نیروگاه‌ها واحد‌های کوچک مقیاس تصفیه مازوت احداث کنند

آقای رضا مختار کارشناس صنعت نفت در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، گفت: نفت کوره یا مازوت یک فرآورده سنگین با آلایندگی بسیار زیاد است که معمولاً قیمت آن، حتی پایین‌تر از نفت خام است.

وی درباره دلایل اهمیت کاهش سهم تولید نفت کوره از سبد محصولات پالایشی کشور و کیفی سازی این فرآورده نفتی، افزود: این مسئله دو بُعد دارد؛ اول، بُعد قانونی است که طبق قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی مصوب ۱۳۸۹، دولت باید طی ۱۵ سال، هر سال حداقل دو درصد تولید نفت کوره را کاهش می‌داده تا نهایتاً به ۱۰ درصد از کل محصولات پالایشی می‌رسیدیم. با وجود این که مدت کوتاهی تا پایان مهلت قانونی باقی مانده، هنوز این هدف محقق نشده است.

این کارشناس صنعت نفت اظهار کرد: بُعد دیگر این مسئله، آلایندگی‌های زیست محیطی است که موجب چالش‌های اجتماعی و امنیتی می‌شود. کاهش تولید نفت کوره در شرایط فعلی، نیاز به سرمایه گذاری زیادی دارد. باید تلاش کنیم تا حداقل نفت کوره‌ای که هم اکنون تولید می‌شود را با کمترین آلایندگی به مصرف برسانیم؛ مثلا، همه نیروگاه‌هایی که سوخت مایع مصرف می‌کنند، می‌توانند واحد‌های کوچک مقیاسی برای تصفیه نفت کوره ایجاد کنند.

وی با اشاره به ابداع یک روش نوین در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی برای تصفیه نفت کوره خارج از فضای پالایشگاه ها، گفت: اجرای چنین طرح‌هایی در محل مصرف نفت کوره مثل نیروگاه ها، انعطاف پذیری بالایی دارد و از ظرفیت‌های کم تا رو به متوسط و زیاد قابل اجرا است.

این کارشناس صنعت نفت بیان کرد: نیروگاه‌ها می‌توانند واحد‌های کوچک مقیاس تصفیه نفت کوره با این روش را که فاقد نیاز به هیدروژن است، بدون هزینه‌های بالای ۴۰۰ میلیون یا ۵۰۰ میلیون دلاری برای واحد‌های قدیمی HDS که تاکنون برای گوگردزدایی استفاده می‌شده، اجرا کنند.

وی همچنین گفت: یکی از نیروگاه‌ها در زمستان امسال که گازرسانی به نیروگاه‌ها محدود شد، روزانه ۴ تا ۵ میلیون لیتر نفت کوره استفاده می‌کرده که اگر درصد گوگرد به نفت کوره مصرفی آن ۴ درصد هم بوده باشد، بیش از ۱۲۰ تن در روز گوگرد وارد محیط زیست کرده است.

آقای مختار تأکید کرد: کیفی سازی نفت کوره به نفع اقتصاد کشور است و به جای این که گاز یا گازوئیل ارزان و یارانه‌ای را در نیروگاه‌ها بسوزانیم، نیروگاه‌ها می‌توانند در کل سال از نفت کوره استاندارد و فاقد آلایندگی زیست محیطی استفاده کنند؛ ضمن این که هم اکنون تولید نفت کوره در پالایشگاه‌ها بیش از مصارف داخلی است.

وی درباره تفاوت فناوری جدید تصفیه نفت کوره در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی با فناوری‌هایی قبلی که در برخی پالایشگاه‌های کشور برای تصفیه نفت کوره استفاده می‌شود، گفت: فناوری‌هایی که تاکنون بوده، بر پایه هیدروژن به نام HDS هستند که در کنار مزایا، معایب زیادی دارند؛ مثل شرایط عملیاتی سخت که دمای بیش از ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد و فشار خیلی زیاد، حتی بیش از ۲۰۰ بار، نیاز دارد و هزینه عملیاتی بسیار زیادی را تحمیل می‌کند.

این کارشناس صنعت نفت گفت: در این روش برای تصفیه نفت کوره باید حتما واحد تصفیه هیدروژن و تجهیزاتی مانند کمپرسور وجود داشته باشد که نیاز به دانش فنی، فناوری و مراجع ساخت است.

وی گفت: اغلب پالایشگاه‌های دنیا از همین فناوری غیرسبز و ضد محیط زیست استفاده می‌کنند، اما اخیرا برخی کشور‌ها مانند آمریکا به سراغ فرآیند‌های نوین حرکت کرده اند تا شرایط عملیاتی را ملایم کنند و قیمت تمام شده را بسیار کاهش دهند. اگر دولت‌ها می‌خواهند موفق به اجرای قوانین مربوط به کیفی سازی یا کاهش تولید نفت کوره در پالایشگاه‌ها شوند، باید تسهیلاتی را برای بخش خصوصی فراهم کنند که به این سمت بروند.

کاهش هزینه‌های تصفیه نفت کوره با فناوری جدید

آقای مختار با اشاره به این که با توجه به نوین بودن این فناوری، کار زیادی در پیش است، اضافه کرد: با توجه به این که ظرفیت نیروگاه‌ها در استفاده از سوخت مایع، نهایتاً ۷ تا ۸ میلیون لیتر در روز است، ظرفیت متوسط و رو به پایینی محسوب می‌شود که اگر بخواهند از فناوری قدیمی HDS استفاده کنند، صرفه اقتصادی ندارد و علاوه بر ساخت واحد تصفیه نفت کوره، باید یک واحد هیدروژن هم احداث کنند که مجموع اینها، حداقل ۸۰۰ میلیون دلار هزینه دارد.

وی اظهار کرد: در فناوری جدیدی که در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ابداع شده، با توجه به این که واحد تولید هیدروژن حذف می‌شود، می‌توانند با سرمایه گذاری‌های کوچک مثلا ۵ یا ۱۰ میلیون دلاری، نتیجه مطلوب را بگیرند که به معنای کاهش هزینه حدوداً ۱۵ تا ۲۰ برابری است.

آقای مختار همچنین درباره استفاده از این فناوری برای تصفیه گوگرد از بنزین و گازوئیل در پالایشگاه‌ها نیز، گفت: برخی از پالایشگاه‌ها واحد‌های تصفیه گوگرد بنزین و گازوئیل را قبلا داشته اند، اما دانش فنی آن در اختیار ما نبوده و ساخت آن هم تا حدودی وابسته بوده است. یکی از پالایشگاه‌های بزرگ کشور در چند ماه گذشته برای چندمین بار در چند سال اخیر، به علت از مدار خارج شدن یکی از همین واحدها، حدود یک ماه نتوانست بنزین یورو ۴ تولید کند.

وی افزود: اگر این واحد‌ها کوچک‌تر و با شرایط عملیاتی راحت‌تر باشند، استهلاک کمتری خواهند داشت و دانش فنی آن‌ها نیز در داخل کشور وجود دارد. هرقدر بتوانیم از تجهیزات ساده تری استفاده کنیم، به نفع صنعت پالایشی کشور است.

این کارشناس صنعت نفت در پایان با اشاره به این که نفت کوره به جز نیروگاه‌ها در صنعت کشتیرانی نیز به عنوان سوخت کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: همه پالایشگاه‌های کوچک مقیاس و برخی از خطوط پالایشگاه‌های بزرگ نیز، مانند نیروگاه‌ها و کشیرانی، امکان استفاده از این فناوری جدید را دارند.

وی درباره جزئیات بیشتر فناوری ابداع شده در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی برای تصفیه فرآورده‌های نفتی بدون استفاده از هیدروژن گفت: به دو دانش فنی دست پیدا کرده ایم؛ یکی برای فرآورده‌های سنگین و نفت و دیگری برای فرآورده‌های سبک است که مراحل آزمایشگاهی و نیمه صنعتی را با موفقیت سپری کرده اند و مدارک مهندسی را برای یک واحد با ظرفیت مشخص طراحی کرده ایم.

آقای مختار اضافه کرد: این فناوری ثبت اختراع شده و با توجه به نگرانی‌هایی که از سرقت علمی وجود دارد، نمی‌توان به آسانی جزئیات بیشتری را از آن در مقالات معتبر بین المللی به چاپ رساند. حتی سرمایه گذارانی از یکی از کشور‌های حاشیه خلیج فارس پیشنهاد داشته اند که امتیاز دانش فنی را به طور کامل به آن‌ها واگذار کنیم.