راهکار‌های کشت بهینه در خشکسالی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما رادیو اقتصاد در برنامهمجله کشاورزی به گفتگو با آقای دکتر ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران پرداخته، جزئیات این گفتگو به شرح ذیل است:
سوال: کشت حبوبات آبی با عملکرد بالا، بهرحال می‌دانیم که حوزه کشاورزی ما این روز‌ها با چالش‌هایی روبه رو است که مهم‌ترین آن‌ها را بهتر از من می‌دانید فقط نام می‌برم، چالش آب و چالش خاک و ضریب نفوذ پایین دانش در حوزه کشاورزی است. در بحث حبوبات این چالش‌ها وجود دارد، ولی موسسه تحقیقات آمده که بذر‌ها را اصلاح کرده و بذر‌هایی را ایجاد کرده که می‌تواند عملکرد بهتری را داشته باشد. بپردازیم به بحث بهره وری که ما می‌توانیم به لحاظ چالش‌هایی که وجود دارد از کشت حبوبات برای خودمان ایجاد کنیم.
قاسمی: در رابطه با پاسخ به سوال شما بایستی عرض کنم که ببینید ما از دیرباز در منطقه‌ی خشک و نیمه خشک قرار داریم، از نظر جغرافیایی؛ و نیاکان ما برای این که این بحران‌ها را بگذرانند تدابیری اندیشیدند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده بهره ور از آب است با حفر قنات‌های متفاوت؛ که این نشان می‌دهد که ما بایستی فه این فکر باشیم که در بحث بهره وری آب یکسری نکات اساسی را رعایت بکنیم. از جمله این که ما بیاییم همین جور که شما هم اشاره داشتید بیاییم برای بهره ور کردن آب از بذور اصلاح شده‌ای که کمتر آب مصرف می‌کنند استفاده کنیم، از الگوی کشت رعایت کنیم. ببینید دیروز بحثی بود در رابطه با بحث آب و بهره وری از آب، نکته‌ای را من عرض کردم که خوب هست این جا هم اشاره کنم همانطور که در ابتدای عرایضم گفتم ما در منطقه خشک و نیمه خشک قرار داریم بایستی برنامه ریزی برای استفاده از منابع پایه مان از جمله آب داشته باشیم نمی‌شود هر سال ما برگردیم بگوییم امسال خشکسالی بوده و، چون خشکسالی بوده ما مثلا اینقدر در این محصول این جوری بودیم و در آن محصول آن جوری بودیم ما نیازمند یک برنامه منسجم، مدون قابل اجرا هستیم که بخشی از آن می‌آید در دل الگوی کشت.
ببینید ما در بعضی از استان‌های ما مثل استان کرمانشاه، مثل استان لرستان مزیت کشت حبوبات را دارد، نخود در استان کرمانشاه یا عدس در استان لرستان دو تا محصول استراتژیک هستند، اما ما برای این‌ها برنامه‌ی عملیاتی نداریم، الان از دوستان ما در وزارت جهاد کشاورزی سوال کنید شاید چند کتابچه به شما بدهند که ما این برنامه‌ها را داریم، ولی این برنامه‌ها عملیاتی نیست.
سوال: در الگوی کشت هم این‌ها دیده شده بود، بخصوص برای کرمانشاه را که نگاه می‌کردم در واقع ما حبوبات را اولویت قرار دادیم و بر اساس آن هم دارد اقدام می‌شود آیا می‌توانیم امروز راجع به اجرایش صحبت کنیم؟
قاسمی: الگوی کشت را آنچه که مصوب شده و ابلاغ شده روی کاغذ است، الگوی کشت تا زمانی که دو تا الزام را رعایت نکنیم عملیاتی نیست. آن دو تا الزام هم این است که برای کشاورزان ما بحث مان را تشویق را بگذاریم در کنارش برای آدم خلافکاری مثل من تنبیه را هم بگذاریم، وقتی که این دو تا الزام را داشته باشیم یعنی کشاورزی را که رعایت می‌کند الگوی کشت را با انواع مشوق‌هایی که در اختیار داریم از قبیل تسهیلات ارزان قیمت تا بازار رسانی کالا به شکل مناسب، باید در کنار آن استفاده از خدایی نکرده مباحث تنبیهی برای کسانی که رعایت الگوی کشت را نمی‌کنند بایستی باشد، الان این چیزی که روی کاغذ است خوب است، اما اجرا نمی‌شود متاسفانه.
ما الان اولویت مان همانطور که شما اشاره داشتید در بحث حبوبات دادیم به کرمانشاه، لرستان، اما هیچ الزامی برای آن ندیدیم که اگر من رعایت نکردم چه؟ و اگر رعایت کردم چه؟ ببینید یعنی هر دو طرف سکه را ما بایستی ببینیم یا در استان لرستان ما نکته‌ای را چند وقت پیش من دیدم در یکی از این گزارشات که واقعا می‌شود گفت دردآورد بود از یک زاویه، ما در استان لرستان سالانه ۱۲ میلیارد متر مکعب روان آب داریم، یعنی از این استان سالانه ۱۲ میلیارد متر مکعب آب می‌آید رد می‌شود از این استان و در نهایت می‌ریزد به خلیج همیشه فارس. ولی ما از این آب بهره وری مناسبی را در آن استان نداریم، استانی است که قابلیت‌های کشاورزی بسیاری دارد در زمینه شیلات، کشاورزی، باغات، محصولات زراعی، امکانش را دارد، ولی متاسفانه برای آن برنامه نداریم یعنی این نکته‌ای که من چند بار هم تاکید کردم به این دلیل است که ما نبایستی هر سال بگوییم خشکسالی بوده، بله ما در کشور منطقه خشک و نیمه خشک هستیم و همیشه مواجهه با خشکسالی هستیم، همیشه مواجهه با گرمازدگی هستیم، همیشه مواجهه با سرمازدگی هستیم، کاری است که بعضی از اقلیم‌های مشابه ما هم در دنیا دارند، ولی برنامه برایش دارند و این خسارت را اجازه نمی‌دهند به هم تولید کننده و در نهایت به مصرف کننده و امنیت غذایی کشور وارد بشود.
سوال: به نکته خیلی مهمی هم اشاره کردید حداقل ما در کلام خیلی می‌بینیم که ما منطقه گرم و خشک داریم و همه ایراد‌ها را به این منطقه می‌زنیم ما هیچ وقت سردسیر نبودیم، از دیرباز در منطقه گرم و خشک بودیم، ولی در گذشته شاید بهتر می‌توانستیم منابع طبیعی خودمان را مدیریت کنیم از آب و خاک حفاظت کنیم و به درستی از آن استفاده بکنیم و در مورد حبوبات نکته دیگری هست؟
قاسمی: در رابطه با بحث حبوبات ما در بعضی از این حبوبات وارد کننده ایم، یعنی ضریب خوداتکایی مان کم است مثل عدس، ولی از آن طرف هم در بعضی از محصولات مثل نخود، به نقطه خوداتکایی رسیدیم یا لوبیا همچنان ما یک بخشی از آن را وارد می‌کنیم، اگر ما رعایت الگوی کشت را داشته باشیم، می‌توانیم ضریب خوداتکایی مان را در این محصولات که یک محصولات بسیار استراتژیک و اساسی هستند برای خانوار‌ها و تغذیه ما نیاز هست، این را بایستی داشته باشیم امیدوار هستیم که مدیریت جدید وزارت جهاد کشاورزی حداقل به این چیز‌ها توجه ویژه تری را داشته باشد.