ایران و مالزی رتبه دوم مشترک از نظر تعداد پژوهشگران پر استناد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ دکتر سید احمد فاضل زاده، رئیس ISC گفت: شرکت کلاریویت آنالیتیکس هر ساله به معرفی برترین پژوهشگران پر استناد دنیا (HCR) می‌پردازد. این فهرست سالانه، پژوهشگران حوزه علوم و علوم اجتماعی که دارای تأثیر گسترده و معناداری هستند را شناسایی می‌کند. این تأثیر در انتشار مقالات پر استناد آن‌ها در طول یک دهه گذشته منعکس شده است. این پژوهشگران به نسبت جمعیت کل پژوهشگران حوزه علوم و علوم اجتماعی دنیا، یک در هزار یا به عبارتی یک دهم درصد (۰.۱درصد) برتر هستند.
دکتر فاضل زاده گفت: تعداد استناد‌های مقالات پر استناد (Highly Cited Papers) یکی از معیار‌های اصلی انتخاب برترین پژوهشگران پر استناد دنیا بوده است. این مقالات بر اساس استنادات دریافتی، جزو یک درصد برتر در یک یا چند حوزه موضوعی در پایگاه وب آو ساینس (WOS) هستند. پژوهشگران مطابق با فهرست پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) در ۲۱ حوزه موضوعی انتخاب شده اند. همچنین از سال ۲۰۱۸ به بعد، پژوهشگرانی که در چند حوزه به صورت همزمان (Cross-Field) فعالیت می‌کردند نیز تحت یک رشته جداگانه طبقه بندی شده‌اند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، تمام فعالیت‌های علمی بین المللی ۱۰ ساله اخیر پژوهشگر از جمله تعداد مقالات، تعداد استنادها، تعداد مقالات پراستناد، تعداد استناد به مقالات پر استناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل قبول و نیز مقالات باز پس گیری شده در این ارزیابی مؤثرند.
رئیس ISC گفت: بر این اساس، ۷ هزار و ۲۲۵ نفر به عنوان برترین پژوهشگر پر استناد دنیا در سال ۲۰۲۲ انتخاب شده‌اند که برخی در بیش از یک حوزه موضوعی فعالیت داشته‌اند؛ اما به صورت انفرادی تعداد پژوهشگران برگزیده ۶ هزار و ۹۳۸ نفر است. از بین ۷ هزار و ۲۲۵ نفر، تعداد ۳ هزار و ۲۴۴ نفر در چند رشته به صورت همزمان (چند رشته‌ای) و ۳ هزار و ۹۸۱ نفر در یکی از رشته‌های موضوعی به عنوان پژوهشگر پر استناد انتخاب شده‌اند.
تعداد پژوهشگران انتخاب شده از یک رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن، تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته‌ها است.
فاضل زاده گفت: تعداد برترین پژوهشگران پراستناد دنیا در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۰ به ترتیب حدود ۶ هزار و ۶۰۰ و ۶ هزار و ۴۰۰ بوده است؛ بنابراین در فهرست سال ۲۰۲۲ حدود ۶۰۰ پژوهشگر بیشتر انتخاب شده‌اند که مبتنی بر افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر دنیا بوده است.
وی ادامه داد: از جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۲ تعداد ۱۴ پژوهشگر برتر در لیست پژوهشگران پراستناد برتر دنیا قرار گرفته‌اند.
رئیس ISC اظهار کرد: در لیست برترین پژوهشگران پر استناد یک دهم درصد دنیا سال ۲۰۲۲، نام ۱۳ کشور اسلامی (تن‌ها با در نظر گرفتن وابستگی اول) مشاهده می‌شود که سهم آن‌ها حدود ۲ درصد از کل پژوهشگران برتر دنیا است. کشور عربستان با ۱۰۸ نفر، ایران و مالزی با ۱۲ نفر، ترکیه با ۶ نفر و قطر با ۵ نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پر استناد دنیا را در میان کشور‌های اسلامی دارند.
وی خاطر نشان کرد: با وابستگی کشور عربستان، نام ۱۱۲ پژوهشگر مشاهده می‌شود که چهار نفر آن‌ها تکراری و در دو حوزه موضوعی ذکر شده است؛ بنابراین ۱۰۸ پژوهشگر انفرادی در این فهرست با وابستگی کشور عربستان هستند.
فاضل زاده گفت: وابستگی سازمانی اول ۱۰۸ پژوهشگر پراستناد (یک دهم درصد (۰.۱درصد) برتر) دنیا (HCR) ۲۰۲۲ مربوط به کشور عربستان است که از این بین، وابستگی سازمانی دوم ۸۱ نفر آن‌ها مربوط به سایر کشور‌ها از جمله چین، اسپانیا، ایتالیا، انگلستان، آلمان، هند، پاکستان، ترکیه، مصر، آمریکا و ... است؛ بنابراین واضح است که تمامی این افراد ملیت کشور عربستان را نخواهند داشت. از این رو پروفایل تمامی پژوهشگران عربستانی موجود در این فهرست، در سایت‌های مختلف از جمله پایگاه WOS، سایت دانشگاه مربوطه و ... مورد بررسی و تحلیل دقیق‌تری قرار گرفت.
وی ادامه داد: لازم به ذکر است، اگرچه عربستان با هدف بهبود جایگاه علمی خود در دنیا، سرمایه‌گذاری مناسبی جهت جذب دانشمندان پر استناد انجام داده است، ولی این دانشمندان به صورت نیابتی تولیدات علمی خود را با وابستگی سازمانی کشور عربستان منتشر کرده‌اند. سهم واقعی دانشمندان با وابستگی سازمانی کشور عربستان در آخرین فهرست پژوهشگران پر استناد یک دهم درصد (۰.۱درصد) برتر دنیا (HCR) سال ۲۰۲۲، ۱۷ نفر و نزدیک به جایگاه جمهوری اسلامی ایران است.
رئیس ISC گفت: دانشگاه هاروارد با ۲۳۳ پژوهشگر، آکادمی علوم چین با ۲۲۸ پژوهشگر و دانشگاه استنفورد با ۱۲۶ پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر یک دهم درصد دنیا را در اختیار دارند.
کشور‌های آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، کانادا، هلند، فرانسه، سوئیس و سنگاپور بیشترین تعداد پژوهشگران پر استناد دنیا را دارند. آن‌ها به ترتیب ۲۷۶۴، ۱۱۶۹، ۵۷۹، ۳۶۹، ۳۳۷، ۲۲۶، ۲۱۰، ۱۳۴، ۱۱۲ و ۱۰۶ پژوهشگر برتر را در اختیار دارند که حدود ۸۳ درصد پژوهشگران برتر دنیا هستند.
بنا بر اعلام مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، فاضل زاده افزود: پژوهشگران پر استناد، باکیفیت‌ترین مقالات علمی دنیا و با بیشترین استنادات دریافتی را به خود اختصاص داده‌اند و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود به عنوان پژوهشگر مؤثر در سطح بین المللی شناخته و معرفی شده‌اند. اما باید در نظر داشت که فقط یکی از معیار‌های ارزیابی تاثیرگذاری پژوهش، تعداد استناد است. امروزه مؤثر بودن فقط در تعداد استناد‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فناورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که میبایست مورد توجه پژوهشگران قرار گیرند.