آبگزکاری شیشه چیست و چگونه انجام می‌شود؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، صنایع دستی ایران انواع متفاوت و بسیار زیادی دارد. یکی از هنر‌هایی که در دسته شیشه گری و آبگینه قرار دارد، آبگز کاری است که بر روی شیشه‌های دست ساز تولید شده، با هدف افزایش زیبایی آن‌ها انجام می‌شود. 

هنر شیشه گری در ایران

هنر شیشه گری ایران تاریخچه‌ای طولانی دارد که قدمت آن به ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد؛ آثاری که از اولین آثار شیشه گری ایران پیدا شده مربوط به دوران تمدن مارلیک و چغازنبیل است و تا به امروزه این هنر ادامه دارد؛ البته با رسیدن به هر دوران جدید در تاریخ ایران، شیشه گری نیز پیشرفت خود را داشته و اینگونه نبوده که در یک دوران متوقف شود و یا روند پیشرفت آن کند شود. 

این هنر در ایران ارزش بالایی دارد و هم اکنون کارگاه‌های شیشه گری دستی مختلفی در تهران، اصفهان، میمند، قمصر، شیراز، جهرم و… مشغول به کار و درآمد زایی هستند، اما اگر بخواهیم یک شهر را به عنوان مرکز این هنر معرفی کنیم، به تهران می‌رسیم.

تهران، شهر شیشه گری ایران

در تهران تعداد زیادی کارگاه شیشه گری وجود دارد که بخشی از آن‌ها محصول را به صورت دستی و سنتی تولید می‌کنند و بخشی دیگر محصول را با استفاده از دستگاه پرس آماده می‌کنند مواردی ار قبیل: پارچ، لیوان، گلدان، شکلات خوری، قنددان، پایه چراغ لاله.

به علاوه در برخی از کارگاه‌های شیشه گری، مواردی مرتبط با ترکیب فلز و شیشه، مات کردن و آبگز کردن شیشه را هم انجام می‌دهند، اما شاخه‌های دیگر این کار یعنی تراش و نقاشی روی شیشه در کارگاه‌های جداگانه و مستقل دیگری انجام می‌شود که کار اصلی آن‌ها فقط به نقاشی یا تراش اختصاص یافته است.

در این مطلب شما را با هنر آبگز کاری آشنا می کنیم.

آبگز کاری چیست؟

آبگز کردن یکی از کار‌های زیبا سازی در شیشه گری است. برای آبگز کردن وسایل شیشه ای، بعد از کامل کردن و پیش از اینکه به طور کامل سرد شود آن را برای چند ثانیه در داخل آب سرد فرو برده و بیرون می‌آورند که باعث منقبض شدن سریع پوسته رویی شیشه می‌شود و در آن صد‌ها شکستگی کوچک به وجود می‌آید، اما چون هنوز داخل شیشه گرم است، فقط سطح آن ترک می خورد.

شیشه به علت خواصی که دارا است، در اثر تغییرات ناگهانی حرارت، دچارترک خوردگی و حتی در بعضی وقت‌ها شکسته می‌شود. خیلی از هنرمندان با ذوق از همین خاصیت شیشه استفاده کرده، شیشه‌هایی را به نام شیشه‌های آبگز تولید می‌کنند.

شیوه انجام آبگز کاری شیشه

برای انجام آبگز کاری از تغییر حرارت ناگهانی بر روی شیشه کمک می‌گیرند و از خاصیت ترک خوردگی شیشه بر اثر تغییرات ناگهانی دمای آن استفاده می‌کنند. به این گونه که ابتدا شیشه را به شکل مورد نظر در می‌آورند و برای شکل گیری نهایی داخل کوره می‌گذارند تا بافت آن شکل بگیرد.

آنگاه بلافاصله بعد از بیرون آوردن از کوره و پیش از سرد شدن آن، ظرف شیشه‌ای مورد نظر را داخل آب سرد قرار می‌دهند. در این لحظه به دلیل تغییر ناگهانی حرارت شیشه شوکی در ظرف شیشه‌ای به وجود می‌اید و ترک‌های خیلی ریزی در قسمت بیرونی آن ایجاد می‌شود. ولی این ترک‌ها به داخل شیشه نمی‌رسد. چون این سرما هنوز به داخل شیشه نفوذ نکرده است. برای پیشگیری از انتقال سرما به داخل شیشه آن را دو مرتبه به داخل کوره می‌برند تا مجددا بافت آن شکل بگیرد و محکم گردد.
استفاده از این شیشه‌ها بیشتر جنبه‌ تزئینی دارد. امروزه در نمایشگاه‌ها و مراکز تولید و عرضه‌ کالا‌های تزئینی و شیشه‌ای می‌توان خیلی از این مدل‌های شیشه آبگز کرده را دید.

این ظرف شیشه به علت تغییرات و شوک حرارتی که در آن به وجود آمده از استحکام کافی برخوردار نمی‌باشد و برای استفاده به عنوان ظرف غذا و.. مناسب نیست و امکان دارد با ضربه‌ای نه چندان محکم از هم فرو بپاشد و خورد شود. به همین علت است که می‌گوییم از ظروف شیشه‌ای آبگز کاری شده فقط می‌توان به عنوان ظروف دکوری و تزیینی استفاده کرد.