توصیه‌هایی درباره مصرف دارو در ماه مبارک رمضان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از ایفدانا، دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت گروه تجویز و مصرف منطقی دارو و اطلاع رسانی فرآورده‌های سلامت اعلام کرد: فرد در دوران بارداری، شیردهی و برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک پذیر، یبوست، زخم‌های گوارشی (معده و دوازدهه)، اختلالات کلیوی، اختلالات غده تیروئید، بیماری‌های اعصاب و روان، قلبی-عروقی و تنفسی، ملزم است پیش از اقدام به روزه داری، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه داری مشورت کند.

بیماران نباید بدون مشورت با داروساز یا پزشک معالج خود، اقدام به قطع دارو، تغییر یا کاهش دوز مصرفی و یا تغییر زمان مصرف کنند. رعایت نکردن این اصول می‌تواند منجر به اثربخش نشدن دارو، نبود دستیابی به اثرات درمانی، بروز اثرات جانبی و تشدید بیماری شود.

چنانچه فردی با وجود ابتلا به بیماری، پس از مشورت با پزشک معالج، مجاز به روزه گرفتن باشد، باید به نکات زیر توجه کند:

بیماران مبتلا به صرع
بیماران مبتلا به صرع، در معرض خطر تغییر دوز دارو در ایام روزه داری هستند. پزشکان علاوه بر بیماران صرعی که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجی می‌شوند، باید به بیماران مبتلا به آسم که با قطع دارو‌های استنشاقی و افشانه‌های تنفسی دچار حملات آسمی می‌شوند مشاوره دقیق دهند و توصیه‌های لازم را ارائه کنند.

مطالعات انجام شده روی دارو‌های ضد فشارخون نشان می‌دهد که روزه‌داری تاثیر خاصی بر اثربخشی این دارو‌ها ندارد. البته گاهی اوقات لازم است در مورد دارو‌های مدر (ادرار آور)، برای جلوگیری از کاهش آب بدن، پزشک اقدام به کاهش دوز این دارو‌ها در بیماران روزه دار کند.

برخی از دارو‌های ضدالتهاب این قابلیت را دارند که دو بار در طول روز مصرف شوند. مصرف این گونه دارو‌ها را می‌توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار و سحر موکول کرد.

پزشک معالج، برای درمان عفونت در بیمار روزه‌دار، می‌تواند اقدام به تجویز آنتی بیوتیک‌هایی کند که به جای چند بار مصرف در طی روز، یک یا دو بار در روز مصرف شوند.

تغییر نحوه مصرف برخی از دارو‌ها (از شکل خوراکی به شکل پوستی) در این ایام نیز براساس تجویز پزشک ممکن است. در صورت وجود این شکل دارویی، بجای مصرف برخی از دارو‌های خوراکی، پزشک معالج می‌تواند آن‌ها را به شکل زیست چسب (چسب پوستی دارو در صورت موجود بودن) تجویز کند.

بیماران مبتلا به دیابت
هرچند روزه داری برای برخی از مبتلایان به دیابت بنابر تشخیص پزشک معالج می‌تواند مفید باشد، اما تغییر خودسرانه دوز دارو و رژیم غذایی در برخی دیگر خطرناک است. بیمارانی که انسولین مصرف می‌کنند قبل از اقدام به روزه داری باید با پزشک معالج خود مشورت کنند. در همه‌ی بیماران دیابتی، کنترل مرتب قند خون و تنظیم آن مهم است.

نکته مهمی که در خصوص سلامت بانوان لازم به ذکر است، استفاده از دارو‌های ضد بارداری ترکیبی مانند LD است که باید با دستور پزشک معالج صورت گیرد و مصرف آن برای قطع خونریزی دوران قاعدگی و کامل کردن روزه در ماه رمضان ممنوع است. مصرف قرص‌های ضد بارداری ترکیبی به روشی که منجر به قطع قاعدگی شود، علاوه بر این که چرخه هورمونی مصرف کننده دارو را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکی مانند اشکالات انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندام‌های تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال خواهد داشت. خصوصا که این امر با کاهش مصرف مایعات ممکن است تشدید شود. شیوع این عارضه با افزایش سن افزایش می‌یابد و این امر هشداری است برای بانوانی که در سنین بالای ۳۵ سال هستند، دارای اضافه وزن و سابقه ترومبوز می‌باشند و یا سیگاری هستند. این موضوع ضرورت مصرف دارو‌های ضد بارداری خوراکی را تحت نظارت پزشک، دوچندان می‌کند.

توصیه‌های نحوه مصرف دارو‌ها در ماه مبارک رمضان

در خصوص اقدام به روزه داری و همچنین نحوه مصرف داروها، باید با پزشک و داروساز مشورت کنید.

روزه دار، چنانچه مبتلا به بیماری خاصی است که مجبور به مصرف دارو در ایام مبارک ماه رمضان است، قبل از هر چیز با پزشک معالج خود مشورت کند.

در زمان روزه داری هیچگاه وعده‌های دارو را خودسرانه حذف و یا به زمان دیگری موکول نکند. این عمل سبب اختلال در روند درمان می‌شود. مصرف بسیاری از دارو‌ها را می‌توان پس از مشورت با پزشک به زمان سحری یا افطار منتقل کرد.

روزه دار ، چنانچه مبتلا به بیماری مزمن مانند فشارخون، دیابت، بیماری‌های گوارشی، اعصاب و روان، قلبی- عروقی، تنفسی و اختلالات کلیوی است، در این خصوص  با پزشک و داروساز مشورت کند.

اثربخشی بسیاری از داروها، ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آن‌ها در زمان معین دارد. در ایام روزه داری خودسرانه نوبت داروی خود را قطع نکند.

قطع ناگهانی برخی از دارو‌ها به واسطه روزه داری خطرناک است. درباره قطع دارو‌های خود و نحوه استفاده آن‌ها در ماه مبارک رمضان، با پزشک و یا داروساز خود مشورت کند.

بیماران دیابتی باید پیش از شروع ماه مبارک رمضان تحت بررسی پزشکی قرار گیرند. بیماران باید از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربی خون، انعقاد خون و بررسی‌های کلی وضعیت بیوشیمی خون بررسی شوند و بر این اساس رژیم غذایی و دارویی مختص هر بیمار قبل از شروع ماه مبارک تعیین شود.

هم بیماران و هم خانواده فرد مبتلا به دیابت باید در رابطه با خطرات احتمالی تهدید کننده بیمار در ایام روزه داری مورد مشاوره قرار گیرند. همچنین در مورد علائم افزایش و کاهش قند خون، اندازه گیری قند خون، تنظیم وعده‌های غذایی، فعالیت بدنی و مصرف دارو‌ها در ماه مبارک رمضان باید آموزش لازم را دریافت کنند. علاوه بر این، روش درمان و اقدامات لازم در صورت بروز مشکل باید به همراه بیمار آموزش داده شود.

استفاده از دارو‌های ضدبارداری ترکیبی مانند LD در بانوان فقط باید طبق دستور پزشک معالج باشد و جهت قطع خونریزی دوران قاعدگی و به منظور کامل کردن روزه در ماه رمضان، نباید مصرف شود، زیرا که تبعات خطرناکی مانند اختلالات انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندام‌های تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال خواهد داشت.

همچنین دریافت واکسن کووید-۱۹ منافاتی با روزه داری ندارد، اما رعایت چند نکته برای افرادی که قصد دریافت واکسن کووید-۱۹ در ماه مبارک رمضان را دارند، ضروری است:

با توجه به هم زمانی واکسیناسیون بیماری کووید-۱۹ با روزه‌داری و احتمال بروز مواردی مانند ایجاد لخته در عروق (حوادث ترومبوآمبولیک، ترومبوز سینوس وریدی مغز) به ویژه در افراد جوان، توصیه می‌شود برای رفع خطرات قابل اصلاح برای مشکلات ایجاد لخته در عروق (ترومبوز)، به هیچ عنوان از دارو‌های هورمونی (دارو‌های ضد بارداری خوراکی، دارو‌های استروژنی، استروئید‌های آنابولیک و ...) به صورت خودسرانه استفاده نشود.

با توجه به احتمال بروز واکنش‌های ازدیاد حساسیت سریع بعد از تزریق هر واکسنی، توصیه می‌شود حتی الامکان فردی که واکسن کووید-۱۹ را دریافت می‌کند، در روز تزریق واکسن دچار کمبود مایعات بدن نباشد و روزه داران ترجیحا قبل از دریافت واکسن، سحری را میل کرده باشند.

در صورت بروز واکنش‌های ازدیاد حساسیت سریع (سرگیجه، افت فشار، تورم صورت، گرفتگی صدا، بثورات پوستی خارش دار گسترده) بعد از تزریق واکسن حتما به مرکز درمانی مراجعه شود. تا زمان مراجعه بیمار به مرکز درمانی، برای حفظ مایع داخل عروقی، پا‌های بیمار بالا نگاه داشته شود.

برای کنترل درد عضلانی و درد استخوانی و مفاصل (میالژی و آرترالژی) بعد از تزریق واکسن کووید-۱۹، روزه‌داران می‌توانند از شیاف استامینوفن و یا شیاف دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی (تحت نظر پزشک) استفاده کنند.