تجربه مدیریت بحران آب در کشور‌های اروپایی

 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پاون، اسپانیا از جمله کشور‌هایی است که به واسطه تغییرات آب و هوایی و کاهش نزولات جوی، خشکسالی‌های مکرری را تجربه کرده و با بحران جدی در حوزه آب رو به رو است؛ کشوری واقع در اروپای غربی و شبه جزیره ایبری که اقلیم و زیراقلیم‌های متفاوتی را در خود جای داده است.

بحران شدید آب در اسپانیا را می‌توان با بررسی وضعیت تالاب‌های این کشور به خوبی درک کرد. به طور مثال تالاب تابلاس دایمیل که در منطقه «کاستیا-لا مانچا» و در مرکز اسپانیا واقع است، نسبت به ۱۰ سال قبل دست کم ۹۰ درصد از مساحت آبی خود را از دست داده و بسیاری از گونه‌های آبزی ساکن در آن ناپدید شده‌اند.

همچنین تالاب مار منور این کشور با ۱۳۵ کیلومترمربع مساحت به واسطه روان شدن کود‌های کشاورزی از مزارع مجاور به سمت تالاب به شدت آلوده شده و گونه‌های زیستی آن در حال انقراض هستند؛ وضعیتی که بار‌ها منجر به راهپیمایی‌های اعتراضی هزاران نفر از شهروندان شده است.

بر اساس گزارش موسسه «The Borgen Project»، مناطق مختلفی از اسپانیا مانند منطقه کاستیا و لئون اکنون با بحران آب و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند و با مشکل شدید در تأمین آب شرب سالم رو به رو هستند، به طوری که در این دو منطقه روستاییان برای انجام کار‌های روزانه بهداشتی و آشپزی نیز مشکل دارند و باید برای تهیه بطری آب سالم به مرکز شهر بروند.

وزارت بهداشت اسپانیا در سال ۲۰۱۹ و در همین رابطه اعلام کرد که به واسطه خشکسالی و آلودگی دست‌کم ۶۷ هزار و ۵۰ مورد از منابع آب شرب در اسپانیا از سلامت کامل برخوردار نیست و حدود ۶۳ شهرداری در مارس ۲۰۲۱ اعلام کردند که در تأمین آب شرب پایدار برای شهروندانشان مشکل دارند.

در گزارش موسسه «The Borgen Project» و در مورد چرایی تشدید مشکلات آب به‌ویژه آب شرب در اسپانیا علاوه بر پدیده تغییرات آب و هوایی و کاهش نزولات جوی همچنین بر آلوده شدن منابع آب به واسطه کشاورزی اشاره شده و در این باره آمده است که آلاینده‌های کشاورزی بر منابع آب تأثیر گذاشته و بحران آب در اسپانیا را عمیق‌تر کرده است.

 

یکی از شرکت‌های تحقیقاتی اسپانیایی به نام «Kemira»، با اشاره به حجم بالای آب‌هایی که به واسطه کشاورزی در این کشور آلوده و غیرقابل استفاده می‌شود، استفاده مجدد از آب و در واقع بازچرخانی آب را بهترین راه مقابله با بحران آب در اسپانیا عنوان کرده و در این باره تأکید کرده است که اسپانیا با استفاده از آب تصفیه شده از تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری برای مقاصد مختلف، می‌تواند هزینه جاری کارخانه‌های نمک زدایی را کاهش دهد، چرا که به طور میانگین حدود ۶۷ درصد از آب مصرفی اسپانیا به کشاورزی اختصاص دارد و این میزان در جنوب شرقی به ۸۵ تا ۹۰ درصد نیز می‌رسد.

در مقاله‌ای که پیشتر در روزنامه گاردین منتشر شد، شروع بحران آب در اسپانیا به دهه ۱۹۷۰ میلادی و به پروژه انتقال آب ۳۰۰ کیلومتری با هدف توسعه کشاورزی در جنوب شرق اسپانیا و از سرچشمه‌های تاگوس به شهر‌های مورسیا و آلمریا ربط داده شده است؛ منطقه کم آبی که فاقد هرگونه رودخانه دائمی است و به واسطه این پروژه توسعه یافته است.

اتفاقی که گاردین معتقد است به توسعه کشاورزی فشرده و ناپایدار منجر شد و پیامد‌های زیست محیطی فاجعه باری را به همراه داشت، به طوری که هم اکنون به واسطه همین کشاورزی ناپایدار و کود‌های شیمیایی آلوده کننده، حیات موجودات زنده در تالاب آب شور مار منور به شدت تهدید شده است و بسیاری از گونه‌های آبزی این تالاب از بین رفته‌اند.

 

با این وجود آنچه که امید‌ها را برای آینده بهتر پیرامون وضعیت منابع آب در اسپانیا زنده نگاه می‌دارد، پذیرفتن وضعیت موجود توسط دولت اسپانیا و تلاش‌های متعددی است که برای حل بحران به کار گرفته است.

به طور نمونه، دولت یک برنامه پنج ساله را برای مطابقت با استاندارد‌های اروپایی در مورد کیفیت آب تا سال ۲۰۲۷ میلادی آغاز کرده است. در این برنامه استفاده از آب در اسپانیا اولویت‌بندی خواهد شد و تلاش می‌شود تا مدیریت هوشمندانه‌ای نسبت به پیامد‌های طبیعی همچون سیل و خشکسالی در دستور کار قرار بگیرد. در این برنامه جریان‌های اکولوژیکی به گونه‌ای تعریف خواهند شد که حفاظت از آب‌ها و اکوسیستم آن‌ها را تضمین کند.

علاوه بر آن برنامه‌هایی، چون بهبود سیستم‌های تصفیه، ترویج فرهنگ صرفه‌جویی، حرکت به سمت سیستم بازچرخانی آب و سازگاری با کم آبی در کنار کاهش حجم انتقالی از رودخانه تاگوس به جنوب شرقی اسپانیا امید‌ها را برای حل و فصل بحران آب اسپانیا تقویت می‌کند.