اقدامات مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در سال گذشته

به گزارش خبرگزاري صدا و سيما، محمد کاظمی فرد با بیان اینکه تا به امروز بیش از ۵ میلیون آرای قضایی با بهره گیری از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی گمنام سازی شده است، تاکید کرد: اجرای سند تحول قضایی به عنوان یکی از سیاست‌های مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با سرعت در حال اجرایی شدن است و اقدامات فراوانی در این راستا صورت گرفته است. یکی از این اقدامات سامانه آرای قضایی است. هدف از این سامانه بر اساس سند تحول قضایی ایجاد شفافیت در فرآیند رسیدگی و صدور آرای قضایی است. انتشار عمومی آرای قضایی با حفظ محرمانگی اطلاعات اشخاص در پرونده با امکان تحلیل و ارزیابی عمومی و ترغیب اشخاص از جمله نخبگان از تاکیدات سند تحول قضایی است. کار گمنام سازی و رعایت حریم شخصی افراد که از موضوعات مورد تاکید سند تحول قضایی است با سرعت در حال انجام است و پس از طی مراحل آزمایشی میلیون‌ها رای در اختیار نخبگان، پژوهشگران و مردم قرار می‌گیرد.

نقش هوش مصنوعی در تحول نظام قضایی
کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری و امور حقوقی نیز از موضوعاتی است که همواره مورد توجه بوده چنانچه این اعتقاد وجود دارد که تحولات در نظام‌های قضایی بدون توسعه الکترونیکی و بهره گیری از فناوری‌های نوین در این حوزه امکان پذیر نیست تاکید کرد: استفاده حداکثری از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در فرآیند صدور آرا و تصمیمات قضایی یکی از موضوعاتی است که در سند تحول قضایی کشورمان نیز وجود دارد. در راستای هوشمند سازی و بهره مندی از فناوری‌های نوین با بهره گیری از جدیدترین روش‌های هوش مصنوعی و پردازش متن روز دنیا متون آرا گمنام سازی شده است. از این آرا در دستیار هوشمند قاضی استفاده میشود تا به آرا مشابه و متعارض بر اساس موضوع دسترسی پیدا کنند و به زودی در اختیار نخبگان خارج از قوه قضاییه نیز قرار خواهد گرفت. امکان سابقه یابی خودکار و هوشمند هر یک از اشخاص پرونده در اختیار قاضی قرار گرفته است تا تمامی سوابق آن شخص را در سامانه‌های قضایی در اختیار قاضی قرار دهد. ابزار گفتار به متن در اختیار تمامی قضات قرار گرفته است که با بیان دادنامه و صورت مجلس آن‌ها را با این ابزار به صورت متن در سامانه‌های قضایی قرار دهند. این ابزار با بهره گیری از شرکت‌های دانش بنیان و به روزترین روش‌های تبدیل گفتار به متن انجام شده است. امکان انتخاب هوشمند کارشناس با توجه به کار‌های ارجاع شده، شهر و صلاحیت کارشناس برای قاضی فراهم شده است. با استفاده از ۸ شرکت دانش بنیان و روش‌های هوش مصنوعی امکان احراز هویت غیرحضوری جهت دریافت شناسه قضایی فراهم شده است.

بررسی برخط ادعای اعسار افراد
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با بیان اینکه در ابزار دستیار هوشمند قاضی جهت بررسی ادعای اعسار ابزاری در اختیار قضات قرار گرفته است تا اموال فرد مدعی اعسار مورد بررسی قرار گیرد گفت: بر اساس این داده‌ها قاضی ادعای فرد مبنی بر معسر بودن را بررسی می‌کند. اموال فرد از جمله حساب بانکی، بورس، ماشین و مواد دیگر توسط این ابزار مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ابزار از سال گذشته در اختیار قضات قرار گرفته است و دو مقوله مهم کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضایی را به همراه داشتند. پیش از این ادعای اعسار به صورت دستی و سنتی صورت می‌گرفت و گاه با چالش‌هایی مواجه بود، اما در سال گذشته این کار به صورت کاملا هوشمند در اختیار قضات قرار گرفته است.

روزانه ۲۴۰ هزار اقدام در سامانه خودکاربری وکلا و نمایندگان حقوقی دستگاه‌های اجرایی کشور
محمد کاظمی فرد در ادامه سامانه خود کاربری وکلا و نمایندگان حقوقی دستگاه‌های اجرایی کشور را مورد توجه قرار داد و گفت: در این سامانه تمامی امور مربوط به طرح و پیگیری پرونده به صورت کاملا غیرحضوری و از منزل یا محل کار قابل انجام است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با بیان اینکه تمام خدماتی که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی وجود دارد در اختیار نمایندگان حقوقی دستگاه‌های قرار گرفته است تاکید کرد:انجام تمام امور مربوط به طرح و پیگیری پرونده در مراجع قضایی توسط وکلا بدون مراجعه به محاکم یا دفاتر الکترونیک قضایی، قرارداد الکترونیک وکالت، تمدید پرونده‌ی وکالت، ارائه و پیگیری دادخواست بدوی، امکان ارائه دعاوی اعتراضی از جمله تجدیدنظرخواهی، واخواهی، اعتراض به قرار دادسرا، فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی مدنی، اعتراض ثالث، ارائه و پیگیری شکواییه، اظهارنامه، واخواست، لایحه و دعاوی طاری، دعاوی حقوقی کیفری، تجدید نظر خواهی و واخواهی شورای حل اختلاف، اعاده دادرسی کیفری، دادخواست بدوی دیوان عدالت اداری، کارتابل مخصوص جهت انجام تعاملات قوه قضاییه، امکان ارسال لایحه به مرجع قضایی یا دفاتر خدمات قضایی ویژگی‌هایی است که در این سامانه قرار گرفته است.

کاظمی‌فرد در ادامه با بیان اینکه روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر از وکلا و نمایندگان حقوقی دستگاه‌های اجرایی کشور ونهاد‌های عمومی وارد این سامانه می‌شوند و بیش از ۲۴۰ هزار اقدام مرتبط با پرونده هایشان را انجام می‌دهند گفت: این سامانه در کاهش اطاله دادرسی نقش دارد، فرایند‌ها راتسریع می‌بخشد و دسترسی در هر ساعت شبانه روز باعث سرعت دهی در امور می‌شود.

تشکیل پرونده الکترونیک شخصیت نوجوان با هدف حمایت از آنان
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با بیان اینکه استفاده از فناوری‌های هوشمند و نوین در فرآیند صدور آراء و تصمیمات قضایی یکی از راهبرد‌هایی است که در رسیدگی به تظلمات، تعدیات، دعاوی و رفع خصومات در سند تحول قضایی مورد توجه قرار گرفته است. گفت: «دستیار هوشمند قضایی» که با بهره گیری از فناوری‌های نوین راه اندازی شده است با هدف دسترسی یکپارچه قضات به اطلاعات در فرآیند رسیدگی ایجاد شده است. در دستیار هوشمند قضایی که از برنامه‌های سند تحول قضایی است ابزار‌های های مختلفی ساخته شده است که نقش مهمی در رسیدگی به پرونده ها، جلوگیری از اطاله دادرسی و متقن بودن آرای قضایی دارد. یکی از این ابزارها، پرونده شخصیت متهم است. داشتن اطلاعات جامع و کامل و شناخت ابعاد شخصیتی، وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی متهم به ویژه نوجوانان در فرآیند دادرسی بسیار مهم است. به اعتقاد متخصصان این حوزه پرونده شخصیت متهم یکی از نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری است که در برخی از جرایم تشکیل می‌شود که یکی از اهداف آن شناخت بیشتر متهم به خصوص وضعیت اجتماعی، شخصیتی، اقتصادی و روانی وی است. قضات نیز با داشتن اطلاعات جامع و کامل و شناخت ابعاد شخصیتی، وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی متهم به ویژه نوجوانان در فرآیند دادرسی اقدام به اتخاذ تصمیم میکنند.

خدمات جهادی قضایی رایگان در مناطق دورافتاده
رئیس مرکز آمار با بیان اینکه طرح خدمات جهادی قضایی در راستای تاکیدات رئیس قوه قضاییه در ارائه خدمات آسان و رایگان به مردم ایجاد شده است، گفت: تمام تلاشمان را بکار گرفته ایم تا به افرادی که در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته زندگی می‌کنند و از سطح درآمدی مناسبی برخوردار نیستند خدمات قضایی رایگان ارائه کنیم.

کاظمی فرد با بیان اینکه تاکنون طرح خدمات جهادی قضایی در بیش از ۱۵۰ نقطه راه‌اندازی و اجرا شده است تاکید کرد:این طرح که از تیرماه سال ۱۴۰۱ با همکاری دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آغاز شده است و تاکنون استان هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، ایلام و خراسان جنوبی را تحت پوشش قرارداده است و با توجه به استقبال سایر استان‌ها، این طرح در تمام مناطق فاقد مرجع قضایی کمتر توسعه یافته اجرایی خواهد شد.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با بیان اینکه مردم در این طرح جهادی تمام خدماتی که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه می‌شودبه صورت رایگان دریافت می‌کنند، تاکید کرد: هر یک از افرادی که در این مناطق هستند و درخواست‌های قضایی دارند با بهره گیری از این طرح جهادی می‌توانند درخواست‌های خود را به صورت رایگان دریافت کنند.

کاظمی فرد با بیان اینکه اولین گام در اجرای این طرح استان خراسان جنوبی بود. اجرای طرح خدمات جهادی قضایی در مناطق محروم این استان از جمله نهبندان از توابع شهرستان نهبندان، روستای مرزی فندخت و استند از توابع شهرستان زیرکوه، روستای مختاران و نازدشت از توابع شهرستان سربیشه، روستای مرزی و محروم و اهل تسنن نوغاب و آواز از شهرستان درمیان، روستای خراشاد از توابع شهرستان بیرجند، منطقه لانو و روستای گلوباغ در فاصله ۲۰ کیلومتری مرز افغانستان انجام شد. همزمان با اجرای طرح خدمات قضایی جهادی در مناطق محروم، اولیای دم یک پرونده قصاص در شهرستان سربیشه با گذشت و اعلام رضایت خود، زندگی دوباره‌ای به یک فرد بخشیدند. در طرح جهادی قضایی استان سیستان و بلوچستان روستای قلعه نو شهر زهک، روستای دهنو علیخان هیرمند، بخش لادیز میرجاوه، بخش محمدان ایرانشهر و روستای بمباسری دشتیاری نیز خدمات قضایی به صورت رایگان در آن‌ها اجرا شد. مناطق روستایی و محروم نودژ، مردهک، رمشک، اندوهجرد، صوغان، طغر لجرد، حرجند، فیض آباد، گنبکی و نظام شهر استان کرمان نیز در پوشش طرح جهادی قضایی قرار گرفتند. در طرح خدمات جهادی قضایی هرمزگان نیز بندر تیاب، کوشکنار و هشتبند و دیگر مناطق محروم این استان تحت پوشش خدمات رایگان قضایی قرار گرفتند و سپس مناطق کم برخوردار کمتر توسعه یافته استان‌های خوزستان و ایلام تحت پوشش این طرح قرار گرفتند.

ثبت بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار قرارداد الکترونیک وکالت با هدف شفاف سازی
کاظمی فرد در ادامه یکی از اقدامات مهم در مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه را سامانه تنظیم قرارداد‌های وکالت عنوان کرد و گفت:براساس قانون قوه قضاییه مکلف شد سامانه قرارداد الکترونیک را برای تنظیم الکترونیک قرار داد بین وکیل و موکل راه‌اندازی کند. از زمان راه اندازی این سامانه تمام افراد فعال اعم از مشاوران و وکلای عضو مراکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون‌های وکلای دادگستری موظفند قرارداد‌های مالی خود با موکل را در این سامانه ثبت و تنظیم کنند. شناسه یکتای صادرشده هر قرارداد توسط سامانه قرارداد الکترونیک مبنای شناسایی وکیل در سامانه خدمات قضایی به منظور استخراج اطلاعات مالی مندرج در قرارداد و ابطال تمبر مالیاتی است. محمد کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه استفاده از این سامانه برای وکلا اجباری شده است در خصوص خدماتی که در این سامانه ارائه می‌شود بیان کرد:سامانه به صورت توامان در برگیرنده وکالت‌نامه و قرارداد مالی بوده و مستند کاغذی در مراجع قضایی قابل پذیرش نیست. پایه انعقاد قرارداد الکترونیک وکالت براساس تصریح ماده ۹ آیین‌نامه نحوه استفاده از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی ثبت نام وکیل و موکل در ثنا است. ثبت اطلاعات وکیل موکل و نماینده قانونی، امکان تخصیص هوشمند وکیل سرپرست کارآموزان، ثبت موضوع وکالت، ثبت اختیارات وکیل، ثبت شرایط قرارداد، ثبت مبلغ حق‌الوکاله، امضای الکترونیکی قرارداد توسط طرفین برخی از ویژگی‌هایی است که در این سامانه قرار داده شده است. همچنين در سال گذشته بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰هزار قرارداد الکترونیک وکالت به ثبت رسیده است.

رئیس مرکز آمار و فناوری قوه قضاییه با بیان اینکه در سال گذشته بر اساس آمار‌ها بیش از ۵میلیون و ۱۰۰هزار استعلام در خصوص قرارداد‌های الکترونیک وکالت از سوی سازمان امور مالیاتی صورت گرفته است گفت: اگر چه این تعداد استعلام نشان دهنده این تعداد قرارداد الکترونیک وکالت نیست و در هر قرارداد الکترونیک وکالت یک یا چند استعلام صورت می‌گیرد، اما این موضوع نشان دهنده یک طرف شفافیت در امور قوه قضاییه است و قرارداد الکترونیک میان موکل و وکیل علاوه بر حمایت از موکل، شفافیت‌های مالی در میان وکلا و قوه قضاییه را به همراه دارد.