طراحی تلسکوپ جدیدی برای کشف جهان‌های بیگانه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از اسپیس، جدیدترین تلسکوپ پرچم‌دار ناسا هنوز در نخستین سال علمی خود به سر می‌برد، اما این آژانس فضایی نه تنها برای موفقیت آن سرسخت است، بلکه برنامه‌ریزی برای جانشین بعدی را نیز آغاز کرده است.
در نوامبر ۲۰۲۱، یک سند که به دست «آکادمی ملی علوم آمریکا» (NAS) تهیه شد، به بخش اخترفیزیک ناسا دستور داد تا تلاش‌های خود را روی «تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن» (Roman Space Telescope) متمرکز کند که در حال حاضر پرتاب در اواسط دهه ۲۰۲۰ را مد نظر دارد. این گزارش ناسا را ترغیب کرد تا مأموریت اخترفیزیک بعدی را آغاز کند که با هدف جستجوی سیارات فراخورشیدی قابل سکونت و نشانه‌هایی از حیات در آن‌ها انجام شود.
اکنون ناسا نخستین نگاه اجمالی خود را در مورد شکل ظاهری این ماموریت ارائه کرده است. «مارک کلمپین» (Mark Clampin)، مدیر بخش اخترفیزیک ناسا گفت: این رصدخانه در حال حاضر به عنوان «رصدخانه جهان‌های قابل سکونت» (HabEx) شناخته می‌شود.
رصدخانه جهان‌های قابل سکونت برای انجام دادن ماموریت خود در جست‌وجوی حیات، باید یک تلسکوپ فوق پایدار مجهز به یک تاج‌نگار قوی داشته باشد. تاج‌نگار، قطعه‌ای است که به دانشمندان امکان می‌دهد تا اجرام کم‌نور مانند سیارات سنگی را که در نزدیکی اجرام درخشان مانند ستاره‌ها قرار دارند، مطالعه کنند، اما این یک ترکیب قوی برای اخترفیزیکدانان نیز به شمار می‌رود.
سند آکادمی ملی علوم با نام مستعار «بررسی ۱۰ ساله» (decadal survey) حاکی از این است که ناسا باید از ماموریت‌های کوچک برای توسعه فناوری‌های رصد پرتو ایکس و مادون قرمز دور استفاده کند که می‌توان آن‌ها را در دو مأموریت تلسکوپ فضایی بزرگ به کار برد و بعدا آن‌ها را به رصدخانه جهان‌های قابل سکونت ملحق کرد تا قدرت بیشتری را به طیف گسترده‌تری از طول موج‌ها برساند.
واضح است که ناسا نمی‌خواهد ببیند که ساخت رصدخانه جهان‌های قابل سکونت، مانند روند ساخت «تلسکوپ فضایی جیمز وب» (JWST) باشد که به زمان و بودجه قابل توجهی نیاز داشت. 
کلمپین خاطرنشان کرد که این روش باید بودجه طرح را در یک راستا نگه دارد و آژانس را به سمت ماموریت‌های پرتو ایکس و مادون قرمز دور نیز سوق دهد. کلمپین درباره رصدخانه جهان‌های قابل سکونت گفت: این کار هرچه سریع‌تر انجام شود، زودتر می‌توان به دو رصدخانه بزرگ بعدی فکر کرد.
این تلسکوپ جدید در قلمرو فناوری بسیار محکم‌تری نسبت به جیمز وب آغاز می‌شود. کلمپین تأکید کرد که این تلسکوپ مستقیما براساس آینه‌ی پیشگام جیمز وب و همچنین کرنوگراف قوی که روی تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن پرواز می‌کند، ساخته خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد که ماموریت جدید دارای یک طرح پشتیبان خواهد بود. رصدخانه جهان‌های قابل سکونت، مانند جیمز وب در فاصله ۱.۵ میلیون کیلومتری از زمین در مقابل خورشید، در منطقه‌ای به نام «نقطه لاگرانژ۲» (L ۲) قرار خواهد گرفت، اما برخلاف همسایه خود، روزی از ارتقای رباتیک بهره‌مند خواهد شد. کلمپین گفت: ما همچنین قصد داریم این ماموریت را از روز نخست برنامه‌ریزی کنیم تا قابل استفاده باشد.
این تصمیم مبتنی بر موفقیت «تلسکوپ فضایی هابل» خواهد بود که ابتدا نجات یافت و سپس طی پنج بازدید فضانوردان که آخرین آن‌ها در سال ۲۰۰۹ بود، تجهیزات جدیدی را دریافت کرد. این روش مبتنی بر سرمایه‌گذاری‌های تجاری سنگین در خدمات رباتیک است که در سال ۲۰۲۰ زمانی که یک ماهواره تجاری نگهداری مدار یک ماهواره اینترنتی قدیمی را بر عهده گرفت، تاریخ‌ساز شد. هابل فقط چند صد مایل بالاتر از زمین می‌چرخد و به همین دلیل، دسترسی به آن برای فضانوردان نسبتا آسان است. مأموریت‌های سرنشین‌دار به L ۲ در حال حاضر امکان‌پذیر نیستند.
کلمپین ادامه داد: بین ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، شرکت‌های زیادی وجود خواهند داشت که می‌توانند خدمات رباتیک بسیار ساده‌ای را در L ۲ انجام دهند. پیمودن آن مسیر باید محدودیت‌های مربوط به اندازه و وزن را که تلسکوپ برای بلند شدن از زمین باید رعایت کند، کاهش دهد.