رونمایی از اولین آلبوم ردیف آوازی تعزیه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، داود فتحعلی بیگی پژوهشگر هنر تعزیه در مراسم رونمایی از نخستین آلبوم ردیف آوازی تعزیه گفت: جای تاسف دارد که در زمینه حفظ و اشاعه هنر‌های ایرانی، بیشتر جوشش‌ها و فعالیت‌ها فردی است و مرکزیتی برای حفظ و اشاعه هنر‌های آیینی در کشور وجود ندارد.
 
وی با اشاره به تلاش‌های سید محسن هاشمی تعزیه خوان مشهور در گردآوری این آلبوم گفت: ضرورت این اقدام در یکی دو دهه اخیر که تعزیه در معرض آسیب‌های متعدد از جمله تغییر‌های بی اساس در پوشش و رنگ قرار گرفته، بیشتر احساس می‌شد. 

فتحعلی بیگی تصریح کرد: متاسفانه در بخش موسیقی تعزیه هم آهنگ‌ها تغییر کرده اند؛ برای اینکه ردپای موسیقی اصولی از تعزیه پاک نشود و معلوم شود این هنر سنتی چه قلمرویی داشته، آلبوم ردیف آوازی تعزیه تهیه و تدوین شد.

در ادامه این مراسم مهدی امین فروغی شاعر و موسیقیدان نام آشنا گفت: این ردیف در دست به عنوان ردیف موسیقی، فراز و نشیب زیادی پشت سر گذاشته است. پژوهشگران می‌گویند موسیقی ایرانی در دوره هخامنشی به دو موسیقی رزمی و مذهبی تقسیم می‌شد البته این سخن قابل تامل است، زیرا ما موسیقی بزمی و کار هم داشته ایم، اما گزارشی از آنها قبل از عصر ساسانی در دست نیست.

وی افزود: تقسیم بندی موسیقی بعد از دوره ساسانی هم بر ما پوشیده است، اما جایی آمده که باربد موسیقیدان در عصر خسرو پرویز برای هر روز هفته یک موسیقی داشته که به هفت خسروانی معروف است. سی لحن باربد هم برای سی روز ماه بوده که در داستان خسرو شیرین هم به آن اشاره شده است. اما از قرن سوم تا قرن نهم که بزرگانی مثل فارابی و‌ابوعلی سینا به موسیقی پرداخته اند، با تقسیم بندی دوازده مقام، ۶ آواز، ۴۸ شعبه، ۲۴ گوشه، ۲۴ ضرب اصول و ۲۴ ضرب فروع مواجه هستیم. 

این موسیقی دان اظهار داشت: از قرن نهم تا الان از هفت دستگاه و شش آواز سخن می‌گوییم. امروزه موسیقیدان‌های ماورای رود ارس همچنان براساس تقسیم بندی قدما عمل می‌کنند، اما در کتاب‌هایی موسیقی که از ابتدای قاجار در ایران تالیف شده، دیگر اشاره‌ای به مقام نشده و از واژه دستگاه استفاده شده است. 

امین فروغی گفت: در عهد صفوی که موسیقی ممنوع شد و شاعران در تنگنا قرار گرفتند و موسیقیدان‌ها منزوی شدند، تعزیه‌ها و شعائر حسینی رشد پیدا کرد؛ در آن دوران موسیقیدان‌ها دانش خود را در اختیار نوحه خوان‌ها قرار می‌دادند و دیگر هنرمندان برای آشنایی با موسیقی باید در تکایای حسینی شرکت می‌کردند. در واقع در دوران قاجار بزرگ‌ترین موسیقیدان‌ها تعزیه خوان‌ها بودند یعنی تعزیه مرکز الحان، نغمات و جلوه‌های موسیقی سازی و آوازی ایران شد.

وی تصریح کرد: از زمان صفویه تا مشروطه، اگر تعزیه خوان‌ها و نوحه خوان‌ها نبودند، امروز چیزی به عنوان موسیقی ملی در دست نداشتیم و این خدمت تعزیه به موسیقی ایران بود. از طرفی، پیام عاشورا باعث تعالی موسیقی و تعزیه شد. تعزیه از زمان صفوی باعث حفظ موسیقی و هنر نمایشی شده و محبت و توجه مردم را به شعر‌های حسینی متمرکز کرده است. 

وی درباره ضرورت این آلبوم گفت: موسیقی ملی که امروز داریم عمدتا بهره‌هایی از تعزیه برده، اما تمام آن نیست؛ از طرفی در تعزیه ردیف‌هایی داریم که در موسیقی نیست؛ بنابراین این آلبوم مکمل موسیقی تعزیه و موسیقی ملی ماست.

گفتنی است نخستین آلبوم ردیف آوازی تعزیه از فروشگاه‌های سوره مهر قابل دریافت است.