ایجاد ارزش افزوده بیشتر با ایجاد ۵ پالایشگاه گیاهان دارویی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،  آقای محمدرضا شمس اردکانی ، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی در مصاحبه با رادیو گفت و گو درباره پالایشگاه گیاهان دارویی توضیحاتی ارائه کرد. به گفته او برای ایجاد ارزش افزوده در زمینه گیاهان دارویی ۵ پالایشگاه در گلپایگان ،کاشمر ، مشهد ، اصفهان و خوزستان ایجاد خواهد شد.

سوال : آقای اردکانی پالایشگاه گیاهان دارویی دقیقا چه هست و چه تعریفی دارد و قرار است چه کار کند و یک مقداری در مورد آن صحبت بفرمایید که ببینیم چگونه باید این را معرفی بکنیم ؟

شمس اردکانی : گیاهان دارویی دارای مواد موثره هستند ، مواد موثره گیاهان دارویی معمولا در امر درمان به کار گرفته می شوند ، بسیاری از داروهایی هم که به نام داروهای شیمیایی الان در داروخانه ها مورد استفاده قرار می گیرند ، این ها منشا گیاهی دارند یعنی یکی از مواد داخل گیاه جدا شده و در حقیقت به صورت شکل های دارویی اعم از قرص ، کپسول و حتی بعضی اوقات آمپول هم وجود دارد . ما برای این که بتوانیم این مواد موثره گیاهان دارویی را استخراج کنیم که در بعضی از وقت ها ارزش اقتصادی این مواد جدا شده از گیاهان بسیار بسیار بالاتر از خود گیاه هست ، بنابراین سعی شده که به کمک معاونت علمی ، فناوری و دانش بنیان ریاست جمهوری کمک بشود در امر توسعه ایجاد پالایشگاههای گیاهان دارویی ، هدف عمده این پالایشگاهها این است که گیاه را به صورت خام می گیرند و در فرآیندها و پروسه های مختلف مواد موثره آن ها را جدا می کنند که هم از نظر تکنولوژیک بعضی از این پالایشگاهها در لبه های مرز دانش و فناوری هستند و توانسته اند که توفیقات خوبی را در این زمینه داشته باشند ، ما امیدواریم که با توسعه این امر بتوانیم بعضی از گیاهان دارویی ما که منحصرا هم در ایران وجود دارند و یا میزانی که در ایران تولید می شود بسیار قابل توجه هست ، بتوانیم که مواد موثره آنها را جدا کنیم و در زنجیره ارزش بتوانیم که دستاورد بیشتری داشته باشیم .

سوال : و در این مسیر بحث های مختلفی شکل گرفته ، شکل می گیرد و این پالایشگاهها به شکل مشخص کجا قرار است ایجاد بشوند ؟ ذهنیت ما از پالایشگاه یک مجموعه بزرگ با برج های عجیب و غریب تقطیر و شرایط اینگونه و اصولا پالایشگاه را بعنوان یک مکانی برای استحصای محصولات نفتی می شناسیم ، ابعاد این ها چگونه است توضیح بفرمایید تا ذهن شنوندگان با این قضیه آشنا شود.

شمس اردکانی : توضیح شما کامل بود به نظرم همان تصوری که شنوندگان عزیز دارند تصور درستی است همان طور که ما نفت خام را پالایش می کنیم ، حالا در اولین مراحل به بنزین و فرآورده های شکل آن تبدیل می کنیم ، در حقیقت ما هم در گیاهان دارویی همین کار را انجام می دهیم همین تصور حضرتعالی درست است ، تانک های بسیار بسیار حجیمی اول شروع می کنند به عصاره گیری از این مواد گیاهی یا از خود گیاه ، چون بعضی وقت ها ممکن است که ما یک بخشی از گیاه را به وسیله همان عصاره گیری جدا کنیم باز آن عصاره را از هم جدا کنیم ، موادی که در عصاره ایجاد شده اند را دوباره از هم جدا کنیم ، به هرحال یک مجموعه ای است که از نظر حجم همین جور که فرمودید حجم بزرگی دارد ، دستگاههای بسیار بسیار پیشرفته ای می خواهد مخصوصا وقتی می خواهد به مرحله خالص سازی برسد باز دستگاههای پیشرفته ای می خواهد . این پالایشگاهها در دنیا مرسوم و معمول بوده البته ممکن است که در مراحل بعدی جداسازی حجم پالایشگاهها یک مقداری کمتر شود معنی اش این است که پالایشگاهها ممکن است از حجم های بسیار بزرگ تانک ها و دستگاههای بزرگ استفاده کند، مراحل آخری که می رسد شاید این دستگاهها یک مقداری از نظر حجم کوچک تر بشوند ، بنابراین هم محیط بزرگی لازم هست هم بهتر است که در کنار مزارع بسیار بزرگ یا محل های کشت گیاهان دارویی این پالایشگاهها احداث بشوند . پالایشگاههایی که در حال حاضر وجود دارند شاید نزدیک پالایشگاه ما به تولید محصول پالایشگاهی است که در گلپایگان تاسیس شده ، بسیار کار خوب و ارزشمندی است که ما امیدواریم که این ظرفیت گیاهان دارویی یک ظرفیت واقعا بی نظیری است چه از نظر پراکندگی و چه از نظر حجم و چه از نظر کیفیت ، چون بعضی از گیاهانی که در جاهای مختلف دنیا کشت می شوند از نظر ظاهر مشابه گیاهانی باشند که ما داریم ولی از نظر مواد موثره گیاهان ما بسیار غنی هستند . بنابراین پالایشگاهها می توانند که ارزش افزوده بیشتری از گیاه نسبت به گیاهانی که در دنیا رویش دارد داشته باشند و انشاالله در زنجیره اقتصادی بتوانند که نقش خوبی ایفا کنند چون معمولا در کشورهایی مانند ما خام فروشی مرسوم تر از فروش محصولات به دست آمده از مواد طبیعی هست ، این یک گام بزرگی بوده که معاونت علمی ریاست جمهوری ستاد طب سنتی و گیاهان دارویی از چند سال پیش این فرآیند را شروع کرده ، ما الان سه تا پالایشگاهمان در حال تکمیل شدن هست ، عرض کردم پالایشگاه گلپایگان ما شاید بیش از ۹۰ درصد پیشرفت داشته امیدواریم بتوانیم بزودی شاهد دستاوردها و محصولات این پالایشگاه باشیم . پالایشگاهی در کاشمر واقع هست پالایشگاهی در مشهد هست ، پالایشگاهی در اصفهان بزودی راه اندازی می شود و همچنین امیدواریم که بتوانیم در دشت پرنعمت خوزستان هم انشاالله یک پالایشگاه داشته باشیم .

سوال : انشاالله ، و سود مالی این ماجرا چگونه خواهد بود برای کشور ؟

شمس اردکانی : در بحث اقتصاد مسئله مهم ضریب تکاثر هست ، یعنی ما یک فرآورده ای مثلا مثل همان مثال ابتدایی که شما فرمودید مثل نفت ، فقط اگر تبدیل به بنزین شود ارزشش دوبرابر شود ، به فرآورده های دیگر نفت اگر تبدیل شود که منشا بسیاری از چیزها می دانید که در صنایع امروزی پایه اصلی اش همان نفت است ، در گیاهان دارویی بعضی وقت ها این ارزش افزوده دهها برابر می شود و این می تواند که خلق ثروتی داشته باشد که وقتی ما از گیاهان دارویی به صورت خام استفاده کنیم یا صادر کنیم ، مسلما این ضریب تکاثر یا ارزش افزوده ایجاد نخواهد شد .

سوال : نکته پایانی این که ساخت و راه اندازی هر کدام از این پالایشگاههای گیاهی چقدر هزینه بر است ؟

شمس اردکانی : این بستگی دارد چه ماده ای یا چه فرآیندی را بخواهند طی کنند ، بعضی از ماده ها استخراجش بسیار سخت است و فرآیندش هم بسیار سخت خواهد بود ، این بستگی دارد به این که چه مقداری بخواهند که ورود کنند به آن مرحله نهایی ، مثلا اگر که ما بخواهیم یک عصاره ای فقط بگیریم هزینه خیلی زیادی تحمیل نخواهد کرد ولی اگر بخواهیم از این عصاره اجزای داخل عصاره را جداسازی کنیم و یا خالص کنیم این هزینه ی زیادتری را می طلبد .

سوال : چقدر اشتغال آفرینی دارد ؟

شمس اردکانی : اشتغال آفرینی اش بسیار خوب است چون زنجیره را ایجاد می کند .

سوال : به شکل مستقیم ؟

شمس اردکانی : فکر می کنم دستکم هر پالایشگاهی ۵۰۰ شغل مستقیم ایجاد می کند .