گذری علمی بر مشکلات تک فرزندی در جامعه امروزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما استان خوزستان، رئیس مرکز بهداشت خوزستان گفت: ممکن است کودک تنها به دلیل توجه زیاد پدر و مادر و سایر بستگان نزدیک، از اعتماد به نفس کمتری برخوردار باشد، به دلیل نداشتن خواهر و برادر فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آن‌ها را نداشته باشد و از مهارت‌های تعاملی کمتری برخوردار باشد.

دکتر پژمان بختیاری‌نیا اظهار کرد: تمایل به فرزنددار شدن، فطری و برای تداوم نسل و بقای انسان‌ها ضروری است. این در حالی است که در قرن بیست و یکم نرخ تولد و جمعیت خانواده‌ها به وضوح کاهش و تعداد خانواده‌های تک فرزند افزایش یافته است.

وی افزود: اگرچه عوامل بسیار زیادی در گرایش به تک فرزندی نقش دارند، اما نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد آگاهی نداشتن از پیامد‌های تک فرزندی، نقش مهمی بر رواج این پدیده دارد و در بسیاری از موارد غفلت از فرزندآوری به موقع، موجب می‌شود که خانواده‌ها نتوانند به تعداد فرزند دلخواه خود دست یابند، زیرا افزایش سن زنان موجب کاهش شانس باروری موفق می‌شود بنابراین توصیه می‌شود همه زوج‌ها در اولین فرصت ممکن به تعداد فرزند دلخواه خود دست یابند و از تاخیر‌های بدون دلیل در فرزندآوری پرهیز کنند.

وی با اشاره به مشکلات ناشی از تک فرزندی در بعد فردی گفت: ممکن است کودک تنها به دلیل توجه زیاد پدر و مادر و سایر بستگان نزدیک، از اعتماد به نفس کمتری برخوردار باشد، به دلیل نداشتن خواهر و برادر فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آن‌ها را نداشته باشد و از مهارت‌های تعاملی کمتری برخوردار باشد.

بختیاری‌نیا بیان کرد: کودک تنها، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری و هوش هیجانی کمتری خواهد داشت به گونه‌ای که ممکن است تحمل کمتر و حساسیت بیشتری نسبت به رفتار دیگران داشته باشد، انتظار رفتار خلاف خواسته خود را ندارد و معمولا هر مخالفت را بدون دلیل و به خاطر نیتی خاص تفسیر می‌کند.

وی گفت: یک کودک تک فرزند ممکن است به دلیل مراقبت بیش از حد پدر و مادر، احساس کند زیر ذره‌بین است و آزادی‌های معقولش محدود شده است و از دخالت آن‌ها در کارش خسته شود. به دلیل ارتباط کمتر با کودکان و تماس بیشتر با بزرگسالان نیز ممکن است رفتار کودکی خود را بروز ندهد و رفتاری مانند بزرگسالان داشته باشد و نتواند آن گونه که لازم است بچگی کند.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان کرد: والدین همواره باید یادشان باشد که مهد کودک می‌تواند محیط مناسبی برای فرزندان‌شان در برخی از ابعاد باشد، اما به هیچ عنوان نمی‌تواند جای خواهر و برادر را پر کند. والدین نباید سعی کنند دختر خاله و پسر عمه را به عنوان خواهر و برادر کودک معرفی کنند، زیرا روابط افراد در بزرگسالی با دوران کودکی متفاوت است.

وی بیان کرد: عده‌ای معتقدند مشکلات تک فرزندی، نه به خاطر تک فرزندی بلکه به دلیل رفتار والدین با کودکان تک فرزند بروز می‌کند بنابراین باید به این مورد هم توجه شود. 

بختیاری‌نیا با اشاره به تاثیر تک فرزندی در جامعه گفت: تک فرزندی احتمال طلاق در بزرگسالی را افزایش می‌دهد. رواج تک فرزندی موجب پیری و به دنبال آن کاهش جمعیت کشور نیز می‌شود و در نتیجه، کاهش نسل جوان و پیر شدن جمعیت می‌تواند چرخه تولید و اقتصاد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد و سبب گسترش فقر در جامعه شود.

وی عنوان کرد: تمایل کمتر خانواده‌های تحصیل‌کرده به تک فرزندی، می‌تواند سبب کاهش متوسط ضریب هوشی جامعه نیز شود.

وی گفت: با توجه به زیاد شدن امید به زندگی، تک فرزندان نمی‌توانند به راحتی همه مسئولیت‌های نگهداری از پدر و مادر مسن خود را تقبل کنند بنابراین نیاز به خانه‌ها و محل‌های نگهداری سالمندان افزایش می‌یابد.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: مطالعاتی نیز منتشر شده که به جنبه‌های مثبت تک فرزندی پرداخته‌اند، اما تعداد آن‌ها در مقایسه با مطالعاتی که به تبعات منفی آن پرداخته‌اند کمتر است. مطالعات متعدد در چین بر این باورند که به موازات افزایش تعداد خانواده‌های تک فرزند باید انتظار تغییر‌های گسترده‌ای در رفتار جامعه چین داشت به طوری که از آن به عنوان "بمب ساعتی رفتاری" نام برده‌اند.

وی افزود: به طور کلی با توجه به اینکه خانواده در حکم یک نظام و سیستم است، در خانواده تک فرزند، این سیستم به شکل یک مثلث درخواهد آمد و ارتباط‌ها بسیار محدود است و فرزند تنها با پدر و مادر بزرگسال خود تعامل دارد در نتیجه بسیاری از روابط اجتماعی شکل نخواهد گرفت در حالی که اگر تعداد فرزندان افزایش یابد این نظام ارتباطی به صورت توانی بیشتر می‌شود و گسترش پیدا می‌کند.

بختیاری‌نیا گفت: در این شرایط تعامل فرزند با پدر و مادر و خواهر و برادر و ارتباط چهره به چهره، روش‌های حل مساله، تعامل، همدلی، صمیمیت، گذشت و تفکر خلاق شکل خواهد گرفت و خانواده شباهت بیشتری به جامعه واقعی پیدا خواهد کرد و کودک می‌تواند در این حالت نمونه‌ای از تعامل و ارتباط موجود در اجتماع واقعی را ببیند و نحوه صحیح برخورد با مسائل و موضوعاتی که در آینده در جامعه با آن‌ها مواجه خواهد شد را بیاموزد و تمرین کند.