توصیه‌های بهداشتی به زنبورداران در فصل زنبورداری

با توجه به شروع فصل زنبور داری در این اطلاعیه آمده است: بیماری میکروبی نوزما یکی از شایع‌ترین بیماری‌های واگیر اندام گوارشی زنبوران عسل بالغ بوده و عمدتا در مناطق مرطوب شایع‌تر است.

این بیماری بیشتر در اواخر زمستان و اوایل بهار رخ می‌دهد و هوای نامساعد اوایل بهار به خصوص فروردین ماه و ریزش باران‌های طولانی مدت در این ماه گسترش بیماری را افزایش می‌دهد.

وجود تعداد زیادی زنبور ضعیف و بیمار با پر‌های لرزان و در حال ارتعاش در جلوی دریچه پرواز کندو نشانه از اصلی بیماری است.

بال‌های زنبور‌های مبتلا ممکن است k شکل شوند و در اطراف کندو از علف‌ها بالا روند، این بیماری توام با اسهال است لذا وجود لکه‌های بی رنگ و متمایل به رنگ زرد روی تخته پرواز کندو‌ها و شان‌ها و قاب‌ها می‌تواند از علائم بیماری باشد.

برخی از توصیه ­های قابل ارائه در خصوص بیماری نوزما شامل موارد زیر است:

این بیماری به شدت وابسته به عوامل استرس ­زا مانند بارش­های طولانی مدت است و حضور پرنده­ی زنبورخوار در منطقه، نقل و انتقال طولانی مدت کندو‌ها و سم پاشی باعث ایجاد استرس در زنبور‌ها می‌شود، بر این اساس اگر اقداماتی صورت گیرد که منجر به کاهش استرس در کلنی­های زنبور عسل شود، به میزان زیادی از شدت بیماری کم خواهد شد

از آنجایی که آب آلوده به اسپور این بیماری به ویژه در آب‌های ساکن اطراف زنبورستان موجب گسترس و شیوع آن می‌گردد توصیه میشود حتی الامکان آب سالم در اختیار زنبور‌ها قرار گیرد.

اگر آب مورد مصرف زنبورستان جریان نداشته و راکد باشد، می­تواند سبب انتشار بیماری شود، زیرا زنبور‌هایی که به علت ابتلا به بیماری تلف می­شوند و در آب می ­افتند، عامل انتقال بیماری به زنبور‌هایی می­شوند که از آن آب استفاده می‌کنند، به همین دلیل توصیه می­شود همواره آب شرب زنبورستان جریان داشته باشد

لازم است کندو‌ها حدود ۳۰ سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار داده شوند.

پوکه‌ها یا شان‌های ساخته شده‌ی قدیمی از مهمترین عوامل انتقال بیماری از نسل زمستانه به نسل بهاره اند، بنابرین هر چه تعداد بیشتری پوکه با آج موم جایگزین شود از میزان بیماری در کلنی کاسته می‌شود.

داروی اختصاصی بیماری نوزما، فوماژیلین است، ولی به دلیل ایجاد باقی مانده‌های دارویی، به شدت تأکید می‌شود استفاده از هر گونه داروی زنبور عسل سه هفته تا یک ماه قبل از شروع جریان شهد در منطقه قطع شود.

ازدیاد جرب واروآ به رشد دوره تکامل زنبوران عسل بستگی دارد، به طوری که درصد آلودگی زنبوران بالغ، شفیره‌ها به جرب واروآ در اوایل بهار کم و در زمان رشد کلنی (از خرداد ماه) افزایش یافته و در پاییز به اوج خود می‌رسد، بهترین زمان درمان واروآ زمانی است که کلنی‌ها فاقد تخم باشند یا تخم گذاری‌ها در حد اقل خود باشند.

زنبورستان در هر فصل حداقل یک بار باید از نظر بیماری­های نوزادان مورد بازدید قرار گیرد؛ از نشانه‌های عمومی بیماری­های نوزادان می‌توان به پراکندگی حجره­های نوزادی، فرورفتگی و سوراخ شدگی سرپوش حجره ­ها و تغییر رنگ و قوام نوزاد تلف شده در داخل حجره اشاره کرد.

مواردی در خصوص بیماری­‌های نوزادان دارای اهمیت است:

هیچگونه درمان آنتی بیوتیکی برای بیماری لوک آمریکایی توصیه نمی­شود چرا که استفاده از آنتی بیوتیک، تنها نشانه­های بیماری را کاهش می­دهد، تنها راه کنترل این بیماری معدوم سازی کلنی آلوده از طریق آتش زدن زنبور‌های بالغ و قاب­های نوزادی و عسل در گودالی است که خارج از زنبورستان ایجاد می­شود.

اگر از گرده و عسل کلنی ­های آلوده به عامل لوک آمریکایی برای تهیه­‌ی خمیر شیرین یا کیک گرده استفاده شود، باعث انتقال بیماری به کلنی­ها یا زنبورستان­های دیگر خواهد شد، بنابراین زنبوردار باید حتما از سلامت کلنی تأمین کننده­ی این مواد اطمینان حاصل کند.

بچه کندو­های گرفته شده توسط زنبوردار، در صورتی که کلنی مادر آلوده به بیماری لوک باشد، می­تواند منشاء انتقال بیماری به زنبورستان شود؛ بنابراین توصیه می­شود این کندو‌ها در خارج از محیط زنبورستان) با حداکثر فاصله ممکن) نگهداری شوند.

با وجود این که نشانه­‌های بیماری­های نوزادان (به خصوص لوک آمریکایی) تنها در نوزادان زنبور عسل قابل مشاهده است، ولی این بیماری میتواند از طریق کیسه عسل زنبور‌های بالغ منتقل شود؛ بنابراین به منظور جلوگیری از ورود اشتباه زنبور‌های صحرارو به کندو‌ها یا زنبورستان­­‌های دیگر، توصیه می­شود کندو‌ها در چینش خطی در زنبورستان، حتماً به صورت U شکل قرار گیرند و با رنگ‌ها و طرح‌های مختلف رنگ آمیزی شده باشند.

به منظور ممانعت از بروز عوارض جانبی ناشی از استعمال مواد شیمیایی غیر مجاز در زنبور و پیشگیری از باقی ماندن این مواد در عسل، تأکید می­شود که زنبورداران محترم فقط از دارو‌های ثبت شده در سازمان دامپزشکی که در زنجیره­ مجاز توزیع و داروخانه­‌های دامپزشکی عرضه می­ شوند استفاده کنند.