شرایط دستیابی به زیست بوم بانکداری دیجیتال

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما, نهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، مصطفی امینی با اذعان به الزام استقرار زیست بوم بانکداری دیجیتال در کشور، گفت: در ذات اکوسیستم دیجیتال مفاهیمی نهفته همچون گشودگی، شفافیت، اعتماد، مشارکت و هویت دیجیتال وجود دارد که شرایط هر کدام از این شاخص‌ها در نظام بانکی، توصیف کننده میزان موفقیت ما در مسیر تحقق بانکداری دیجیتال است.

وی اظهار داشت: در اکوسیستم‌های دیجیتال موضوع تعامل بسیار مهم است اگر بانک‌های ما با هر کدام از نهاد‌های مالی، گشودگی استراتژیک داشته باشند، فرایند‌های خود را برای بازیگران بیرونی باز کرده و بازیگران خرد را به رسمیت بشناسند و با کارگزاری ها، بیمه گزارها، اپراتور‌های مخابراتی و سایر بازیگران هم پیمانی هویت داشته باشند می‌توان گفت در مسیر توسعه اکوسیستم دیجیتال حرکت می‌کنیم.

امینی در پاسخ به این سوال که بانکداری دیجیتال در کشور در چه شرایطی قرار دارد گفت: در حال حاضر در بخش­هایی مانند احراز هویت غیر حضوری و هم پیمانی هویت دیجیتال بین اپراتور‌های مخابراتی و بانک‌ها تلاش‌های خوبی صورت گرفته و باید این مسیر را ادامه داد و ازهر گونه عقبگرد پرهیز کرد چرا که تداوم این رویه ضامن تاب آوری کسب و کار‌های دیجیتال و در ادامه توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران است.

مدیر عامل شرکت گسترش فناوری نوین وضعیت زیست بوم بانکداری دیجیتال در ایران را «وضعیت در حال رشد و تلاش» نامید و اظهار داشت: لازم است به منظور دستیابی به هدف گذاری‌های انجام شده، رگولاتوری مشارکت، افزایش مشارکت بازیگران خرد و نظام هویت دیجیتال و هم پیمانی بین بانک‌ها و بازیگران غیر بانکی را جدی گرفت.

امینی در ادامه جایگاه ارزش آفرینی دیجیتال در توسعه پایدار را تشریح کرد و گفت: ما نمی‌توانیم در حوزه کسب و کار دیجیتال صرفا به موضوع خلق ارزش بپردازیم، علی رغم اهمیت خلق ارزش در بانکداری دیجیتال و تبدیل داده‌ها به ارزش از طریق فناوری‌های دیجیتال مانند هوش مصنوعی و بلاک چین و دیگر سازوکار‌های دیجیتال در دنیا، بر این باورم اگر بخواهیم ارزش آفرینی دیجیتال از نوع ارزش آفرینی پایدار کسب کنیم، باید خلق ارزش، تحویل دیجیتال ارزش و کسب دیجیتال ارزش را در کنار یکدیگرداشته باشیم. در اینصورت است که در مسیر ارزش آفرینی پایدار قرار داریم. نسبتی که بین سه عنصر «خلق ارزش»، «تحویل دیجیتال ارزش» و «کسب دیجیتال ارزش» با توسعه پایدار وجود دارد، نهفته در تفکر اکوسیستمی است که منجر به افزایش تاب آوری کسب و کار‌های دیجیتال خواهد شد.

به گفته امینی، توسعه اکوسیستم بانکداری دیجیتال نیازمند تعامل صنعت بانکداری با صنایع همسایه خود است. وی «صنایع مالی دیجیتال» شامل بورس، مالیات، بیمه و پرداخت، «صنعت تلکام» شامل اپراتور‌های مخابراتی سیار و «صنعت خرده فروشی» مانند همه کسب و کار‌هایی که با انبوه مشتریان خرد و بی شمار تراکنش‌های خرد سر و کار دارند را از مهمترین صنایع همسایه صنعت بانکداری معرفی کرد و گفت: به طور خاص جانمایی صنعت بانکداری در تعامل با صنایع خرد بسیار مهم و تعیین کننده است. اکوسیستم بانکداری دیجیتال باید در تمامی مراحل زنجیره تامین حاضر بوده و نقش موثر ایفا کند علاوه براین صنعت بانکداری دیجیتال می‌تواند در بستر بانکداری شرکتی در زنجیره تامین صنایع بزرگ حاضر شود و خدمات ارائه کند.

امینی اصلی‌ترین چالش در مسیر توسعه اکوسیستم بانکداری دیجیتال، خلا رگولاتوری میان صنعتی دانست و گفت: در حال حاضر هر کدام از صنایع برای خود رگولاتوری مرکزی دارند. مثلا در صنعت بانکداری بانک مرکزی، در صنعت بیمه، بیمه مرکزی و در صنعت تلکام، وزارت ict و سازمان تنظیم مقررات نقش رگورلاتور اصلی را ایفا می‌کنند. بانکداری دیجیتال نیز نیازمند رگولاتوری ویژه‌ای به نام رگولاتوری میان صنعتی است. برای ایجاد یک رگولاتوری میان صنعتی در گام اول باید فناوری‌های رگولاتوری را توسعه دهیم و در گام دوم نهاد‌هایی مانند شورای عالی فضای مجازی یا نهادی مشابه داشته باشیم که بتواند نقاط قوت و ضعف و فواید و مضرات فرایند‌ها را برای چند صنعت به طور همزمان بررسی کند. در این نمونه از رگولاتوری به جای رگولاتوری سیلویی یک رگولاتوری مشارکتی و میان صنعتی خواهیم داشت که عملکرد مناسب تری از سایر رگولاتور‌های تخصصی دارد.

امینی در ادامه نقش بازیگران جدید حوزه بانکداری دیجیتال اعم از فناوران مالی، اپراتورها، پلتفرم‌ها را در گذار از کسب و کار سنتی مهم ارزیابی کرد و گفت: انتظار می‌رود به هر میزان به سمت اکوسیستم بانکداری دیجیتال حرکت می‌کنیم، درآمد‌های کارمزدی بانک‌ها ارتقا پیدا کند و در واقع باید درآمد‌های کارمزدی و غیر مشاع مقدمه‌ای باشند برای درآمد‌های مشاع. هنوز ۸۰ درصد از منابع بانک‌ها مشاع و از جنس رفتار‌های سنتی بانک هاست در حالیکه باید این قاعده باید دراکوسیستم بانکداری دیجیتال تغییر و نقش نظام‌های کارمزدی افزایش پیدا کند. علاوه بر این هم درآمدی نیز معنا پیدا کند مثلا اپراتور مخابراتی سیار و یک بانک به فکر تسهیم درآمد باشند نه فکر تصاحب انحصاری آن. این رویه در ایران در حال شکل گیری است، اما جای کار دارد.

وی افزود: درحوزه بانکداری دیجیتال باید دید که در مورد چه نوع عملیات بانکی (عملیات ارزی، ریالی و یا عملیات کریپتویی) بحث می‌کنیم؛ به نظر می‌رسد دامنه عملیات بانکی با ظهور «ریال دیجیتال» گسترده‌تر شده و این وضعیت، فرصتی برای ارزش آفرینی دیجیتال مبتنی برکریپتو و قرارداد‌های هوشمند است که باید آن را مدیریت کرد. از سوی دیگر باید بدانیم در مورد چه قلمروی جغرافیایی (داخلی یا بین­ المللی) دربانکداری دیجیتال صحبت می‌کنیم؛ واقعیت این است که عمده تلاش صورت گرفته در حوزه ارزش آفرینی دیجیتال، مربوط به بانکداری خرد است. جا دارد ارزش آفرینی دیجیتال را در قالب نئوبانکداری ارزی در حوزه بانکداری بین الملل و نظام‌های دیجیتال را توسعه دهیم. در بخش بانکداری دیجیتال، تلاش‌های قابل قبول و فراوانی در حوزه بانکداری خرد و خرده فروشی انجام شده، ولی تا رسیدن به نقطه ایده آل راه زیادی مانده و هنوز این زمینه به درجه بلوغ نرسیده ایم؛ بر این باورم که ارزش آفرینی دیجیتال در این بخش فضای بیشتری را برای ظهور و بروز خواهد داشت.

امینی توجه به تجربه کشور‌های دیگر در بخش توسعه زیست بوم ارزش آفرینی دیجیتال را مهم خواند و گفت: طی شش سال اخیردر غرب آسیا، در امارات متحده عربی، پلتفرم­‌های بانکداری دیجیتال و نئوبانک­‌ها رشد قابل توجهی داشته­ اند که خدمات متنوعی را به مشتریان ادامه می‌دهند. اگر بخواهیم فراگیری مالی را افزایش دهیم، لازم است اکوسیستم بانکداری دیجیتال را گسترش دهیم. امارات از طریق تفکر پلتفرمی در دولت خود توانست سرمایه‌های مالی قابل توجهی را جذب کند و فراگیری مالی دیجیتال را ارتقا دهد و حتی بخشی از خدمات بانکداری عمده فروشی، جلسات b ۲ b و بانکداری عمده فروشی از طریق اکوسیستم آبر ABER به عربستان ارائه کند.

یادآور می‌شود، نهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با موضوع ارزش‌آفرینی دیجیتال در روز‌های ۱ و ۲ اسفند سال جاری در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد تهران برگزار خواهد شد. در این همایش به موازات سخنرانی‌ها، میزگرد‌ها و کارگاه‌های علمی، جشنواره دکتر نوربخش جهت انتخاب و معرفی نوآوری‌های برتر بانک‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت و همچنین نمایشگاهی تخصصـی جهت معرفی جدیدترین دستاورد‌های بانک‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات مرتبط برگزار می‌شود.