مسئله فرزند آوری و نگرانی والدین از آینده کودک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ،حجت الاسلام و المسلمین مهدی سجادی امین عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده در گفتگو با برنامه ثروت خاموش شبکه رادیویی اقتصاد به بررسی موضوع نگرانی والدین از آینده کودک پرداخت . متن این گفتگو به شرح ذیل است .

سوال: از نگاه شما نگرانی والدین از آینده کودک را بررسی کنیم چه قدر این نگرانی‌ها واقعی است و چه آینده‌ای را در ایران متصور خواهیم شد ؟

حجت الاسلام سجادی: مساله نگرانی در رابطه با فرزند آوری خوب ابعاد مختلف و متعددی دارد یعنی خانواده‌ها وقتی با مساله فرزند آوری، اصل فرزندآوری یا تکثیر نسل که هر دوی آن‌ها می‌دانیم از نگاه آموزه‌های دینی ارزشمند است و مطلوبیت دارد یعنی هم اصل فرزند آوری وهم کثرت و تعدادشان، منتهی خانواده‌ها از چند بعد نگرانی دارند نسبت به مساله فرزند یکی مباحث اقتصادیست و یکی هم مباحث تربیتی  که در حقیقت دو بعد اصلی نگرانی هاست خوب در رابطه با هر دو مساله می‌شود ما هم مباحث را از نگاه آموزه‌های دینی قرار بدهیم و هم از نگاه آموزه‌های عام‌تر و فرا دینی در حقیقت، آن نکته اصلی که در زمان ما مهم است تغییر نگرش هاست یعنی تغییر سبک زندگی که مرحله عینی نگرش‌ها و اندیشه ماست نسبت به یک مساله یعنی وقتی بینش و نگاه ما به مساله تغییر کند قاعدتا در رفتار و عملکرد ماهم تاثیر می‌گذارد ما اگر بخواهیم به مساله فرزند آوری ریشه‌ای و عمیق نگاه بکنیم در مرحله اول باید به مساله نگرش و نگاه و بینش خودمان مراجعه کنیم و یک بازنگری نسبت به این مساله صورت بگیرد یعنی وقتی ما در نگاه خودمان در اندیشه خودمان وجود فرزند را مثلا یک کسی بدانیم که می‌خواهد خوب برای ما محدویت ایجاد کند آزادی و راحتی ما را تحت شعاع قرار بدهد و دنیایی که بر پایه انسان و لذت گرایی و راحت طلبی شکل می‌گیرد و ترویج می‌شود این بینش قاعدتا خیلی نمی‌تواند طرفدار فرزند آوری و کثرت نسل باشد همین جوری که در جوامعی که این نگاه‌ها قالب است این را می‌بینیم که بحران کمی جمعیت در حقیقت در خیلی از کشور‌ها به چشم می‌خورد وقتی ما مبانی فکری مان را نسبت به اصل زندگی نگاه مان به زندگی، نگاه مان به این که حالا در دنیا هستیم و این مقدمه‌ای برای آخرت و امثال این‌هایی که آموزه‌های دینی ما را تشکیل می‌دهند و نگرش و بینش ما را طراحی می‌کنند اگر درباره این بازبینی صورت نگیرد شاید نتوانیم به راحتی خانواده‌ها را قانع کنیم و خانواده‌ها خودشان قانع شوند در حقیقت برای مساله فرزند آوری و تحمل سختی‌هایی که فرزند دارد حالا با همه فوایدی که دارد که قاعدتا این تغییر نگرش و بینش باید صورت بگیرد تا سبک زندگی و نگاه ما به دنیا اصلاح شود.  من حالا یک مقدمه‌ای را عرض می‌کنم این که عرض می‌کنم نگاه ما به دنیا باید تغیر کند خوب بهترین منبع و مرجع برای این که واقعیت انسان، واقعیت دنیا برای ما روشن و ترسیم بشود قاعدتا منابع دینی است یعنی با این پیش فرض که همه ما این را قبول داریم که در منابع دینی به روشنی نگاهی به ما القاء می‌شود که هم تحمل دنیا و سختی‌ها و مشکلاتش برای ما آسان می‌شود و هم فلسفه و حکمت آن‌ها را می‌دانیم و هم می‌توانیم براساس آن‌ها عملکرد خودمان را در حقیقت طراحی بکنیم یک نکته‌ای که خیلی مهم است در بحث فرزند آوری مسائل اقتصادی و سختی‌های اقتصادیست که ممکن است وجود فرزند در زندگی تحمیل بکند منتهی وقتی ما به مباحث دینی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که یک قاعده مندی در تحولات اجتماعی و فردی وجود دارد یعنی در عین حالی که ما باید برنامه ریزی کنیم برای زندگی مان که تحت عنوان تقدیر معیشت در بسیاری از منابع دینی اشاره شده که اشاره می‌کند به برنامه ریزی حضرت یوسف (ع) برای آن مسائل اقتصادی و آن مشکلاتی که در آن برهه داشتند در عین حال در نگاه دینی اسباب چه مادی چه معنوی منحصر به عوامل مادی نیست یعنی این جور نیست که ما فقط دو دو تا چهار تای مادی را لحاظ کنیم و براساس آن‌ها تصمیم بگیریم یک سری عوامل دیگری هم در گشایش زندگی ما در امور اقتصادی ما و در برنامه ریزی که برای زندگی می‌خواهیم داشتیم موثرند مثلا ما در آموزه‌های دینی بین تقوی و رعایت حریم الهی و مراعات دستورات الهی و گشایش در زندگی و بهره مندی از رزق و روزی خصوصا رزق و روزی پیش بینی نشده ارتباط وجود دارد یعنی کسی که تقوی الهی را رعایت می‌کند اراده خدای متعال و خواست خدای متعال را مقدم بر میل و خواست وهوای خودش قرار می‌دهد خوب این تاثیرش را در زندگی می‌بیند مثلا وقتی خدای متعال به روشنی در سوره طلاق آیه ۲ و ۳ می‌فرماید کسی که تقوی الهی را رعایت بکند و خدا را در امور زندگی خودش الویت اول قرار بدهد نه خواست خودش و خواست دیگران چندتا اثر دارد خدا خودش مسیر را برای عبور از تنگنا‌ها ایجاد می‌کند یعنی اراده الهی است و روزی و رزق از جایی که اصلا فکرش را نمی‌کند بهش می‌رسد این گمانه اش را نمی‌کند همان مواردی است که ممکنست ما توی محاسبات مادی خودمان آن‌ها را لحاظ نکرده باشیم و آن‌ها تاثیر دارد و این که عرض می‌کنم تغییر نگرش در این مساله باید صورت بگیرد چطور مثلا نسل‌های قبل ما فرزندان زیادی داشتند این دغدغه مسال اقتصادی و گرفتاری‌های مادی اولویت اول برایشان نبود یعنی یک مسائل دیگر را دخیل می‌کردند براساس آن عمل می‌کردند و در عملکرد و سبک زندگی تاثیر می‌گذاشت.

سوال:در مورد ترس از آینده و مساله آموزش هم می‌فرمایید؟

حجت الاسلام سجادی: مساله فرزند آوری موضوعیست که متغیر‌های زیادی در آن دخیلند، وقتی که شخص وضعیت آینده را می‌بیند وضعیت جامعه را می‌بیند، امید به آینده را و مشکلات مختلف فرهنگی و اقتصادی و این‌ها را باهاش مواجه می‌شود ما به صرف یک عامل آموزش نمی‌توانیم شخص را اغنا کنیم برای این که مثلا یک رفتاری داشته باشد متفاوت از گذشته حالا مساله ما الان مساله فرزند آوریست بله بحث آگاهی بحث تغییر نگرش و بینش که عرض کردم اهمیت دارد، اما مساله ما با آموزش حل نمی‌شود یعنی اگر ما بیاییم به دوران ابتدایی و دبیرستان ودانشگاه یک سری آموزش‌ها را القا کنیم، ولی شخص در عینیت جامعه یک مشکلاتی را ببیند با مسائلی برخورد کند که به صرف دانسته هایش نتواند اتکا بکند برای رفع آن‌ها آن آموزش خیلی موثر نخواهد بود گرچه در جای خودش خیلی ارزشمند است من به نظرم مساله فرزندآوری در حقیقت مثل یک مجموعه است که عوامل زیادی در آن دخیلند و همه دست به دست هم می‌دهند یعنی آن فضای فکری، آن فضایی که در آن زندگی می‌کند شخص و یک سری مشکلات عینی را می‌بیند این‌ها در نگاه کلان باید برطرف شود مثلا این که ما فکر کنیم یک وامی بدهیم به شخص برای فرزند آوری این مقدار انگیزه را در شخص ایجاد نمی‌کند وقتی مسائل دیگری وجود دارد که این‌ها دست به دست به هم می‌دهند تا آن ذهنیت را برای شخص ایجاد می‌کند بله آموزش مهم است مقوله اصلی نیست به نظرم به مسائل دیگر هم باید در این موضوع توجه شود