تقویت نوانایی های شناختی با بازی های رایانه ای

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، بازی‌های ویدیویی در سال‌های گذشته به طور گسترده‌ای متهم شده اند. بیشتر والدین تصور می‌کنند بازی‌های کامپیوتری برای فرزندشان مضر بوده و همواره نگرانی‌هایی وجود داشته است که بر اساس آن ادعا می‌شد بازی‌های کامپیوتری ما را منزوی و ضد اجتماعی می کند و به سلامت روانی ما آسیب می‌رسانند. از سوی دیگر بسیاری از والدین نگران این هستند که برخی بازی‌ها فرزندان را خشن‌تر می کند و در نتیجه به سلامت فیزیکی آنها  آسیب می‌رسانند.
مطالعات جدید و شواهد علمی نشان می‌دهد که این نوع نگرانی‌ها اغلب بی اساس هستند. سال‌هاست که بازی‌ها و برنامه‌های تعلیم مغز به عنوان راهی آسان و مؤثر برای تقویت توانایی‌های شناختی ما معرفی شده‌اند. در واقع بازی‌های رایانه ای که معمولا نیازمند تدوین راهبرد و حل مشکلات و معما‌های متعددی است، بر مواردی مانند استفاده از حافظه یا آگاهی فضایی تمرکز می‌کنند. این توانمندی، به مرور زمان بهتر می شود و در نتیجه هوش عمومی نیز بهبود می‌یابد.
از دیدگاه تحقیقاتی، مسئله کلیدی در این است که بفهمیم آیا انجام این نوع بازی‌ها منجر به اثرات انتقال در مغز می‌شود یا خیر؟ به بیان دیگر محققان با انجام این مطالعات قصد داشتند دریابند آیا بهبود مهارت‌های فردی در یک بازی حافظه‌ای معین، به طور گسترده تری باعث بهبود شناختی می‌شود یا خیر.
طی این تحقیقات دانشمندان به طور خاص، سعی کرده‌اند بین جلوه‌های انتقال نزدیک و دور تمایزی قائل شوند. جلوه‌های نزدیک به این موضوع مربوط می‌شوند که آیا انجام یک بازی مبتنی بر حافظه منجر به بهبود در سایر بازی‌های حافظه‌ای می‌شود یا نه، در حالی که تأثیرات دور به این بستگی دارد که آیا انجام آن بازی منجر به بهبود کلی در توانایی‌های شناختی یا هوش خواهد شد؟
به تازگی  در سال ۲۰۲۰ محققان مستقر در مؤسسه کارولینسکا در سوئد به داده‌های حدود ۹ هزار کودک آمریکایی نگاه کردند و دریافتند که کودکان ۹ یا ۱۰ ساله که برای مدت زمان متوسط ​​بالاتر از میانگین بازی‌های ویدیویی انجام می‌دهند، با کسانی که کمتر بازی کردند تفاوتی در هوش نشان نمی‌دهند.
این مطالعه دو سال بعد با ۵ هزار نفر از این کودکان مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که در سن ۱۲ سالگی، کودکانی که بازی‌های ویدیویی می‌کردند، ۲.۵ امتیاز هوشی بیشتر از میانگین داشتند.
مطالعات انجام شده در جمعیت‌های مسن‌تر نشان داده است که مزایای مشابهی درباره بازی‌های کامپیوتری وجود دارد. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ روی بزرگسالان ۶۰ تا ۸۰ ساله نشان داد که انجام بازی‌هایی مانند انگری بردز یا سوپر ماریو که در ایران با نام قارچ خور شهرت دارد، منجر به بهبود حافظه در یک بازه زمانی چهار هفته‌ای می‌شود.
اینکه چرا بازی‌های ویدیویی منجر به بهبود توانایی‌های شناختی نسبت به بازی‌های هدفمند‌تر آموزشی و درسی می‌شوند، مشخص نیست و دانشمندان هنوز در تلاشند تا بفهمند چرا این تاثیر متفاوت است؟ در این میان یک بحث مربوط به میزان زمان سرمایه گذاری شده روی بازی‌هاست. در حالی که برنامه‌های آموزش مغز تمایل دارند بازی‌های کوچک را در بازه زمانی کوتاه ارائه دهند، بازی‌های ویدیویی همه جانبه هستند و اغلب به سطوح پایدار توجه و حل مسئله نیاز دارند.