبردی بودن آن تکیه دارد. ضمن اینکه چین نیز در منازعه ژئوپلتیک و ژئو استراتژیک با امریکا نمی‌تواند روی عربستان حساب کند چراکه عربستان به مدت چند دهه متحد امریکا بوده و همه ساختار‌های نظامی و امنیتی ان امریکایی است و هنوز هم چندین هزار مستشار نظامی امریکایی درعربستان به سرمی برند و بنابراین علیرغم تنش‌های جاری میان بن سلمان و امریکا شاه کلید‌های اصلی امور درعربستان همچنان دردست امریکاست و واشنگتن هر آن که بخواهد می‌تواند صحنه بازی را به هم بریزد و لذا به نظر می‌رسد چینی‌ها نیز نمی‌توانند روی راهبردی بودن رابطه با عربستان حساب باز کنند. احمد کاظم زاده